|
Konu Başlığı: Kıraat-Tefsir İlişkisi Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 17 Mayıs 2011, 17:49:05 2. Kıraat-Tefsir İlişkisi Kıraat farkları Kur'ân yorumuna zenginlik kattığından tefsirlerin büyük bir kısmında bunlardan yararlanılır. Kıraatleri tefsir ile ilişkisi bakımından iki kısma ayırmak mümkündür. Kıraat â-limlerinin, meddin mertebeleri, imâleler, tahfif, teshil, tahkik, cehr, hems ve ğunne gibi harflerin ve harekelerin telaffuz şekillerinde ve i'rab vecihlerinin çeşitliliğindeki ihtilafları tefsir ilmi ile ilgili değildir. Tefsiri ilgilendiren kıraat farkları kelimeleri oluşturan harflerle ilgilidir. Fatiha süresindeki "mâlik-melik", Bakara süresindeki "nünşiruhâ-nünşizühâ"[326], Yusuf süresindeki "kezebû-kezzebû"[327] gibi okuyuşlar yoruma etki eden kıraatlerdendir. Müfessirin tefsire etki eden kıraat farklarını açıklayarak ayetlerin bu türlü okunuşlarında yatan anlam zenginliğini okuyucusuna ulaştırması gerekir.[328] Süyûtî müfessirin bilmesi gereken ilimleri sayarken sahabenin kıraatlere göre yaptığı tefsirleri bilmenin zaruret ve önemine işaret eder. Sahabenin birbirine zıtmış gibi gelen tefsirleri çoğu kere bu nevi kıraat farkları sebebiyledir.[329] Kıraat farklarına tefsirciler büyük önem vermişler ve birçoğu tefsirinde kıraat farkları için başlıklar ve bölümler ayırmışlar ve bunlan Kur'ân'ın yorumunda kullanmışlardır. Bazı araştırmacılar da yazdiklan eserlerde yorumu etkileyen kıraatleri bir araya getirerek farklı manalarına dikkat çekmişlerdir. Aşağıda anlam değişikliğine veya zenginliğine yol açan kıraatlerden birkaç örnek verilecektir: Mâide sûresi âyet 112'de Hz. îsâ'mn havarileri iie olan ilişkisinden bahsedilmekte ve onların gökten bir sofra indirilmesi talebi nakledilmektedir. Bu âyette geçen iiy y&4 (Rabbinin gacü yeter mi) ibaresi yedi kıraat imamından Kisâî tarafından itj ^K,,f şeklinde okunmuştur. Bu duruma göre anlam "....sen rabbine güç yetirebilir misin?/ ondan istekte bulunabilir misin?..." şeklinde olmaktadır. Kisâî'nin bu sahih okuyuşu anlamda bazı değişiklikler meydana getirmiş ise de bu bir bakıma zenginleştirmedir.[330] Hz. Peygamberin son peygamber olmasına delil olarak gösterilen Ahzâb sûresinin 40. âyetindeki <*-Jı '^ izafet tamlaması Âsim dışındaki kıraat imamları tarafından "hatim çfc şeklinde okunmuştur. Âsım'ın okuyuşuna göre ibarenin anlamı "peygamberlerin mührüdür" olurken diğer imamların okuyuşuna göre "peygamberlerin sonuncusu, peygamberlik kendisi ile son bulan" demek olur.[331] Bazı kıraatler ise muzari fiildeki yâ ^ ve tâ o farkından ibarettir. Ancak yine de anlamı biraz değiştirmektedir. Meselâ A'iâ sûresinin 3£Jı ö3'/p °ji gî>Jı âyetindeki muzari fiil sâdece Ebû Amr tarafından yâ ile öjjjt şeklinde cemi müzekker gaib sigasmda okunmuştur. Çoğunluğun gaib sığasında okunmuştur. Çoğunluğun okuyuşa göre âyete "Fakat siz dünya hayatını tercih ediyorsunuz" anlamı verilirken ikinci okuyuşa göre "Fakat onlar dünya hayatını tercih ediyorlar" manası çıkar.[332] Muhammed süresindeki j^j'uif jj* Ji Ai\ j^ j \JÂ jjİıj ... âyetindeki ijU kelimesi Ebû Amr, Hafs ve Ya'kûb el-Hadramî tarafından bu şekliyle okunurken diğer imamlar tarafından \jtâ şeklinde okunmuştur. İlk okuyuşa göre mana "ALLAH yolunda öldürülenler..." olurken ikincisi "ALLAH Yolunda savaşanlar..." anlamı taşır. Aslında buradaki ihtilaflar manaya zenginlik katmaktadır.[333] Anlamı şu veya bu şekilde değiştiren daha yüzlerce örnek vardır.[334] [327] 12/110. [328] Tâhir b. Âşur," Kıraatler Hakkında Bir Değerlendirme", s. 259-263, 270-271, 276. [329] Süyûtî, el-İtkân, II, 1217. [330] Çetin, Kıratların Tefsire Etkisi, s. 176-177, [331] Îbnü'l-Cezerî, en-Neşr, II, 261. [332] İsmail Karaçam, Kıraat İlminin Kur'ân Tefsirindeki Yeri, MÜ İlahiyat Fak. Vakfı Yayınları, İstanbul 1996, s. 218 [333] Îbnü'l-Cezerî, en-Neşr, II, 279. [334] Örnekler için Dânî'nin, İbnü'l-Cezerî'nin ve diğer kıraa'tçilerin eserlerinden başka şu çalışmalara da bakılabilir: Bâzmûl, el-Kırâât ve eseruha fı't-tefsk ve'1-ahkam. I, 75, 369 vd,; Karaçam, Kıraat İlminin Kur'ân Tefsi-rindeki Yeri, s. 155-219; Çetin, Kıraatlarm Tefsire Etkisi, s, 110-470; Rahim Tuğral, "Farklı Kıraatlarlerin Tefsirdeki Yeri", Dokuz Eylül Üniv. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 7, İzmir 1992, s. 269-281. Abdülhamit Birışık, Kıraat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Bursa 2004: 141-143. |