Afyonkarahisar’da bir kazıda bulunup yağmalanan Tatarlı Tümülüsü Mezar Odası restorasyondan sonra nihayet yurda döndü. 1969’da Afyonkarahisar’da bir kazıda bulunup Almanya’ya kaçırılan ve Pers Krallığı’na ait olduğu sanılan 2500 yıllık Tatarlı Tümülüsü Mezar Odası yıllar sonra İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’nın katkılarıyla Türkiye’ye kesin dönüş yaptı. Bu “kesin dönüş” insanı kaygılandırmıyor değil, çünkü biliyorsunuz memlekette varolan kültürel miraslarımızı talan etmekte, yurtdışına kaçırmakta ve gerekli önemi göstermemekte üstümüze yok. Geçtiğimiz akşam Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi’nde açılan Tatarlı - Renklerin Dönüşü adlı sergide Tatarlı Tümülüsü ahşap mezar odasının içine girip incelemeye koyulduğumuzda bilirkişi olduğu her halinden anlaşılan bir ses aynen şu cümleyi kurdu: “İyi ki zamanında kaçırmışlar da sonra bulunup restore edilip tekrar gelmiş, yoksa çoktan çürür, sahip çıkılmazdı.”

Mucizeden mucizeler çıktı
Gelelim talan edilmiş, yağmalanmış, kaçırılmış ama allahtan “gurbet eller”de bilirkişiler tarafından bulunup yeniden ülkemize kazandırılan ve kültürel bir miras olan Tatarlı Tümülüsü Mezar Odası’nın hikâyesine... Pers Krallarının yaşadığı Kelainai (Afyonkarahisar) yakınlarında MÖ. 5. yüzyılda yapılmış olan Tatarlı Tümülüsü, ahşap mezar odasında bulunan renkli resimlerle bezenmiş frizler nedeniyle, Türkiye’deki kültür mirasının en değerli eserleri arasında yer alıyor ki, frizler de artık yok olmuş olan antik çağ ahşap resim sanatının tek örneği. Yapı Kredi Kültür Sanat Genel Müdürü Tülay Günger serginin açılış gecesinde yaptığı konuşmada ahşabın organik bir madde olduğunu ve buna rağmen mezarın bu zamana kadar gelmesinin mucize olduğunu söyleyerek sözlerine şöyle devam etti: “Ama biz mucizeyi epeyce zorladık. Çünkü bu mezar çağlar boyunca farklı medeniyetler tarafından kullanılmış ve 1969 yılında yağmalanmış. Biz bu sergiyle şöyle bir şeye dikkat çekmek istedik: eserler, arkeolojik alanlar yağmalandığı zaman bütün tarihsel ve bilimsel ortamında koparılıyor, bu ahşap mezar odasının yeniden kurulması yıllar aldı.”

Kalasları kesip götürmüşler
Peki bu mezar odası nasıl oldu da talan edilip kaçırıldı? Afyon’un Dinar İlçesi’ne bağlı Tatarlı kasabası yakınında bulunan Tümülüsün Mezar Odası’na girmeyi başaran yağmacılar değerli ölü hediyeleri bulamadıkları için duvardan en az iki boyalı ahşap kalası kesip götürmüşler. Geriye kalan kirişler 1970’de bir kurtarma kazısıyla Afyonkarahisar Müzesi’ne teslim edilmiş. Bu arada 2004 yılında 1969’dan beri kayıp olan iki boyalı kiriş Münih’de Bavyera Eyalet Arkeoloji Koleksiyonu’nda Prof. Dr. Loetife Summerer tarafından bulunmuş. Bilimsel çalışmalar sonunda kirişlerin Tatarlı’ya ait olduğunu kanıtladıktan sonra, Loetife Summerer ve ETH Zürih, Tarihi Yapıları Araştırma ve Konservasyon Enstitüsü’nden Dr. Alexander von Kienlin, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile 0işbirliği içine girmişler ve 40 yıl önce yağmalanmış bu mezar odasını tekrar ayağa kaldırmak için bir proje başlamış. Yurtdışına kaçırılan bütün friz parçalarının geri getirilmesini de kapsayan restorasyon projesiyle de bugüne kadar gelinmiş. Almanya Dışişleri Bakanlığı’nın maddi desteği ile beş restoratör ve iki lisans öğrencisi ahşapları sağlamlaştırmak ve boyalı mezar odasına ait mevcut tüm bilgileri toplamak için aylarca çalışmışlar ama tabii mezar 1969’dan önceki haline geri dönememiş. Her şeye rağmen yapılan çalışmalar ve gösterilen yoğun çabalar sonucunda Tatarlı Tümülüsü Mezar Odası ülkesine geri döndü, 26 eylüle kadar Vedat Nedim Tör Müzesi’nde görülebilir; kültürel mirasımıza sahip çıkamasak da ilgi göstermek ve sahip çıkmak için çaba harcayanları takdir etmek namına...

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın