El Furkan vel Kurân

1- Şeyh Halid Abdurrahman El-Akk (Suriye Dimeşk'li) El-Furkan Ve'l-Kur'ân:

Bu kitap 1994'te birinci baskısını yapmış fihrist ve bibliyografya ile beraber 704 sahifedir.

Eser konuları itibariyle mozaik bir görünüm arz eder. Kur'ân'ın beşeriyet için getirdiği İslamî nizamın bir takım hukukî, ahlakî, idarî, siyasî, iktisadî, içtimaî, ailevî ve şahsî birçok konudan tutun; Kur'ân i'cazma, emsalına ve kıssalarına kadar, yüzlerce konu ihtiva etmektedir.

Kitabın muhtevasını fazla detaya girmeden kısaca şöyle tanıtabiliriz: Bir temhid ile Kur'ân'ın özelliklerine umumi bir giriş, 7 fasıl ve 81 bahisten oluşur. Temhidde (s.9-80) yazar Kur'ân'ın ve İslâm'ın yüceliğine, İslâm'da ilmin ehemmiyetine ve burda Müslüman alimlerin ilmi buluşlarına İslâm'ın evrim teorisine karşı tutumuna, orijinalite ile çağdaşlaşma, İslamî İlimler dairesinde ilmî sabitelerle ilmî değişkenlerin neler olduğuna ve evren ile hayatı konu eden âyetlerin tefsirindeki ilmî metoda dikkat çeker.

Umumi girişte (s.87-110) Kur'ân'ın özelliklerinden i'caz, tahaddi, nazm, mü'minlerde yaptığı tesir, kapsayıcı mânâlara sahip olmak, beşerin ihtiyaçlarını karşılayabilmek, ilmî gerçekleri desteklemek ve yüce maksatları taşıdığı halde kolayca anlaşılabilmek gibi özelliklere dikkat çeker.

Birinci fasıl (s.115-247) î'caza dair olup 8 bahisten oluşur. Bu fasılda yazar, Kur'ân i'cazının anlaşılmasının gerekliliğine, Kur'ân'ın fesahetinin vecihlerinden nazmına, kendisine özgü olan üslûbuna, konu birliğindeki Kur'ân'ın yüceliğine, beşeriyeti uyarıp dalaletten kurtarmasına, vahdaniyetin ispatı ve Nübüvvetin doğruluğunu pekiştirmede tahaddinin üslûbuna, Kur'ân'ın teşriî i'cazına ve gaybi i'cazına dikkat çeker.

Yazar, dokuz bahis olan ikinci fasılda (s.251-316) İslamî akideyi arzetmede ve tevhidi isbat etmede Kur'ân'ın metodunu kaleme alır. Kur'ân'ın, akidenin ispatı hususundaki tefekkür metoduna, tevhid akidesinin din ve hayattaki önemine, insan hayatındaki etkisine, İslamî akidenin sunuluşundaki akıcılığa, İslâm'ın hem akide hem de şeriat olduğuna, Kur'ân'ın mesel, kasem, cedel ve kıssalarının, akidenin sunuşundaki rollerine dikkat çeker.

Bir giriş, ön hazırlık ve beş bahisten oluşan üçüncü fasıl (s.319-367) tefsir tarihine ve sahabenin metoduna dairdir. Girişte İslam'ın ilk günlerinde Kur'ân'ın konumuna; ön hazırlık kısmında da tefsirin ehemmiyeti ve Müslümanların buna olan ihtiyaçları anlatılır.

Bahislerde ise sırasıyla şu konular anlatılır: Selef tefsirinin merhalelerinin tarihçesi, Kur'ân-ı Kerim'in tefsirinde sahabenin çekingenliği, Sahabe tefsirinin kaynakları, müfessir sahabe ve İbnu Abbas'ın tefsir metodunun selef tefsirine numune teşkil edişi.

Dokuz bahisten oluşan dördüncü fasıl (s.371-554) ilmî ve mevzu'î tefsirin evrelerine dairdir. Bu fasılda yer alan konular şunlardır: Ontoloji alanında Kur'ân'ın etkisi, Kur'ân'ın insanı düşünmeye daveti, ilmî tefsirin eski ve yeni metodu, ilmî tefsirin Kur'ân i'cazındaki rolü, Kur'ân'daki kevnî âyetler, mevzu'î tefsirin tanımı, doğuşu, dünü-bugünü ve çeşitleri.

Onbir bahisten meydana gelen beşinci fasıl (s.557-611)da tefsir ilminin doğuşu ve gelişmesi bir temhidde anlatıldıktan sonra bahislere geçilir ve şu konulara yer verilir: Fırkaların doğuşunun etkisi, felsefî ilimlerin, sûfî felsefenin ve aklî ilimlerin, tefsirin tarihî seyrine etkileri, Razi’nin metodunun tefsire etkisi, Alusî'nin metodunun tefsire etkisi, el-Menar tefsiri, metodu ve eleştirilebilecek yönleri, el-Merağı'nin tefsiri, metodu ve bazı tefsir görüşlerinin münakaşası, Muhammed Abduh'un el-Fîl sûresine yapmış olduğu tefsirinin ilmi münakaşası, ilmî i'caz ve Kur'ân'ın tefsirinde açıklaması, Kur'ân'da kevnî âyetler ve aklın fonksiyonu.

Altıncı fasıl (s.617-675), İbnu Teymiyye'nin tefsir ilmi ve tefsir usulündeki etkisi ve felsefe ile kelam ilminin bazı Müslüman alimler üzerindeki etkisinin ortaya çıkarılmasına dairdir. Bu fasılda altı bahis vardır. Bu bahislerde sırasıyla şu konular işlenmiştir: Tefsir kaideleri, te'vil ve tefsirin farkları, Kur'ân'ı reyle tefsir etmenin ve Arap olmayanlar için tercüme etmenin hükmü, Kelam ilminin bazı Müslüman alimlere te'siri, felsefeci ve kelamcıların görüşlerinin çürütülmesinin tarihinden bazı işaretler.

Onbir bahisten oluşan yedinci ve son fasıl (s.679-756) Kur'ân tefsirindeki sapık metotların tehlikesine dairdir. Faslın girişinde Allah'ın, kitabını ve peygamberinin sünnetini koruması anlatılır. Bahislerde ise, sırasıyla şu konulara yer verilir: Tefsirde sapık eğilimlerin tesbiti, tefsir kaynaklarında müteşabih âyetlerin tefsirinde felsefi metodun aşırılığı, felsefi-sufi metodun inhirafı, Kur'ân tefsirinde yeni akılcı medrese sahiplerinin inhirafları, Kur'ân'ın ilmî tefsirinde yeniliği (reformu) iddia edenlerin saplantısı, çağdaş bir şekilde Kur'ân'ı anlamaya çalışanların saplantısı, Kur'ân'ı ve İslam'ı anlamada inhirafın belirtileri, İslâm'da reform ne demektir, ilmî sabiteler ve metodolojik kurallar ışığında İslamda yenilik ve İslamî akidenin sabitelerinin her türlü sapıklıktan korunması.

Kitap Kur'ân'la ilgili genel malumat (kültür) noktasında bir ansiklopedi görünümündedir. Araştırmacılar için iyi bir kaynaktır.[310]

[310] Doç. Dr. Halil Çiçek, 20. Asırda Kur’an İlimleri Çalışmaları, Timaş Yayınları: 135-137.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın