|
Konu Başlığı: İlk Telifler Gönderen: Vatan Var Olsun ! üzerinde 17 Mayıs 2011, 17:39:50 1. İlk Telifler Kıraat ilmiyle ilgili ilk eserin Yahya b. Ya'mer'e (89-90/707) ait el-Kırâe olduğu ve eserin Vasıfta yazıldığı ileri sürülmüştür[350]. Konuyla ilgili ikinci eser Kitâbü'l-Kırââtolup Ebân b. Tağlib'e (ö. 141) aittir.[351] Kastailânî ise Ebû Ömer Hafs b. Ömer ed-Dûrî (246/860) için "kıraatleri ilk toplayan" demiştir.[352] İlk dönem dilcilerinden ve muteber Kur'ân âlimlerinden Ebû Ubeyd el-Kâsım b. Sellâm'ın (ö. 224/838) Kitâbu 1-Kırâât'inin sahanın ilkleri arasında olduğu konusunda ittifak vardır.[353] Mukâtil b. Süleyman, Ebû Amr b. Aiâ, Hamza b. Habîb, Ya'kûb el-Hadramî ve Vâkidî'nin de kıraat konusunda eser yazan ilk müelliflerden olduğundan söz edilir.[354] Adı geçen kitaplarda genellikle o dönemdeki kıraat âlimlerinin kıraatleri toplanıyor, okuyuşları ve râviîeri ile birlikte veriliyordu. Bu sebeple kıraat âlimlerinin sayısı bakımından bir sınırlama yoktu. Ebû Ubeyd el-Kâsım b. Sellâm, Kâdî İsmail b. İshak el-Bağdâdî el-Cehdamî (ö. 282/896) ve îbn Cerîr et-Taberî (ö. 310/922) eserlerinde çok sayıda kıraate yer verirken ilk defa Ahmed b. Cübeyr el-Kûfî'nin Mekke, Medine, Basra, Küfe ve Şam'a ait birer kıraati toplayarak bir eser vücûda getirmiştir. Muhammed b. Ahmed ed-Dâcûnî'nin sekiz kıraati İhtiva eden eseri de önemlidir[355]. Onu bu tür te'lifte îbn Mücâhid takip etti ve meşhur Kitabü's-Seb'a'smı yazdı. Bu eser kıraat ilmi târihinde önemli bir başlangıç olarak kabul edilir. Bundan sonra îbn Mücâhid'in tanıttığı yedi imamı ve kıraatlerini konu edinen pek çok eser verilmiştir.[356] [350] bk. Fuat Sezgin, Târihu't-türâsi'l-Arabî (trc. Fehmî Ebü'1-Fadl), Kahire 1971, I, 145-172;. İbn Atiyye el-Endelüsî, Mukaddimetü Tefsiri İbn Atıyye: Mukaddimetân fi ulûmi'l-Kur'ân (nşr. Arthur Jeffery). Mektebetü'l-Hâncî, Kahire 1954, s. 275; Bennâ, İthâfu rudalâ'i'l-beşer, naşirin girişi, I, 34. [351] bk. İbnü'n-Nedîm, el-Fihrist, s. 276; Bennâ, hhâfu fudalâ'i'î-beşer, naşirin girişi, I, 34. [352] Kastaliânî, Letâifü'l-işârât, I, 151. [353] îbn Mücahid,, Kitâbif's-Stib'a, s. 11-15; İbnü'n-Nedîm- el-Fihrist, s. 38; Ebû Bekir İbnü'l-Arabî, d-Avâsım, II, 482; tbnü'l-Cezerî, en-Neşr, I, 33-34 [354] bk. İbnü'n-Nedîm, el-Fihrist, s. 38 [355] İbnü'l-Cezeri, en-Neşr, I, 33. [356] Abdülhamit Birışık, Kıraat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Bursa 2004: 151-152. |