İslâmî fetihlerin artması neticesinde İslâm toplumunun ço­ğunluğunu Arap olmayan milletler oluşturmaya başlamıştır. Bunlardan az bir kısmı, toplumsal etkileşim ve alınan eğitim so­nucunda Arapça'yı ileri derecede öğrenmiş ise de, özellikle halk kesimi ve Arabistan'a uzak bölgelerde bulunanlar Kur'ân'ı oku­mada ve Arap dilini konuşmada sıkıntı yaşamakta, zaman za­man ciddi hatalar yapmaktaydı. Hz. Osman mushaflanna dayalı olarak yapılan Kur'ân ve kıraat eğitimi ise toplumun tümü için geçerli olamıyordu. Meydana gelen çok hatalı Kur'ân okumaları, yöneticileri ve İslâm âlimlerini harekete geçirmiştir. Konunun uzmanlarından olan Ebû Amr ed-Dânî'nin (ö. 444/1053) Selef alimlerini mushafın noktalanmasına sevk eden âmilin, sahabe dönemine yakın olmalarına rağmen dillerinin bozulduğunu, hal­kın konuşmalarında dil hatalarının çoğaldığını görmeleri ve bu­nun da zamanla artacağından endişe etmeleri olduğunu ifâde etmesi,[114] meseleyi net olarak ortaya koymaktadır. Kur'ân-ı Ke-rîm'in kıraatinde hatalı okuyuşların yaygınlaşması üzerine Irak Valisi Ziyâd b. Ebîh (ö. 53/675), Ebü'l-Esved ed-Düelî'den (ö. 69/688) bu sıkıntıyı gidermesini istemiş Ebü'l-Esved önce bunu kabul etmemiştir. Ancak o, Vali Ziyâd'm bir mizanseni sonucun­da Tevbe sûresinin 3. âyetindeki " (" ibaresinde yer alan "ve Rasûlühû jpyj " kelimesinin irab hare­kesinin esreli olarak "ve Rasûlihî a^ " şeklinde[115] okunduğunu duyunca bu kararından vaz geçmiş ve Kur'ân'ı harekeleme teklifini kabul etmiştir. Ebü'l-Esved, otuz kişi arasından seçerek yanma aldığı kavrayışı güçlü ve dili fasih bir kâtiple bir mushaf dığı kavrayışı güçlü ve dili fasih bir kâtiple bir mushaf üzerinde işe başlamış; kendisi okumuş kâtip ise fethaya delâlet etmek üze­re harfin üzerine bir nokta, kesre için harfin altına bir nokta, damme işareti olarak harfin önüne bir nokta, bunların tenvinli şekilleri için de ikişer nokta koydurmuştur.[116] Bu düzenleme za­manla yayılmış ve birçok mushaf üzerinde uygulanmıştır. Ancak yine de Kur'ân'ı doğru ve hızlı okuma önündeki engel tam olarak kaldırılamamıştır.

Kur'ân'm yabancılar tarafından doğru ve hızlı okunmasını engelleyen faktörleri ortadan kaldırmaya yöneiik olarak bu defa Abdülmelik b. Mervan'ın (ö. 86/705) Irak Valisi Haccac b. Yûsuf (ö. 95/713) devreye girmiş ve Ebü'l-Esved ed-Düelî'nin talebele­rinden Nasr b. Âsım'dan (ö. 89/797) Kur'ân'i noktalamasını is­temiştir. Rivayetlere göre Nasr ile Yahya b. Ya'mer (ö. 129/746) ayn ayrı veya birlikte Kur'ân'ı baştan sona kadar noktalamışlar­dır. Noktalarda metnin mürekkebi olan siyah kullanılırken daha önce harekeler için renkli mürekkep tercih edilmiştir. Noktalama şâretleri bugünkü şeklini büyük oranda dilci Halil b. Ahmed'in ö. 175/791) çalışmalarıyla almıştır.[117] Ebü'l-Esved ile Nasr b. Âsim ve Yahya b. Ya'mer"in bu noktalama işaretlerini kendilikle­rinden mi ürettiği, yoksa daha önce var olan ve az olarak kulla­nılan işaretleri mi kullandığı veya geliştirdiği konusunda çeşitli şeyler söylenmiştir. Ancak bu hareke ve noktalama işaretlerinin daha önce de kullanıldığı yönünde rivayetler bulunmakla birlikte, bazı vesikalar da vardır. Hicrî 22 (643) târihinde olduğu düşü­nülen bir papirusta o, j>, j, i, £ harflerine, hicrî 58 (678) tarihli olduğu kabul edilen bir kitabede ise v, o , i, ^ harflerine noktalar konulduğu görülmüştür. Sahabe bunları bildiği ve hatta onlardan bazısı noktalama işaretlerini bir süre şahsî mushaf yazımlannda  kullanmislarsa  da çeşitli  endişelerle bunu  terk larında kullanmışlarsa da çeşitli endişelerle bunu terk etmişler­dir.[118]
   
[114] Ebû Amr Osman ed-Dânî, el-Muhkem fi nakti'Umesâhİf (uşr. izzet Ha­san), Dârü'i-Fikr, Dimaşk 1986, 2. bs., s. 18.

[115] Kelime esreli olarak okunduğunda "ALLAH müşriklerden ve Rasûlünden uzaktır/beridir" anlamı çıkmaktadır. Halbuki âyette "ALLAH ve Rasûlü müşriklerden uzaktır/bendir" buyurutmaktadır.

[116] Dânî, el-Muhkem, s. 3-4.

[117] Dânî, el-Muhkem, s. 5-7; a.mlf. el-Mukni', s. 124-127.

[118] Çetin, "Arap: Yazı", DİA, III, 279-280. Abdülhamit Birışık, Kıraat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Bursa 2004: 48-50.

Bizler için her türlü kolaylık yapılmış elhamdülillah rabbim hakkını verebilmeyi nasip etsin inş..

Bu kitabın indirilmesi, mutlak güç sahibi, hakkıyla bilen, günahı bağışlayan, tövbeyi kabul eden, azabı ağır olan, lütuf sahibi Allah tarafındandır. O’ndan başka ilâh yoktur. Dönüş ancak O’nadır...

(MÜMİN Suresi 2-3)