Önsöz

Önsöz

"Kitâbü'z-zühd"ler ve Ahmed b. Hanbel’in aynı adlı eseri:

Hicrî ikinci asır, İslâm dünyasında hummalı bir ilim faaliyetinin başlatılıp, geliştirildiği bir dönemdir. Tefsir, hadis, fıkıh ve müsbet ilimlerin her bireri, bu coşkun mesaiden nasibini almıştır. Bilhassa, o devirde İslâm dünyasında yaygın olan ilim anlayışı rivayet ilimlerinin geliştirilmesinde fevkalade önemli bir rol oynamıştır. Zira, bu devirlerde yaygın olan düşünceye göre ilim ancak "Haddesenâ ve Ahberenâ"dan ibarettir. Yani ilim, nakildir ve re'y mezmûmdur.

Hicrî birinci asırda, bahusus hadis, siyer-tarih alanında şifahi olarak gerçekleştirilen nakil sistemi, ikinci asrın başlarında yazılı hale getirilmeye başlanmıştır. İlk asırda da yazım olayına rastlanmasına rağmen, bu çok büyük çapta gerçekleştirilememiştir, ikinci asırda, siyasî, hukukî ve coğrafî şartların etkisiyle yazının yaygınlaştırılması, tedvin ve tasnif hareketini de beraberinde getirmiştir. Kabul edilen görüşe göre., ilk tedvin faaliyetini gerçekleştiren zat İbn Şihâb ez-Zührî [h.50-124/m.670-741]'dir.[2] Daha sonra bu hareket, kademe kademe gelişmiş ve hadis ilimleri sahasında Illncü asırda tasnifin altın çağı yaşanmıştır. En sahih hadis kolleksiyon-ları bu asırda teşekkül ettirilmiştir.

İşte, bahis mevzuu edeceğimiz "Kitâbü'z-zühd'ler de, tedvin asrı olan h.IInci asrın ortaya çıkardığı, Illncü asırda yaygınlaşan, IVncü, Vnci hattâ Vinci asırda örneklerine rastladığımız eser türlerinden bir tanesidir. İkinci asırda tedvin edilen eserler genel olarak, beş grupta toplanmaktadır:[3]

a) Siyer ve mağâzî kitapları

b) Sünen kitapları

c) Camiler

d) Musannefler

e) Belirli bir konuya tahsis edilmiş kitaplar[4]

"Kitâbü'z-zühd"ler de beşinci gruba dahil olan kitaplar zümresinde mütalaa edilmektedir. Bazen, yine bu asırda rastlanılan ve "cüz" olarak tesmiye edilen eser türünden de sayılmaktadır.

Aynı adlı eserlerin yazımı 3. asırda da genişleyerek devam etmiştir. Fakat bu asırda, müstakil kitap olmanın yanında, Cami' ve Musannef ismini verdiğimiz eserler içerisinde bir bölüm olarak da yer almıştır. Ulemâdan ziyade, daha çok halk için kaleme alınan bu eserler türü, az da olsa IVncü, Vnci ve Vinci asırda da görülmektedir.

Tesbit edebildiğimiz "Kitâbü'z-zühd'leri asırlar itibarıyla şöylece sıralayabiliriz: [5]

[2] İbn Abdİlberr, Câmi-u beyâni'l-ilm, s.127; Kettânî, Risâletü'l-müstatrafe, s.4; Talat Koçyiğit, Hadis Tarihi, s.201

[3] Talat Koçyiğit, Hadis Tarihi, s.208.

[4] ez-Zehebî, Tezkiretü'l-huffâz, c.l, s.216; îbnü'l-îraâd, Şezerâtü'z-zeheb, c.l, s.251.

[5] İmam Ahmed b. Hanbel, Kitabu’z-Zühd, İz Yayıncılık: I-II

[6] İbn Nedim, Kitabü'l-fihrisl, s.282.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın