Saff Suresinden

Saff Suresinden

Meali

“Ey iman eden kimseler, yapamayacağınız bir şeyi niçin söylüyorsunuz? Sizin böyle yapamayacağınız işi söylemeniz İndellah ne kadar çirkin oluyor! Allah o kimseleri sever ki: parçaları birbirine kaynamış yekpare binayı andırır saflar halinde, Allah yolunda savaşırlar.” [62]

Tefsîri

Bu âyet-i kerime Saf sûresine mensuptur. Sebebi nüzulü bazılarınca şöyledir: Müslümanlar, daha savaş farz olmazdan evvel, (Nezdi ilâhide en makbul âmel hangisidir? Bilsek de o uğurda malımızı, canımızı feda ediversek) demişler. Yahut, Cenab-ı Hak Bedir şehitlerinin nail olduğu sevabı haber verince (Bir cihat olursa biz de olanca gücümüzü sarfederiz,) ahdinde bulunmuşlar; (Uhut) gazasında ise sözlerini yerine getirmedikleri için böyle bir itaba (azarlama) müstahak olmuşlar.

Bazılarınca da böyledir: Adamın biri muharebede öldürmemiş, saplamamış, vurmamış, sebat göstermemiş iken (Öldürdüm, sapladım, vurdum, sebat ettim,) dermiş. Binaenaleyh tekdir ona raci imiş.

Birtakımlarına göre, Suheybin öldürdüğü müşrikin katlini kendisine mal etmek isteyen adam hakkında; diğerlerinin reyince de münafıklar için inzal buyrulmuş.

(Makt) bir adamdan çirkin bir iş zuhurunu görüp o adama buğz eylemektir. Araplar (Şu heriften ne kadar hoşlanmam bilir misin!) yerinde olarak (Fulanun ma amkatehu indî!) derler. Bu ibaredeki “makt” kelimesi lafzen taaccüp sîgası üzerine geldiği gibi Zemahşeriîye göre âyet-i kerimedeki (Kebura makten) de manen, yani sığası üzerine gelmek şartiyle fiili taaccüptür.

Hakikat, azıcık düşünülürse görülür ki, sözünü tutmamak, ahdini yerine getirmemek kadar sevimsiz, bununla beraber öldürücü bir itiyat olamaz. Efradı bu noksanlıkla malûl olan camaat için helakten kurtuluş yoktur, iki yüz laf yarım işin yerini tutmaz-diyen Firdevsî ne açık bir hikmet söylemiştir İ.

Hazreti Osman´ın hilâfeti zamanında valilerden biri ilk defa olarak hutbe irat etmek üzere, minbere çıkmış; lâkin bir türlü (Elhamdülillah) ın arkasını getirememiş; nihayet: (Ey cemaati müslimin, görüyorsunuz, ben öyle natuk bir adam değilim. Yalnız, kavval (lafçı) bir emirden ziyade faal bir emire muhtaç olduğunuzu unutmayınız) diyerek minberdeıı inmiş. Bunu işiten meşhur Ehnef (Vallahi şu minbere bu kadar beliğ bir hatip çıktığını görmedim,) demiş.

Acaba müslümanlan birbirine bağlayan bağ ne derecelerde muhkem olmalıdır ki; düşmanlarına karşı bünyanı mersus (sağlam bina) denecek kadar metin saflar vücuda getirebilsinler? Şu tarihî vak´a işte o rabıtayı bize gösteriyor:

Huzeyfetül Adevî diyor ki:

Yermuk vak´ası günü kimi yaralı yatan, kimi ölmüş yere serirmıiş müslüman cesetler arasında amcamın oğlunu arıyordum. Yanımda azıcık su vardı. Şayet henüz ölmemişse hem bir iki yudum içiririm, hem de yüzünü gözünü silerim, diyordum. Nihayet kendisini baygm bir halde buldum. (Su ister misin?) dedim. Gözleriyle (Evet) cevabını verdi. Lâkin bu sırada öte taraftan bir inilti işitildi. Amcazadem suyu ona götürmemi işaret etti. Gittim baktım ki Hişam .bin Âs imiş. Tam ağzına bir iki yudum su vereceğim anda biraz arkadan bir inilti daha duyuldu. Bu sefer de Hişam suyu içmekten imtina ederek, gözleriyle ona götür dedi. Ben- o son nefesin geldiği yere gittim, lâkin biçareyi ölmüş buldum. Hemen koşarak Hişam´ın yanına geldim, baktım ki ölmüş; amcazademe koştum. O da ölmüş.) [63]

Huzeyvet-ül-Adevî der ki:

“Harb-i Yarmûkün,

Yaman kızıştığı bir gündü, pek sıcak bir gün,

İkindi üstü biraz.gevşeyince, sanki, Kıtal,

Silâhı attım elimden, su yüklenip derhal,

Mücâhidin arasından açıldım imdada,

Ağır yarayla uzaklarda kalmış efrada,

Ne ma´rekeydi ki, çepçevre, göğsü kandı yerin!

Hudâya kalbini açmış, yatan bu gövdelerin,

Şehidi çoksa da, gazisi hiç mi yok?.. Derken,

Derin bi rinleme duydum... Fakat, bu ses nerden?

Sırayla okşadığım sineler bütün bî-rûh...

Meğerse amcamın oğluymuş inleyen mecruh.

Dedim: “Biraz su getirdim, içer misin, versem?”

Gözüyle: “Ver!” demek isterken, arkadan bir elem,

Enîne başladı. Baktım; nigâh-i merhameti,

“Götür!” deyip bana iymâda ses gelen ciheti,

O yükselen sese koştum ki: Âs´m oğlu Hişâm,

Ne yapsam içmiyecek, boştu, anladım, ibram;

Görünce gölgemi birden kesildi nevhaları:

Su istiyordu garibin dönüp duran nazarı,

İçirmek üzre eğildim, üçüncü bir kışa “ah!”

Hırıltılarla boşanmaz mı karşıdan, agâh!

Hişam´ı gör ki, o hâlinde kaşlariyle bana,

“Ben istemem, hadi, git ver, diyordu, haykırana.

” Epey zaman aradım ah eden o muhtazan...

Yetiştim, oh, kavuşmuştu Hakka son nazarı!

Hişam´ı bari bulaydım, dedim, hemen döndüm;

Meğer şikârına benden çabuk yetişmiş ölüm!

Demek, bir amcamın oğlunda vardı, varsa, ümîd...

Koşup hizasına geldim: o kahraman da şehîd.”

Şarkın ki mefahir dolu, mâzî-i kemâli,

Yârab, ne onulmaz yaradır şimdiki hâli-

Şîrazesi kopmuş gibi, manzûme-i îman,

Yaprakları yırtık, sürünür yerde, perişan,

“Vahdet” mi şiâriydi? Görün şimdi gelin de:

Her parçası bir mel´abe eyyâmm elinde!

Târihine mev´ud-i ezelken “Ebediyyet”,

Ey, tefrika zehriye şaşırmış giden ümmet!

“Nisyân” a çıkan yolda mı kaldım yine gümrâh?

Ia-havle velâ-kuvvete illâ-bil-lâh![64]
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın