Kitap

Kitap

Mustafa Fuat ER • 51. Sayı / KİTAP

Avrupa’nın İslam’la derdi ne?

Nilüfer Göle yeni kitabında İslam ve Avrupa arasındaki çatışmalı eklemlenmeyi, iç içe yaşamanın imkânlarını sorguluyor.

Geçtiğimiz ay Belçika’da Danıştay, okullarda başörtüsünün yasaklanmasından yana görüş bildirmişti. Irkçılıkla Mücadele Derneği’nin (Mrax), 2005 yılında, başörtüsünü yasaklayan okullara karşı ayrımcılık ithamıyla yaptığı bir başvuruyu ve açtığı davaları değerlendiren Danıştay, söz konusu okulların ayrımcılık yapmadığına, aksine ayrımcılığa karşı önlem aldığına hükmetti. Mrax, “siyasi ve dinî aidiyet gösteren sembollerin görünür şekilde taşınması” yasağına karşı çıkıyor. Ama Avrupa’daki (ve Türkiye’deki) başörtüsü sorunu tam da başörtüsünün “görünür/kamusal” yüzünden kaynaklanıyor. Fransa örneğinde de aynı neden söz konusuydu: “[E]vlerinden veya kendi cemaatlerinden dışarı çıkmayan ilk kuşak göçmen kadınların başörtüsü aynı soruna yol açmıyordu.” Ama yeni kuşak Müslüman göçmenler Avrupa için başlı başına bir sorun teşkil ediyor. Çünkü ilk kuşakların aksine, Avrupa dillerini konuşuyorlar, o kültürün içinde büyüyorlar. Tüm sorun da bu yakınlık ve benzerlikte yatıyor. Nilüfer Göle yeni kitabı İç İçe Girişler: İslam ve Avrupa’da İslam ve Avrupa arasındaki çatışmalı eklemlenmeyi, iç içe yaşamanın imkânlarını sorguluyor. Göle, ortak bir mekân tahayyülünü vurgularken Avrupa’nın ontolojik üstünlük, saflık anlayışından vazgeçmesi gerektiğini belirtiyor. Bu noktada Fransa’daki başörtüsü tartışmalarının ardından Sarkozy’nin girişimiyle ortaya atılan Fransız Müslüman İnancı Konseyi fikrinin ardındaki “denetim altına alınmış, ‘bize göre’, köklerinden koparılmış bir İslam” niyetini de ifşa ediyor. Yine AB’nin, ideallerinin zedelenmesi pahasına, bir “Fransız istisnası”na göz yumduğunu açıklıyor: “[T]ürban sorunu karşısında laiklik izleği öne çıkarılırken, Türkiye’nin adaylığı konusunda aynı izleğin bir kenara itilmesi kayda değer bir olgudur.” — M. Fuat Er

Kamu Yayıncılığı ve Kültür A.Ş.

Genç Cumhuriyet’in unutulmaz maarif bakanlarından Hasan Âli Yücel’in başını çektiği Dünya Klasikleri yayıncılığı bütün sorunlarına rağmen hâlâ aşılamamış bir kamu yayıncılığı örneği olarak önümüzde duruyor. Birkaç neslin entelektüel sermayesi o yayıncılığa çok şey borçlu. Bugün bile, o zamanlar yapılmış olan nice yayını tekrar gerçekleştirmeyi göze almak zor görünüyor.

Yine son yıllarda, özel yayıncılık ile kamu yayıncılığı arasında, yayıncıların vakıf olduğu bir tartışma yaşanıyor. Yayıncılar, devletin bastığı kitapları ucuza satmasını haksız rekabet kapsamında değerlendiriyorlar. Bu tartışmaların Erkan Mumcu’nun Kültür Bakanlığı zamanında başladığını, Atilla Koç’un bakanlığı zamanında devam ettiğini ve hala sürmekte olduğunu da ilave etmeliyiz. Bugün, kamu yayıncılığının, özel yayıncıların güç yetiremeyeceği prestij kitaplarının yayımını üstlenmelerinin herkes için hayırlı olduğu hususunda adı konmamış bir anlaşmaya varılıyor gibi.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraki olan Kültür A.Ş.’nin yaptığı yayıncılık ise bu tip yayıncılığın iyi örneklerini vermeye devam ediyor. İstanbul üzerine yoğunlaşarak, ülkemizin çok da aşina olmadığı tematik yayıncılığa taze kan katan Kültür A.Ş, görece yüksek etiket fiyatlarına rağmen kısa sürede sahafiyelik olan onlarca kitap yayınladı. Surre-i Hümayun, Türk Kitap Medeniyeti, Kartpostallarda İstanbul, Havadan İstanbul son zamanlarda yayınlanan iz bırakacak kitaplardan birkaçı. En sevindirici olan ise, kitapların görsel açıdan taşıdıkları iddia yanında dil titizliğine ve özel yayıncılığın geldiği seviyenin farkında olan yayıncılık dikkatlerine sahip olması. — Ahmet Murat Özel

Eric Debarbieux
Okulda Şiddet Küresel Bir Tehdit
Çeviri: İsmail Yerguz, İletişim, 2009, 276 s.

Okullara düzenlenen silahlı saldırılarda onlarca kişinin hayatını kaybettiği ABD’de, son olarak geçtiğimiz ay Michigan’da bir üniversitede gerçekleşen saldırıda 2 kişi hayatını kaybetmişti. Okullardaki şiddet sadece ABD’nin değil, bütün dünyanın gündeminde olan bir konu. Bir yönüyle okulda şiddet olgusu kültürel anlamda da dünyayı tehdit ediyor. Okulda şiddet ve ergen problemlerinde uzmanlaşan Éric Debarbieux kitabında, konuyu sayısal verilerle olduğu kadar kişisel deneyimleri üzerinden, çeşitli ülkelerden verdiği örneklerle ele alıyor. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Levent Kayaalp ise kitabın önsözünde Türkiye’de de okullardaki şiddet potansiyelinin artacağı öngörüsünde bulunuyor.

J. L. Austin
Söylemek ve Yapmak
Çeviri: R. Levent Aysever, Metis, 2009, 200 s.

J. L. Austin’in kitabı felsefeyle, dilbilim ve dil felsefesiyle, edebiyat kuramıyla ilgilenen herkesin kitaplığında bulunması gereken bir klasik. Diğer felsefe gelenekleri Anglosakson felsefe geleneğine hep belli bir mesafeyle yaklaşmış olmasına rağmen, bu gelenek içinde yetişen Austin’in kitabı, sadece felsefe ve dilbilimde değil, birçok sosyal ve beşeri bilim alanında büyük yankı uyandırdı. 1962’de yayımlanan kitapta işlenen kuram, edebiyat eleştirisinden iktisada birçok alanda çalışmalara esin verdi; Searle, Derrida, Ricoeur, Habermas ve Butler gibi düşünürler tarafından ele alınarak derinleştirildi. Austin “söz edimleri” kuramını “bir şey söylemek, bir şey yapmaktır” diye özetlenebilecek dilin “edimselliği/performatifliği” düşüncesinden yola çıkarak geliştiriyor.

Kadriye Kaymaz
Gölgedeki Kalem; Emine Semiye
Küre, 2009, 267 s.

İlk Türk kadın yazarlarından, Ahmed Cevdet Paşa’nın kızı Emine Semiye Hanım; başta kadın ve çocuk meseleleri olmak üzere çeşitli konulardaki yazıları, siyasî ve sosyal faaliyetleri, seyahatleri ve dönem hakkında ipucu veren mektuplarıyla, II. Meşrutiyet’in hemen öncesi ve sonrası kadın matbuatında adını duyurmuştu. Kadriye Kaymaz kitabında, ablası Fatma Aliye’nin gölgesinde kaldığına ve yeni Türk edebiyatı tarihindeki kayıp yerini alması gerektiğine inandığı Emine Semiye’nin bir kadın yazar olarak portresini ana hatlarıyla çiziyor.

Pelin Derviş, Bülent Tanju, Uğur Tanyeli
İstanbullaşmak: Olgular Sorunsallar Metaforlar
Garanti, 2009, 362 s.

İstanbullaşmak, kentin güncel değişimini 152 farklı madde üzerinden ele almayı deneyen çok yazarlı bir kitap. Maddeler bugünkü İstanbul’da tartışma başlığı, çoğunlukla da kaygı konusu oluşturan bir dizi sorunsalda odaklanıyor. İstanbullaşma’yı olabildiğince zengin bir açılımla anlatmak amacıyla, kitabın yazar profili de geniş bir çeşitlilik içeriyor. Yazarlar arasında mimarlar, müzisyenler, kent planlamacıları, aşçılar, aktivistler, sosyologlar, iktisatçılar, sinema eleştirmenleri, edebiyatçılar, müzeciler, coğrafyacılar, gazeteciler, antropologlar, tarihçiler, turizmciler var.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın