Hamza b. Habib

6. Hamza b. Habib

Ebû Umâre Hamza b. Habîb b. Umâre ez-Zeyyât et-Teymî el-Kûfî 80 (699) yılında doğdu, Küfede yaşadı ve 156 (773) yılında Hulvân'da vefat etti. Bazı sahabîler ile görüşmüş olmakla birlikte bunlardan okumamıştır. Erken yaşta kıraat eğitimi almış ve on beş yaşına geldiğinde kıraatte iyi bir seviyeye çıkmıştır. Bir süre imamlık görevi yapmış ise de daha çok yağ ticareti ile meşgul olmuştur. Kıraati Humrân b. A'yen, Muhammed b. Abdurrahman b. Ebû Leylâ, A'meş, Ebû İshak es-Sebîî ve Câ'fer es-Sâdık gibi hocalardan okumuş özellikle Abdurrahman'a Kur'ân'ı dört defa okumuştur. Kendisinden de kıraat ilmini ve rivayetlerini Süleym b. îsâ el-Hanefî, Âiz b. Ebû Âiz, Şuayb b. Harb ve Kisâî gibi âlimler almışlardır. Hamza b. Habîb hadis ilmi ile de ilgilenmiş ve kendisinden Süfyân es-Sevrî, Cerîr b. Abdülhamîd, Şerîk b. Abdullah en-Nehâî ve Muhammed b. Fudayl gibi zevat hadis rivayet etmiştir. Hamza b. Habîb'in Re-sûl-i Ekrem'e kadar ulaşan kıraat isnâdları şöyledir:

(1) A'meş-Yahya b. Vessâb-îbn Mes'ud'dan okuyan Alkame b. Kays, Mesruk b. el-Ecda', el-Esved b. Yezîd-İbn Mes'ud-Hz. Peygamber.

(2) Yahya b. Vessâb-Ubeyd b. Nüdâle el-Huzâî-Alkame b. Kays-Hz. Osmân-Hz. Peygamber

(3) Yahya b. Vessâb-Ebû Abdurrahman es-Sülemî-Hz. Osmân-Hz. Peygamber.

İbn Mücâhid yaptığı tasnif içerisinde Kûfeli iki imamla birlikte Hamza'nm da kıraatini de yedili tasnif içerisine sokmuştur. Ancak gerek İbn Mücâhid öncesinde gerekse sonraki dönemde o-nun kıraati ile ilgili eleştiriler yapılmıştır. Onun kıraati yerine Ya'kûb el-Hadramî'nin kıraatinin tercih edilmesinin daha isabetli olacağı ifâde edilmiştir. Ebû Şâme el-Makdisî gend olarak onun kıraatini beğenip nıütevatir kabul ederken bazt şaz unsurların

bulunduğunu da ifâde etmiştir.[271] Hamza b. Habîb Küfe kıraat imamı olmasına rağmen kıraati ilk zamanlarda Mağrib'de yayılmış, Sonradan Nâfı kıraati onun yerini almıştır. Günümüzde o bölgede kıraatinin bazı izleri bulunmaktadır.

Hamza b. Habîb'in kıraatinin bazı özellikleri şunlardır: P&Jİ t(^Jı kelimelerindeki -* harflerini zamme ile okur. ^y kelimelerinde, kendilerinden sonra sakin bir harf oimadığı taktirde imâle yapar. Sakin bir harften sonra hemze geldiğinde, vakfetmeksizin sekte uygular (mesela bk. &ft f #** y-î/jı ?^j ).

J»V kelimesini gezçtiği her yerde 3 harfine karıştırarak işmâm ile okur.[272]

Hamza b. Habîb'in ilk râvisi Halef b. Hişâm el-Bezzâr (ö. 229/844) olup aynı zamanda Aşere imamlan arasında yer aldığından hakkında aşağıda bilgi verilecektir. İkinci râvisi Ebû îsâ Hallâd b. Hâlid es-Sayrafî eş-Şeybânî 119 veya 130 yılında doğdu. Süleym b. îsâ, Hüseyin b. Ali el-Cu'fî, Muhammed b. Hasan er-Revvâsî'den ve daha başkalarından kıraat okudu, hadis ilmi ile de meşgul oldu. Kendisinden de bir çok kimse kıraat ve hadis okudu. Düzgün bir kıraati ve etkili bir okuyuşu vardı. Ham-za'dan kıraat okumamış olmasına rağmen onun kıraatini talebesinden alması ve en iyi bir biçimde temsil etmesi sebebiyle onun iki râvisinden biri kabul edilmiştir. Hallâd 220 (835) yılında Kûfe'de vefat etti. Hamza kıraatinde tarîkleri Muhammed İbnü'l-

Heysem (ö. 249/863), Kasım b. Yezîd el-Vezzân fö. 250/864) ve et-Talhâ (ö. 252/886) olmak üzere üçtür.[273]

[271] Ebû Şâme, el-Murşidü'î-vecîz, s. 174-176,

[272]

[273] Haflâd'ın kıraati için bk. Zehebî, Ma'rifetü'l-kurrâ', I, 422-423; İbnü'l-Cezerî, Gâyetü'n-Nihâye, I, 274-275; a.mlf., en~Ne&$ I, 129-134; el-Kâdî, ei-Büdûnı'z-zâhire, s. 30-31; Tayyar Alükulaç, "Hallâd b. Hâlid", DİA, İstanbul 1997, XV, 381. Abdülhamit Birışık, Kıraat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Bursa 2004: 116-118.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın