> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Kuranı Kerim > Kuran-ı Kerim Belagat İlmi > Zikretmek ve Hazfetmek
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Zikretmek ve Hazfetmek  (Okunma Sayısı 1811 defa)
24 Eylül 2010, 11:17:12
Safiye Gül

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 15.436


« : 24 Eylül 2010, 11:17:12 »



Zikretmek ve Hazfetmek


Zikr, sözlükte; fiilinin masdan olup bir şeyi anlatmak, korumak : ve anmak manasına gelir. Bir Meânî terimi olarak; söylenilmesi lazım gelen sözün ibarede bulundurulmasıdır.[1]

Hazf, sözlükte; fiilinin masdan olup bir şeyi (sözü) düşürmek, atmak ve zikretmemek manasına gelir. Bir Meânî terimi olarak; söylenilmesi icab etmeyen sözün ibarede zikredilmemesidir.[2]

Cümlede, müsnedün ileyhin (mübtedâ veya fail) zikredilmesi esastır. Dinleyiciye, bir şey hakkında bilgi verilmek istendiği zaman şöyle hareket edilir: Bir cümlede verilen hükme, hangi lafız delâlet ederse, o lafzı zikretmek; mânası cümlenin gelişinden anlaşılan diğer lafızları da hazfetmek esastır. Bu her iki kural, çakıştığında; duruma göre hareket edilir ve aşağıda zikredilecek olan herhangi bir sebepten dolayı zikretmek veya hazfetmekten biri diğerine tercih edilir.[3]

1- Zikri (kelimeyi söylemeyi) gerektiren sebepler şunlardır:

a) Fazla açıklama yapmak ve izah etmek:

«Onlar, Rablerinden bir hidâyet Üzeredirler ve kurtuluşa ermişler ancak onlardır.»[4] Bu âyette (dilijî) kelimesi iki defa zikredilmiştir.[5]

Hz. Ali (r.a.), bir sözünde şöyle demiş:

«Dünyan için, ebediyen yaşıyormuşsun qibi çalış- Ahiretin için de yarın ölecekmişsin gibi çalış.» Hz. Ali, burada kelimesini iki defa tekrarlamıştır. Halbuki ikinci cümlenin başında bu kelimeyi tekrarlamasaydı yine cümle anlaşılırdı.[6]

b) Bir hükmü, sonradan inkâr etmemesi için, onu muhataba ikrar ettirmek maksadıyla zikredilir. Meselâ; Bir hakim, bir şahide:

«Bu Zeyd, zimmetinde bu kadar borcun olduğunu ikirar etti mi?»[7] demesi ve şahidin de ona; zimmetinde bu kadar borç metinde bu kadar olduğunu ikrar etti,»[8] şeklinde cevap vermesi ile bu gaye gerçekleşir.

c) Muhatapla konuşmaktan zevk almak:

«Ey Musa! Sağ elindeki nedir? Musa dedi: "O benim asam (değneğim)dır, ona dayanırım, onunla davarlarıma yaprak silkerim ve onda başka ihtiyaçlarım (faydalanacağım şeyler) de var.»[9] Hz. Musa, Yüce Allah´ın cevabında; "o benim değneğimdir." demekle yetinebilirdi. Ancak o, zevk aldığı konuşmayı uzatmak için, Yüce Allah´a verdiği cevabı uzatmıştır.[10]

ç) Müsnedün ileyhi zikretmekten hoşlanmak: Bu da çok fazla sevilen bir şeyin ismini anmakla gerçekleşir. Meselâ: «Allah, rabbimdir, Allah bana kafidir.» Bu misalde, kelimesi, iki defa tekrarlanmıştır.[11]

d) Muhatabın zekâ seviyesinin düşük olduğuna işaret etmek: reygamberimiz kimdir? diye soran birisine:

«Efendımiz Muhammed peygamber imizdir.» diye cevap vermekle bu maksat gerçekleşir.[12]

« ibrahim bunu ilahlarımıza sen mi yaptın? dediler. İbrahim: "Belki onu şu büyükleri yapmıştır, konuşabiliyor -larsa onlara sorun" dedi.»[13] Buradaki makam, soru soranların zekâ seviyelerinin düşük olduğuna işaret etmek için, müsnedin kelimesinin iki defa zikredilmesini gerektirdi.[14]

e) Muhatabın batıl inancını reddetmek:

Mesela; Allah, üç ilâhın üçüncüsüdür, diyen kimsenin bu inancını reddet-mek için ona; «Allah, birdir.» denir.

Yüce Allah´ın: diriltecek şu çörümüş kemikleri? dedi.» mealindeki sözünden sonra: onları ilk defa yaratmış olan (Allah) diriltecek.»[15] şeklinde cevap vermek.

f) Saygı göstermek:

«Hükümdar geldi mi?» diye soran birisine;

«Seyfüddevle, geldi.» şeklinde ismini zikrederek cevap vermekle hükümdarın büyüklüğüne işaret edilir.[16]

g) Muhatabı küçümsemek ve onu hor görmek:

«Falanca geldi mi?» diye soran kimsenin cevabında; «Suçlu geldi.» şeklinde onu küçümsemek ve hor görmek maksadıyla kelimesini zikrederek cevap vermek.[17]

2- Hazfı gerektiren sebebler şunlardır:

a) Herhangi bir durumu, muhatap dışında kalan kimselerden gizlemek

için.

Meselâ; Ali´yi kasdederek; «O, geldi.» demen gibi.[18]

b) Makamın darlığından dolayı: Bu da ya acıdan sızlanmak için yapılır.

«Bana nasılsın dedi? Hasta(yım), devamlı uykusuz(luğum) ve uzayıp giden üzüntü(m var), dedim.»[19]

Veya bir fırsatı kaçırmaktan endişe edildiği için, hazf gerekir. Misâl: Avcının Ceylân. demesi gibi[20]

c) Sözü kısa keserek genelleştirmek:

(kullarını) selam yurduna (Cennete) davet eder.»[21] Yâni "bütün kullarım davet eder." Çünkü mef ûlün hazfı, umuma delâlet eder.[22]

ç) Mef ûl kasdedilmediği için, geçişli bir fiili geçişsiz fiil haline getirmekle hazf yapılır.

«De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu ?.[23]

Fiilin (meçhul kipin), nâib-i faile isnad edilmesi de hazıftan sayılır. Failden bir zarar meydana gelir veya ona bir zarar dokunur endişesiyle veya fail, bilindiği için veyahutta fail bilinmediği için veya gaye fiilin meydana geldiğini belirtmek olduğu için fail hazfedilir.[24]

Meselâ: «Mal, çalındı.»[25]

«insan zayıf yaratılmıştır .»[26]^ Burada zikredilen sebeplerden başka; kasemin ve şartın cevabı hazfedil-diği gibi; abesle meşgul olmaktan sakınmak; kötü şeyleri ağza almamak; kutsal bir şeyden bahsetmemek; şiirin kafiyesini korumak; müsnedün iley-hin herkes tarafından bilinen bir şey olması gibi bazı diğer sebeplerden dolayı da hazf yapılır.[27]




--------------------------------------------------------------------------------

[1] Mu´cemü´t-mekâyis fi´l-iuğa, s.388 ; el-Kâmus, s. 507-508; Lisânü´l-´arab, 4/310-311; el-Külliyyât, s. 465-457; Edebiyat Lügati, s. 184.

[2] el-Kâmus, s. 1032; Lisânü´l-´arab, 9/39-40; el-Külliyyât, s. 384-385; Edebiyat Lügati,s. 52.

[3] Delâilü´l-i´câz, s. 146 vd; Miftâhu´l-´ulûm, s. 176; Nihâyetü´l-îcâz, s. 337 vd.; el-Izâh, 1/ c111-112; el-Mutavvel, s. 67-69; Muhtasaru´l-me´ânî, s. 56-57; İlmü´l-Me´ânî, s. 132; Cevâhiru´l-belâğa, s. 117-119; el-Câmi´, s. 31-33; ´Ulûmü´l-belâğa, s. 79; W-Belâğatü´l-´arabiyye, 1/312-328; Mecâmi´u´l-edeb, Hm-i Me´ânî´, s. 128; Mu´cemü´l-mustalahâti´l-belâğiyye, s. 456-458, 492-493; Mu´cemü´l-belâğati´l-´arabiyye, s. 155-159, 231; Edebiyat Lügati, s. 52, 184; Edebiyat Bilgi ve Teorileri, s. 55-56.

[4] Bakara suresi, 2/5.

[5] Beyzâvî, s. 10; Safvetut-tefâsîr, 1/32; el-Mutavvel, s. 58; İlmü´l-Me´ânî, s. 132; Cevâhiru´l-belâğa, s. Î18; ´Ulûrnü´l-helâğa, s. 79; el-Belâğatü´l-´arabiyye, 1/318; Mu´ce-mü´l-mustalahâti´l-belâğiyye, s. 492.

[6] el-Belâğatü´l-´arabiyye, 1/321.

[7] Cevâhiru´l-belâğa, s. 118; ´Ulûmü´l-belâğa, s. 80; Mu´cemü´l-belâğati´l-´arabiyye, s. 231.

[8] Cevâhiru´l-belâğa, s. 118; ´Ulûmü´l-belâğa, s. 80; Mu´cemü´l-belâğati´l-´arabiyye, s. 231.

[9] Tâhâ suresi, 20/17-19.

[10] el-Mutavvel, s. 69; Muhtasaru´l-me´ânî, s. 58; İlmü´l-Me´ânî, s. 133; el-Belâğatü´l-´arabiyye, 1/320; Mu´cemü´l-mustalahâti´l-belâğiyye, s. 492.

[11] Cevâhiru´l-belâğa, s. 118; İlmü´l-Me´ânî, s. 133-134.

[12] İlmü´l-Me´ânî, s. 134.

[13] Enbiyâ suresi, 21/62-63.

[14] İlmü´l´Me´ânî, s. 134-135; el-Belâğatü´l-´arabiyye, 1/321.

[15] Fâ5fn suresi, 36/78-79; ayrıca bk., Ulûmü´l-belâğa, s. 80.

[16] Cevâhiru´l-helâğa, s. 119.

[17] Cevâhirul-belâğa, s. 119; ´Ulûmü´l-belâğa, s. 80.

[18] Cevâhirul-belâğa, s. 120; el-Câmi´, s. 31;´ ´Ulûmü´l-belâğa, s. 83.

[19] Miftâhu´l-´ulûm, s. 176; el-îzâh, 1/109; el-Mutavvel, s. 68; Muhtasaru´l-me´ânî, s. 57; İlmü´l-Me´ânî, s. 124; Cevâkiru´l-belâğa, s. 120; el-Câmi´, s. 31-32; Mu´cemü´l-belâğati´l-´arabiyye, s. 158.

[20] el-Mutavvel, s. 68; Cevâhiru´l-helâğa, s. 120; el-Belâğatü´l-´arabiyye, 1/339.

[21] Yûnus suresi, 10/25.

[22] el-Belâğatü´l-´arabiyye, 1/339.

[23] Zû´mer suresi, 39/9.

[24] Ulûmü´l-helâğa, s. 84-85.

[25] el-Belâğa, s. 21.

[26] Nisa suresi, 4/27; ayrıca bk., el-Belâğa, s. 21.

[27] el-îzâh, 1/111-112; el-Mutavvel, s. 68; Muhtasaru´l-me´ânî, s. 56-58; İlmü´l-Me´ânî, s. 126-131; Cevâhiru´l-helâğa, s. 120-121; el-Câmi´, s. 31-33; ´Ulûmü´l-belâğa, s. 83-84; el-Belâğatü´l-´arabiyye, 1/336-349; Mu´cemü´l-mmtalahâü´l-belâğiyye, s. 456-458, 492-493; Mu´cemü´l-belâğati´l-´arabiyye.s. 155-159.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Zikretmek ve Hazfetmek
« Posted on: 28 Mart 2024, 11:31:01 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Zikretmek ve Hazfetmek rüya tabiri,Zikretmek ve Hazfetmek mekke canlı, Zikretmek ve Hazfetmek kabe canlı yayın, Zikretmek ve Hazfetmek Üç boyutlu kuran oku Zikretmek ve Hazfetmek kuran ı kerim, Zikretmek ve Hazfetmek peygamber kıssaları,Zikretmek ve Hazfetmek ilitam ders soruları, Zikretmek ve Hazfetmekönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes