Mucem çalışmalarının tasnifi

MU'CEM ÇALIŞMALARI

Yoğun ilmî araştırmalar ve akademik çalışmalarda Kur'ân'ın kelime, cümle, âyet ve konularını daha rahat bulmak ve bu sayede de Kur'ân araştırmalarını kolaylaştırmak ve araştırmacılara daha fazla zaman kazandırmak amacıyla 20. asırda Kur'ân'ın mu'cem çalışmaları sevindirici bir şekilde artmış ve iyi bir mesafe alınmıştır.[295]

a- Mu'cem Çalışmalarının Tasnifi:

Bu sahadaki çalışmalar tesbit edebildiğimiz kadarıyla üç gurupta toplanır.

1) Belli bir konu belirtmeksizin Kur'ân'ın herhangi bir kelime, cümle ve âyetin yerini ve nassın Mekkî-Medenî oluşunu tesbit etmek amacıyla kaleme alınan eserler.

Bu sahada en güzel eser, İslâm aleminin el kitabı haline gelen Muhammed Fuad Abdulbaki'nin el-Mu'cemul-Mufehrisu li Elfazi’l-Kur'âni’l-Kerim adlı kitabıdır. Kitap hemen bütün ilim çevreleri tarafından bilindiği için tanıtımına lüzum görmüyoruz. Bu sahada telif edilen başka eserler de vardır. Biz onları liste halinde sunacağız.

Kur'ân kelimelerini ve dolayısıyla da âyeti ve Kur'ân'da geçen konuları tasnif amacıyla Marmara Üniversitesi ilahiyat Vakfı'nın bastırdığı Prof Dr. Bedrettin Çetiner'in 1991'de basılan 200 sahifelik küçük boy güzel ve pratik bir çalışması vardır. Bu çalışmada M. F Abdulbaki'nin eserini temel alınmakla beraber ALLAH lafzı ve hurufu cerr gibi sıkça kullanılan diğer bazı edatlar verilmemiştir.[296] Yazar, şöyle pratik bir yöntem izlemiştir: Âyetin ne tümü ne de bir kısmı verilmemiş sadece bir kelime verilmiş; kelimenin geçtiği bütün sûre adları ve âyet numaraları peş peşe sıralanmıştır. Kitabın sonuna (201-256) istifadenin daha fazla olması için Suriye Dımeşk'te bulunan Daru'r-Reşid yayınevinin bastırdığı Kur'ân'ların sonuna eklediği iki türlü konu indeksini ilave etmiştir. Birincisinde (203-207) konuları onbeş bab altında vermiş ikincisinde ise alfabetik sıraya göre karma konu indeksini kaydetmiştir.

Kitabın ne iç ne de dış kapakta yazarın ismi yazılmamıştır. Biz yazar ismini ancak 200. sahifenin bitiş cümlesinde bulduk.

Kelimeleri bulmaya yönelik mu'cem çalışmalarının bir kısmı, yeri tesbit edilmek istenen kelimenin önce manasını sonra geçtiği yerleri kaydeder. Mısır'da bir kurul tarafından iki cilt, 1228 sayfa halinde hazırlanan Mu'cemu Elfazi'l-Kur'âni'l-Kerim adlı çalışma bu tür değerli bir çalışmadır. Bu tür çalışmalar aynı zamanda Ğaribu'l-Kur'ân sahasına da girmektedir.

2) Belli bir konuyla ilgili âyetleri tesbit amacıyla yapılan çalışmalar.

Bu sahada örnek olarak bir çalışmayı tanıtacağız

[295] Doç. Dr. Halil Çiçek, 20. Asırda Kur’an İlimleri Çalışmaları, Timaş Yayınları: 123-124.

[296] Çetiner, Bedrettin El-Mu'cemul Mufehrisu li'l-Kur'âni’l-Kerim'in Takdimi, İstanbul 1991,s. 1.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın