> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > Kuranı Kerim > Kıraat İlmi ve Tarihi > Şâz Kıraatler
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Şâz Kıraatler  (Okunma Sayısı 7774 defa)
20 Mayıs 2011, 20:54:37
Vatan Var Olsun !
Dünyalılar
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 8.940


« : 20 Mayıs 2011, 20:54:37 »



Şâz Kıraatler

Kıraat ilmiyle ilgili eserlerin ittifakla naklettiğine göre sahih kıraatin şartlarından herhangi birini veya daha fazlasını taşıma­yan her bir kıraat şazdır. Ancak şâz kıraatlerin tamamı aynı se­viyede olmayıp bulann kendi içerisinde farklı dereceleri vardır. Arap diline uygunluk şartının eksik olması veya mushaflardan hiç birine uymaması durumunda kıraat, Kur'ân olarak kabul edilmese bile yedi harf ruhsatına atfen bazı maksatlar için kulla­nılabilir. Ancak muttasıl sahih senet şartım taşımayan kıraat uydurma (mevzu) durumuna düşeceğinden tamamen terk edilir. İbnü's-Sümeyfa' (ö. 215/830) ve Ebü's-Semmârin kıraatleri se­netleri bakımından bu türdendir. Bunlar Yûnus sûresinin ij sû» jy şeklinde okurlar.[202] Mushaflara ve Arap diline uygun­luk şartını taşıdığı halde senedindeki ricali sika olmayan kıraatler için de, üzerinde icma olmaması ve toplum arasında şöhret bul­maması sebebiyle şâz tanımlaması yapılmıştır. Bu İbnül-Cezerî'nin sahih kıraat tanımına ters düşse de icmâya uygun ol­duğu için fazla itiraz edilmemiştir. Zira müslümanlar bazı kıraat­ler üzerinde icma etmiş, onlara yaygınlık kazandırmış bazılarını ise terk etmiştir. Bu terk edilen kıraatler içerisinde üç şartı taşıyan okuyuşlar bulunabilir. Yedi veya on kıraatten olmadığı halde sa­hih kıraatin üç şartını taşıyan her bir kıraati sahih kabul etme yönündeki eğilim güçlüdür. Çünkü bu reddedildiği taktirde diğer­lerinin kabul edilmesi de anlamsız hale gelir. Mekkî ve tbnü'l-Cezerî gibi âlimler bu nevi kıraatleri prensip olarak sahih kabul etmişlerdir. Usulcüler, fukaha ve başkaları şâz kıraatin Kur'ân olmadığı konusunda icma etmiştir. Şâz kıraatler namazlarda ve ibadet maksadıyla okunmaz,[203] ancak bazı fıkhı meselelerin çö­zümünde ve Arap dilinde şahid olarak kullanılabilir, bu maksatla tedvini yapılabilir, kitaplarda nakîedilebilir.[204]

Yedili sistemi ilk defa ortaya atan İbn Mücâhid'in şâz kıraatle­ri rivayet edenlerle mücadele ettiği ve bunları siyasi otoritenin de yardımıyla engellemeye çalıştığı nakledilmektedir.[205] Kendisiyle mücâdele ettiği kıraat âlimlerinin başında İbn Miksem. el-Attâr (ö. 354/965) gelmektedir. İbn Miksem Hz. Osman mushaflarmın

hattına ve Arap diline uygun olan kıraatleri geçerli saymış ve bunları okutmuştur. Bu ümmetin icmâsına ve sahih kıraatin şart­larına aykırı olduğu için ciddi bir şekilde eleştirilmiş, Abbasî Halî­fesi Kahir Billâh'm emri ile kurulan ve içinde İbn Mücâhid'in de bulunduğu bir mahkemede yargılanmış ve tevbe ettirilerek yaptı­ğı işten vaz geçirilmiştir. Ancak o İbn Mücâhid'in ölümünden sonra bu faaliyetine devam etmiştir. Aslında İbn Miksem birçok âlim tarafından güvenilir bir râvi ve sağlam bir âlim olarak ta­nımlanmakta; kıraatlerinin büyük bir kısmının Halef b. Hişâm'a uygunluk gösterdiği söylenmektedir. Onun sahih bir senede da­yanmayan kıraatlerine Örnek olarak Yûsuf sûresinin 80. âyetin-deki "neciyyen Cf" kelimesini "nücebâ'e «^" şeklinde okuması verilebilir.[206] Aynı durum İbn Şenebûz diye bilinen Ebül-Hasen Muhammed b. Ahmed b. Eyyûb el-Bağdâdî'nin (ö. 328/939) de başına gelmiştir. İbn Şenebûz özellikle, Übey b. Ka'b ve İbn Mes'ûd'un sahih kıraatin şartlarını taşımayan okuyuşlarını tercih etmesi sebebiyle eleştirilmiş ve yapılan muhakeme sonucunda hapse  mahkum edilmiştir.  O,  Mâide süresindeki  "el-azîzü'l-hakîm[207] terkibini   "el-ğafûru'r-rahîm  ^ı   ^jUi\" şeklinde okumuştur.[208]

Kıraatlerin tasnifinden sonra pek çok âlimin[209] kıraati ile bir­likte ileride bahsedileceği gibi on dörtlü kıraat tasnifi içerisinde yer alan İbn Muhaysm, Yezîdî, Hasan-ı Basrî ve A'meş'in kıraati de şâz olarak adlandırılmıştır. Bu âlimlerin kıraatinin şâz olarak adlandırılması iki açıdandır. Bunlardan birincisi okuyuşlarının büyük ekseriyetinin sahih kıraatin şartlarını taşımamış olmasıdır. Bu konuda herhangi bir tartışma yoktur. Zira bu şartları taşıma­yan bir kıraat kimden gelirse gelsin kabul edilmez. İkincisi ise bunlann kıraatlerinin insanlar arasında yaygınlık kazanmaması ve bir bakıma terk edilmesidir. Ancak önce İbnü'l-Cezerî, ondan bir asır kadar sonra da Kastallânî (ö. 923/1517) bunların kıraat­lerini eserlerinde nakletmiş ve ilim camiasının dikkatlerini bu kı­raatlere çekmiştir. Kıraat eğitiminde herhangi bir etkileri bulun­mayan bu imamların bazı okuyuşlan, sahih ve mütevâtir kıraat­lerle uyum arzetmektedir. Mesela Hasan-ı Basrî'nin kıraatleri in­celendiğinde bunlardan bir kısmının mütevâtir on kıraat ile para­lellik arzettiği görülür. Hasan-ı Basrî, "sereka[210] kelimesini okurken mütevâtir kıraatlere uymuş, "hüve'1-berr "[211] ifâdesindeki " ra /' harfinin sonunu fetha ile okuyarak da on imamdan Ebû Ca'fer, Nâfi' ve el-Kisâî'yi takip etmiştir.[212] On dört kıraat imamından biri kabul edilen A'meş de mesela Yûsuf sûresinin 110. âyetindeki "kad küzibû ips" ^ kelimesini Âsim; Hamza, Kisâî, Ebû Ca'fer el-Kârî ve Halef gibi şeddesiz okuya­rak[213] .kıraatinin bazı yerlerde yedi imama uygunluğunu göster-tniştir. Sahih kıraatlere uymayan okuyuşlara örnek olarak Ha~ san-ı Basrî'nin Benû Temim lügatini takip ederek tercih ettiği "ve'1-hediyye ma'kûfen Îij&i U^\ j" okuyuşunu gösterebiliriz.

Sahih kıraatlerde bu "ve'I-hedye ma'kûfen"[214] şeklindedir. Onun "innâ entaynâke auŞiî "[215] şeklindeki okuyuşu da cumhurun hilâftnadır. Mütevâtir kıraatlere uymayan bu okuyuş Sa'd b.. Bekr, Hüzeyl, Ezd ve Kays kabilelerinin lügatidir. Onlar sakin "ayn ^ " harfinden sonra "ti v harfi geldiğinde "ayn^ "ı "nûn o "a kalbederler. Hasan-ı Basrînin dil açısından makbul olan bu kıraatleri hatt-ı Osmânî'ye uymadığı ve icmâya ters düştüğü için şâz kabul edilmiştir.[216]

Kur'ân'm aslından olmadığı halde sahabe tarafından tefsir maksadıyla ayetlerin arasına yazılan ancak bazı kimseler tara­fından Kur'ân'm aslmdanmış gibi zannedilen kelime ve cümieler-den oluşan müdrec kıraatleri de şâz tanımı içerisinde değerien-dumek gerekir. Sa'd b. Ebî Vakkas'ın " (...ve lehû a-hun ev uhtun...)"[217] âyetine V & (min ummin)", İbn Abbas'm " (leyse aleyküm cünâhun en tebteğû fadlan min rabbikürn... "[218] âyetine "  mevâsimi'l--hacc)" ve îbnü'z-Zübeyr'in "  hi fa Jzâj  bj^bj (ve'1-tekün minküm ümmetün....)"[219] âyetine "

(ve yesteînûneilâhe ala mâ esâbehurn)" ilavesi gibi kıraatler müdrecin en belirgin örneklerindendir.[220]


[202] İbnü'l-Cezerî, en-Neşr, I, 20.

[203] Kıraat-Fikıh ilişkisi başlığına bakınız.

[204] bk. Süyüîî, 'el-İtkân, I, 256.

[205] bk. Tayyar Altıkulaç, "İbn Mücâhid", D/A, İstanbul 1999, XX, 214,

[206] bk. Tayyar Altıkulaç, "İbn Miksem el-Attâr", DİA, İstanbul 1999, XX, 200. Ayrıca bk. Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Os­man ez-Zehebî, Ma'riFetü'l-kurrâ'i'l-kibâr 'aîe't-tabakât ve a'sâr (nşr. Tayyar Altıkulaç), 1-1V, TDV İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınlan, İstan­bul 1995, II, 597-600; Arthur Jeffery, "The Qur'an Readings of İbn Miqsam", Ignace Goldziher Memorial Volurne (ed. S. Sarnuel Löwinger-]. Samogyi), Budapest 1948,1, 1-38.

[207] el-Mâide 5/118.

[208] Hayatı,  çalışmaları,  leh ve  aleyhindeki kanaatler için bk.  Tayyar Altıkulaç, "İbn Şenebûz", DİA, İstanbul 1999, XX, 376-377.

[209] Meselâ bk. Muhammed Salim Muhaysin, Fi rihâbi'l-Kur'âni'l-Keriın, I-11' Mektebetü'l-Külliyyati'l-Ezher, Kahire 1980,1, 445-477.

[210] Yûsuf 12/81.

[211] et-Tûr 52/28.

[212] Tefsîrü'l-Hasani'l-Basrî (nşr.   Muhammed  Abdurrahîm),   III.   Kahire 1992,11,497.

[213] Bennâ, İthâfu fudalâil-beşer, II, 156.

[214] el-Feth 48/25.

[215] el-Kevser 108/1.

[216] bk. Tefsîrü'l~Hasani'I-8asn, il, 498-499. şâz kıraat örnekleri için bk. Ni­hat Temel, "Şâz Kırâatlar ve Yorum Farklılıklarına Etkisi", Kur'ân ve Tet-sir Araştırmaları ili, EnsarNeşriyat, İstanbul 2002, s. 175-190.

[217] en-Nisâ4/12.

[218] el-Dakara 2/198.

[219] Âİ-iİmrân 3/104.

[220] Süyûtı, el'İtkân, I 255. Abdülhamit Birışık, Kıraat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Bursa 2004: 80-84.
[/b]
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
« Son Düzenleme: 20 Mayıs 2011, 21:44:13 Gönderen: saniyenur »
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Şâz Kıraatler
« Posted on: 29 Mart 2024, 09:34:33 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Şâz Kıraatler rüya tabiri,Şâz Kıraatler mekke canlı, Şâz Kıraatler kabe canlı yayın, Şâz Kıraatler Üç boyutlu kuran oku Şâz Kıraatler kuran ı kerim, Şâz Kıraatler peygamber kıssaları,Şâz Kıraatler ilitam ders soruları, Şâz Kıraatlerönlisans arapça,
Logged
Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes