|
Konu Başlığı: Kisâî Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 17 Mayıs 2011, 18:19:19 7. Kisâî Ebü'l-Hasen Ali b. Hamza el-Kisâî el-Kûfî İran asıllı olup 119 (737) yılında Kûfe'de (veya Bağdat'a yakın bir yerde) doğdu ve 189 (805) yılında Rey'in Renbûye köyünde vefat etti. Kıraat ilmini Hamza b. Habîb ez-Zeyyât, îsâ b. Ömer el-Hemedânî, Mu-hammed b. Ebû Leylâ, Ebû Bekir b. Ayyâş'tan aldı. Hamza'dan dört hatim indirdi. Kendisine de kıraat ilminde İsmail b. Medân, îsâ b. Süleyman el-Hicâzî, Yahya b. Ziyâd el-Ferrâ, Ebû Ubeyd el-Kâsım b. Sellâm, Muhammed b. Kudâme ve daha pek çok kimse talebelik yapmıştır. Bir isnadı Hamza b. Habîb'ten sonra onunki gibidir. Aynca Muhammed b. Ebû Leylâ (ö. 148/805) ve Ebû Hayve Şüreyh b. Yezîd (ö. 203/818) yoluyla Resûlullah'a ulaşan iki isnadı daha vardır. Kisâî, Hamza'dan sonra Kûfe'nin kıraat imamı olmuştur. Kisâî, hadis ile de meşgul olmasına rağmen ona en büyük şöhreti Arap dili ve edebiyatına olan hakimiyeti kazandırmıştır. Bu yolda devrinin Halil b. Ahmed, Ebû Amr b. Alâ, Mu'âz b. Müslim el-Herrâ gibi çok sayıda otoritesinden nahiv okumuş, bedevi Arap kabileleri arasında da dolaşarak sağlam kullammları edinmiştir. Arap dili ve dil-Kur'ân ilişkisi üzerine yazdığı kitapları günümüze kadar İntikal etmiştir. Kisâî kıraat ilmini Hamza b. Habîb ez-Zeyyât'tan almış ise de 300 yerde ona muhalefet etmiştir. Küfe kıraat imamları gibi onun kıraatinin de temeli Küfe mushafı iken kendine özgü bir tarz geliştirmiş olması sebebiyle bazı noktalardan bu mushafa da muhalif okuyuşlar ortaya koymuştur. Kisâî'nin kıraatinin bazı özellikleri şöyledir: Müenneslİk tâ'sı (s) İle biten kelimeler üzerinde dururken (vakf) tâ'dan önceki harfi imâli ile okur, ^y ^-u> l(JaB gibi kelimelerde de imâle yapar. Öncesinde harekeli "vav /', "fâ •J" ve "lam J " bulunduğunda >» ve ^ zamirlerinin "hâ"larını j»j, #, $ şeklinde sakin olarak okur. o^; <o£oki kelimelerindeki sâd ^ ve bâ v harflerinin harekelerini kesre yapar. '^ kelimesindeki ayn ^ harfini kesre yaparak naim [274] ti Ebü'l-Hâris Leys b. Hâlid el-Mervezî (ö. 240/854) ve Ebû Ömer Hafs b. Ömer ed-Dûrî (ö. 248/862) rivayeti ile şöhret yapmıştır. Ebü'l-Hâris'in hayatı hakkında yeterli bir bilgi bulunmamaktadır. Kıraati arz yoluyla Kisâî'den ve Hamza b. Kasım el-Ahvel iîe Yahya b. Mübarek el-Yezîdî'den öğrendi. Seleme b. Âsim, Muhammed b. Yahya el-Kisâî, Fadl b. Şâzân ve Ya'kûb b. Ahmed et-Türkmânî de kendisinden kıraat okudu. Yedi kıraati ve râvilerini tasnif eden eserler içerisinde Kisâî'nin iki râvisinden biri olarak anılmasının sebebi Kisâî'nin kıraatini iyi temsil etmesi olsa gerektir. Ebü'l-Hâris'in talebeleri Muhammed b. Yahya (ö. 288/900) ve Seleme b. Âsim (ö. 270/883) aynı zamanda kıraatinin tarîkleridir.[275] Kisâî'nin İkinci râvisi Ebû Ömer Hafs b. Ömer ed-Dûrî aynı zamanda Ebû Amr b. Alâ'nın ilk râvisi olduğu için yukarıda kendisinden bahsedilmişti.[276] [274] Kıraati için bk. İbn Ebû Dâvûd, Kitâbü'l-Mesâhif, \, 277-280, 390, 395; îbn Mücâhid, Kitâbü's-Seb'a, s. 78-79; Dânî, et-Teyst, s. 7; Enderâbî, Kırâ'âtü'l-kurrâ'i'İ-ma'rûSn, s. 118-133; Zehebî, Ma'rifetü'l-kurrâ', 1, 296-305; Îbnü'l-Cezerî. Gâyetü'n-Nihâye, I, 535-540; a.mlf., en-Neşr, I, 134-139; el-Kâdî, el-Büdûru'z-zâhıre, s. 28-32; Tayyar Alükuîaç, "Kisâî, Ali b. Hamza", DİA, Ankara 2002, XXVI, 69-70. [275] Ebü'l-Hâris'in kıraati için bk. Zehebî, Ma'rifetü'l-kurrâ', I, 424; İbnü'l-Cezerî, Gâyetü'n-Nihâye, II, 34; a.mlf., en-Neşr, I, 134-137; el-Kâdî, el-Büdûru'z-zâhire, s. 35; Tayyar Alükulaç, "Ebül-Hâris", DİA, İstanbul 1994, X, 322.[276] Abdülhamit Birışık, Kıraat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Bursa 2004: 118-119. |