Jansen Kurâna bilimsel filolojik pratik yaklaşımlar

1- J. J. G. Jansen-Kur'ân'a Bilimsel Filolojik Pratik Yaklaşımlar:

Kitabın orjinal ismi The İnterpretation of the Kur'ân in Modern Eqypt'tır. 181 sahifeden meydana gelen eser J. J. G. Jansen tarfından te'lif edilmiştir. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Araştırma Görevlisi Halilrahman Acar tarafından Türkçeye çevrilmiştir.

Kitap beş bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölüm (s.11-38) giriş niteliğinde olup Kur'ân ve tercümesi'ne dairdir.

Otuzdokuz paragraflık olan bu bölüm, daha ziyade Mısır merkezli bazı değerlendirmelerden ibarettir. Kur'ân'ın yaratılmışlığından tercümesine; Zamahşeri'nin el-Keşşaf'ından, modern ilmî ve konulu tefsire kadar bir çok konu hakkında Batılı bir yaklaşımla bazı değerlendirmelerde bulunur.

İkinci bölüm (s.39-67) otuzdört paragraftan teşekkül eder. Yazar bu bölümde sadece Muhammed Abduh'un tefsirini, tefsir metodunu ve tefsirinin beş temel ayırıcı özelliğini izah eder.

Üçüncü bölümde (s.69-103) Kur'ân'ın Yorumlanması ve Doğa Bilgisi adlı başlık altında ilmî tefsirin tarihi seyri incelenmektedir. Bu bölümde yazar, ilmî tefsirin kitap ve sünnetteki dayanağından tutunuz da, Emin el-Huli'nin modern bilimsel yorumlara karşı dar tutumuna kadar ilmî tefsirin leh ve aleyhindeki bir dizi malumat sunar. Ancak değerlendirmeye alınan çalışmalar yine Mısır merkezlidir.

Dördüncü bölüm (s.105-143) Kur'ân'ın yorumlanması ve filolojisine dairdir. Yazar, bu bölümde Kur'ân'la ilgili filolojik çalışmaları İbnu Abbas'tan alarak 20. asrın alimlerinden yine Emin el-Hulî ve öğrencisi Bintu'ş-Şatî gibi çağdaş alimlerin modern çalışmalarına kadar bir dizi çalışmayı değerlendirir.

Yazar bu bölümde İbnu Abbas'ın Nafi' b. el- Azrek'e verdiği ikiyüz cevabın ispat yönünü irdeler. Eski Arap şiirinin Kur'ân'ın izahındaki konumuna değinir. Kur'ân'ın filolojik çalışmalarında Ebu Ubeyde ve Zamahşeri'nin; yenilerden de Emin el-Huli ile Bintu'ş-Şati’nin çalışmalarını tanıtır. Bölümde Emin el-Huli ile Bintu'ş Şati'nin çalışmalarının ağırlıkta olduğu unutulmamalıdır.

Kitab'ın beşinci ve son bölümü (s.143-175) uygulamaya yönelik Kur'ân'ın yorumlanmasına dairdir.

Yazar bu bölümde Kur'ân'ın pratik hayata yönelik tefsirini incelemeye tabi tutar. Yani Kur'ân'ın ahkâmı ve bu ahkâmın hayata geçirilme durumunu söz konusu yapan çalışmaları kaleme alır. Bu tefsirin öncüleri saydığı M. Abduh, Mustafa el-Meraği (ö.1945) ve Abdurrahman el-Benna gibi bazı şahsiyetlerin bu konu ile ilgili çabalarına değinir. Konunun akışı içerisinde içtihadı ele alır. İçtihad kapısının kapanması ile ilgili yeni ve eski alimlerin görüşlerini aktarır. Mısırlı Muhammed Ebu Zeyd gibi bazı modernistlerin Kur'ân'ın bazı ahkâm âyetleriyle ilgili görüşlerinden alıntılar yapan yazar, kitabın içinde geçen konuların kısa bir özetini son sözde vererek kitabını bitirir.

Kitab hakkında kısaca şunu söyleyebiliriz:

Kitap sanıldığı gibi ideal bir orjinaliteye sahip değildir. Kitap, isminden de algılanabileceği gibi tüm İslam dünyasında yapılan çalışmaları değil; sadece Mısır'da yapılan çalışmaları daha fazla ilgi merkezine almıştır. Zaman zaman örnekler de katarak kronolojik bir sıra içinde tanıtıcı bilgi sunmaktan öteye geçmez. Ne var ki, bu yazar da, diğer oryantalistlerin alışageldikleri kafa karıştırıcı ve kuşku verici üslûbu kullanmaktan geri kalmaz.[588]

[588] Bkz. J.J. G. Jansen, Kur'ân'a Bilimsel- Filolojik-Pratik Yaklaşımlar, terc. Halilurrahman Açar, Ank., 1993,5.16,24,113,114,142.

Doç. Dr. Halil Çiçek, 20. Asırda Kur’an İlimleri Çalışmaları, Timaş Yayınları: 239-241.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın