İsrailiyyatın Kısımları

İsrailiyyatın Kısımları

Elimde şehid Dr.Muhammed Hüseyin Zehebi'nin " el-Israiliyyat fİ't-Tefsir ve'1-Hadis" (Tefsirde ve Hadiste İsrailiyyat) adında değerli bir çalışması vardır. Bu çalışmasında israiliyyatın kısımları, onları rivayet etmenin hükmü, rivayet etmeyi yasaklayan ve caiz görenlerin delillerini anlatmaktadır. Bu çalışmaya dayanarak israiliyyatın kısımlarını belirteceğim.

İsrailiyyat, üç ölçüye göre üç kısma ayrılır:

a- Doğru olup olmaması bakımından kısımları.

b- Dinimize uygun olup olmaması bakımından kısımları.

c- Konulan bakımından kısımları.[61]

Doğru Olup Olmaması Bakımından İki Kısma Ayrılır:

1- Doğru olanlar: Hz.Peygamberin nitelikleriyle ilgili Kur'anda bulunan şeyleri doğrulayan haberler gibi. Yüce Allah buyuruyor :" Ey peygamber! Biz seni şahit, müjdeleyici, uyarıcı, izniyle Allaha çağıran ve ışık saçan bir kandil olarak gönderdik"[62]

Bu nitelikler Tevrat'ta da bulunmakta ve onu görenlerin böyle olduğunu belirtmektedir. Buharı, Ata İbni Yesar'dan rivayet ederek şöyle dediğini belirtir: Abdullah b.Amr'a rasladım. Tevrat'ta Rasulullahın niteliklerini söyler misin, dedim. Peki, Allaha yemin ederim, Kur'anda nitelendiği gibi Tevrat'ta da nitelenmektedir, dedi. "Ey peygamber! Biz seni şahit, müjdeleyici ve uyarıcı, ümmiler için koruyucu olarak gönderdik. Sen benim kulum ve elçimsin. Adın mütevekkildir. O katı ve kaba değildir. Bozulmuş olan dini "Lailahe illeliah" diyerek düzeltmedikçe, Allah, onunla kapalı kalpleri, sağır kulakları ve kör gözleri açmadıkça canını almayacaktır. Ata derki; Kabu'l-Ahbar'a rasladım. Aynı şeyi ona sordum. Farklı bir harf bile söylemedi'[63]

2- Uydurma olanlar: Yalancıların iddia ettiği gibi yeri ve gökleri kuşattığı söylenen Kaf dağı hurafesi, gibi.[64]

Dinimize Uygun Olup Olmaması Yönünden De Üç Kısma Ayrılır:

1- Dinimize uygun olanlar: Buhari'nin Ebu Said el-Hudri'den rivayet ettiği şu haber buna örnektir: Rasulullah şöyle dedi: Kiyamet günü yer yüzü bir ekmek gibi olur. Yolculukta birinizin ekmeğini eline aldığı gibi Allah onu eline alır ve cennet ehline hazırlar.

Yahudilerden bir adam geldi ve Ey Ebu'l-Kasım, Allah seni mübarek kılsın. Kiyamet günü cennet ehlinin varacağı yeri sana bildireyim mi? Olur, dedi. Adam, yer yüzü bir ekmek gibi olur- Peygamberin belirttiği gibi-dedi. Rasulullah bize baktı ve azı dişleri görünecek kadar güldü."[65]

2- Dinimize aykırı olanlar: Tevrat'ın çıkış bölümünde yahudilerin Hz.Harun'a nisbet ettikleri Israiloğultarı için buzağıyı kendisinin yaptığı ve ona tapmağa çağırdığı, Tekvin bölümünde Yüce Allah'a nisbet ettikleri yer ve gökleri altı günde yaratınca yorulduğu ve yedinci gün olan cumatesi günü dinlendiği-Allah bunlardan münezzehtir-haberleri gibi.

3- Dinimizİn kabul veya red etmediği haberler: Adamın amcasını öldürmesi, başkalarını onu öldürmekten sorumlu tutması, ineğin kesilmesi, öldürülen kişinin dirilmesi ve kimin Öldürdüğünü söylemesi gibi Irailoğulları ineği öyküsünün ayrıntıları buna örnektir.[66]

İsrailiyyat, Konusu Bakımından Da Üç Kısma Ayrılır:

a- İnançla ilgili olanlar: Buhari'nin Abdullah İbn Mesud'dan şu rivayeti buna örnektir: Yahudilerin din adamlarından biri Rasulullaha geldi ve şöyle dedi: Ey Muhammed! Allanın gökleri bir parmak, yerleri bir parmak, ağaçları bir parmak, suyu ve toprağı bir parmak ve diğer yaratıkları bir parmak üzerinde tutacağına ve "melik benim" diyeceğine inanıyoruz.

Rasulullah, yahudi din adamının bu sözüne azı dişleri görünecek kadar güldü ve şu âyeti okudu: "Onlar Aüahı gereği gibi anlamadılar. Kiyamet günü bütün yer yüzü O'nun avucundadır. Gökler de onun sağ elinde durulmuş olacaktır. O, ortak koştuklarından yüce ve münezzehtir"[67]

b- Ahkamla ilgili olanlar: Buhari'nin Abdullah Ibn Amr'dan rivayet ettiği şu haber buna örnektir: Yahudiler, Rasulullaha, zina yapan yahudi bir kadın ve erkek getirdiler. Onlara, sizden zina yapanlara ne yapıyorsunuz, dedi. Yüzlerini siyaha boyarız ve döveriz, dediler. Onlara, Tevrat'ta recim cezası yok mu? dedi. Hayır, onda birşey göremiyoruz, dediler.

Abdullah İbn Sellam, yalan söylüyorsunuz, doğru söylüyorsanız Tevrat'ı getirin okuyun, dedi.

Tevratı okuyan yahudi din adamı okurken elini recim âyeti üzerine koydu, önünü ve arkasını okuyup recim âyetini okumadı. Ama Abdullah, adamın elini recim âyeti üzerinden kaldırıp bu nedir? diye sorunca, recim âyetidir, dediler.

Rasulullah, o ikisinin recmedilmesini emretti ve mescidin yanında cenazelerin konulduğu yere yakın yerde recmedildiler.

Abdullah îbn Amr şöyle dedi: Kadının arkadaşı olan adamın kadın üzerine eğilip onu taşlardan korumaya çalıştığını gördüm.[68]

c- Tarih, öykü, öğüt ve dinsel motiflerle ilgili olanlar: İsrailiyyat haberlerin Hz.Nuh'un gemisinin yapılışı, kerestesi, uzunluğu, genişliği ve içinde meydana gelen olaylarla ilgili söyledikleri bunun örneğidir.[69]

Üç yönden de israiliyyat haberlerini değerlendirdiğimez zaman şu sonuçlara varıyoruz:

a- Kur'an ve sünnette doğrulayan benzerleri bulunmadıkça, israiliyyat haberlerini doğru kabul etmiyoruz. Doğru kabul ediyorsak, kendisi doğru olduğu için değil, aynı şey Kur'an veya sünnette bulunduğu içindir.

b- Sahih kaynaklarımızda da bulunan ve dinimize uygun olan bir israiliyyat haberi, artık israiliyyattan çıkar, dinimizin niteliğini ve ahkamımızın özelliğini kazanır. Böylece Islamdan, din ve kültürümüzden olur.

c- Dinimize aykırı olan israiliyyat haberler, ancak yalan ve iftira olduğunu belirtmek ve başkalarını ondan sakındırmak için rivayet edilebilir. Ne yazık ki daha önce kimi müslümanlar bu gibi şeyleri kabul ve tasvip ederek nakletmişlerdir.

d- îsriliyyattan uydurma ve zayıf olan haberler kesin bilgi fade etmez. Çünkü anlattığı şeylerin meydana gelip elmediği belli değildir. Öncekilerin Öyküleriyle ilgili olarak onları nakletmek ve Kur'anı onlarla tefsir etmek, uydurma ve yalan haberlerle tefsir yapmak demektir. Bunun caiz olduğunu kim söyleyebilir?

e- Dinimizin hakkında bir şey söylemediği, onunla çatışmadığı, inanç ve ahkamla ilgili olmayan, yani hatırlatma ve ek bilgi türünden rivayet edilmesini caiz gören alimlerin rivayet ettiği israiliyyat haberlerin de rivayet edilmesini caiz görmüyoruz. Ancak araştırmacı alimler, bu tür rivayetleri kendisinden sakındırmak ve okuyucuları uyamak amacıyla nakledebilirler. Çünkü araştırmadan nakletmek, Kur'anın daha önce belirttiğimiz araştırma, inceleme ve bilgi edinme metodu ile çatışmaktadır.[70]

[61] Dr.Salah Abdulfettah Halidi, (Çeviren: Prof.Dr.İbrahim Sarmış), Kur'an Öyküleri, Kitap Dünyası Yayınları, (2.Baskı) Konya 2005: I/45.

[62] AhZ8b,45

[63] Buhari. Kitabu't-Tefsir,65, "Seni şahit.müjdeleyici ve uyarıcı gönderdik" babı,3,hadis no,4838

[64] Dr.Salah Abdulfettah Halidi, (Çeviren: Prof.Dr.İbrahim Sarmış), Kur'an Öyküleri, Kitap Dünyası Yayınları, (2.Baskı) Konya 2005: I/46.

[65] Buhari, Kitabu'r-Rekaik, no,81, Allah yeri avucuna alır, babı, no,44, hadis no,6520

[66] Dr.Salah Abdulfettah Halidi, (Çeviren: Prof.Dr.İbrahim Sarmış), Kur'an Öyküleri, Kitap Dünyası Yayınları, (2.Baskı) Konya 2005: I/46-47.

[67] ZumGr,67 .Hadisi buharı kitabu't-Tefsir'de rivayet etti. rto,65, "Allahı gereği gibi takdir edemediler" babı, no,2, hadis no,4811

[68] Buhari, Kitabu't-Telsir,no,65 "Tevratı, getirin ve okuyun" babı, no,6,nadis no,4556

[69] Dr.Muhammed Hüseyin ez-Zehebi,el-israİIİyyat li't-Tefsiri ve'l-Hadis,47-54, özet olarak.

[70] Dr.Salah Abdulfettah Halidi, (Çeviren: Prof.Dr.İbrahim Sarmış), Kur'an Öyküleri, Kitap Dünyası Yayınları, (2.Baskı) Konya 2005: I/46-47-49.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın