İbn Kesîr

2. İbn Kesîr

Aslen İranlı olan Ebû Ma'bed Abdullah b. Kesîr b. Amr ed-Dârî 45 (665) yılında Mekke'de doğdu. Ashâbdan Abdullah b. Zübeyr, Ebû Eyyüb el-Ensârî ve Enes b. Mâlik ile görüştü. Kıraati, Mücâhid b. Cebr, Dirbâs (mevlâ İbn Abbâs), Abdullah b. es-Sâib, İkrime el-Berberî ve Muhammed b. Kays b. Mahreme'den okudu. Bu durumda kıraat zincirlerinden birisi Mücâhid b. Cebr-Abdullah b. Abbas-Übey b. Ka'b yoluyla kesintisiz olarak Resûl-i Ekrem'e ulaşır. Diğer zinciri ise Dirbâs-Abdullah b. Abbas-Übey b. Ka'b-Hz. Peygamber şeklindedir. Kendisinden de Ma'ruf b. Müşkân, Şibl b. Abbâd, Halil b. Ahmed, Ebû Amr b. Alâ, İbn Cüreyc, Eyyüb es-Sahtiyânî, İsmail b. Abdullah el-Kıst, Süfyân b. Uyeyne gibi zevat kıraat ve hadis öğrenmiştir. Onun kıraatinin güvenilirliği üzerine Mekkelilerin icması vardır. O hem Mekke'nin kârîsi hem de Mescid-i Harâm'ın mukrîsi idi ve bu vasfı vefatına (120/738) kadar devam etti.

İbn Kesîr'in düzgün bir okuyuşu vardı. Birçoğu sahabe ile görüşen tâbiûn nesline uzun yıllar Mekke gibi merkezî bir yerde imamlık yapmak kolay bir iş değildir. Gerek kıraat ilminde gerekse diğer konularda onu ayıplayan ve tenkid eden olmamıştır. İbn Kesîr'in kıraatinin bazı özellikleri şöyledir: Sirât h\^ kelimelerini

sîn'ile i'j~- şeklinde; çoğul zamirleri olan hum ^ ve küm '^ kelimelerinin sonunu sıla yaparak hümû j^â ve kümü ^S şeklinde; sakin bir harften sonra gelen müfred müzekker

zamirlerini harekelerine uygun olarak eklediği vav veya yâ ile. ve ^ şeklinde okur. Kur'ân jî>Jı kelimesini hemzesiz olarak el-Kurân oı^Jı şeklinde okuduğu gibi

gibi bazı kelimelerin ikinci harfinin harekesini her defasında sükûn yapar. Mekke kıraat imamı olmasına rağmen bazı raat imamı olmasına rağmen bazı okuyuşlarının Mekke mushanna uymadığı da iddia edilmiştir.[256]

İbn Kesîr'in kıraati Ahmed b. Muhammed el-Bezzî ve Mu-hammedb. Abdurrahman Kunbül (ö. 291/904) rivâyetleriyle intikal etmiştir. Bezzî aslen İranlı bir aileden olup Hemedân bölgesinden Mekke'ye gelmişlerdir. Bezzî Mekke'de doğdu (170/786), burada yaşadı ve seksen yaşında Mekke'de vefat etti (250/864). Kırk yıl kadar Mescid-i Haram müezzinliği ve imamlığı yaptı. Kıraati babasından, Abdullah b, Ziyâd, İkrime b. Süleyman, Vehb b. Vazıh gibi kârilerden aldı. İbn Kesîr ile aralarında, elli yıl bulu-nan Bezzî onun kıraatini İkrime b. Süleymân-Şibl b. Abbâd-İsmâil b. Abdullah ei-Kıst-İbn Kesîr isnâdıyla almıştır. İbn Kesîr ile karşılaşıp ondan ders almış olmamasına rağmen onun râvisi sayılması onun okuyuşunu ve rivayetlerini diğerlerinden daha iyi bir şekilde temsil etmesindendir. Kıraatlerin tedvin edildiği devirde insanlar İbn Kesîr'in kıraatlerini en iyi bir şekilde onda bulmuşlardır. Bezzî'den başta İbn Kesîr'in ikinci râvisi Kunbül olmak üzere çok sayıda insan kıraat okudu ve ilim aldı. Bezzî'nîn Ebû Rebıa (ö. 294/906) ve İbnü'l-Habbâb (ö. 301/913) adlarında iki tarîki vardır.[257]

İkinci Râvî Kunbül'ün asıl isim zinciri Muhammed b. Abdurrahman b. Hâlid b. Muhammed b. Saîd el-Mahzûmî el-Mekkî şeklindedir. 195 (811) yılında Mekke'de doğdu, burada yaşadı ve 291 (904) yılında Mekke'de vefat etti. Ahmed b. Muhammed b. Avn en-Nebbâl el-Kavvâs'tan arz yoluyla kıraat öğrendi, Bezzî'den de kıraat okudu. Kendisi de Bezzî gibi İbn Kesîr ile karşılaşmamış ve ondan ders almamış olmasına rağmen onun kıraatini iyi icra etmesi sebebiyle İbn Kesîr'in râvîieri arasında yer almıştır. Kunbülden de aşağıda isimieri verilen iki meşhur tarîklerinden başka çok sayıda insan kıraat okumuş ve rivayet almıştır. Kunbül'ün kıraatinin tarîkleri Kİtâbü's-Seb'a müellifi İbn Mücâhid (ö. 324/935) ve şâz kıraatleri ile bilinen İbn Şenebûz'dur (ö. 328/939) .[258]

[256] Kıraati için bk. İbn Mücâhid, Kitâbü'sSeb'a, s. 64-66, 92-94; Enderâbî, Kırâ'âtû'I-kurrâ'i'I-ma'rûffn, s. 65-75-, Dânî, et-Teysîr, s. 4; Zehebî, Ma'rifetü'l-kurrâ', I, 197-203; İbnü'l-Cezeri, Gâyetü'n-Nihâye, I, 443-445: el-Kâdî, el-Büdûru'z-zâhire, s. 13-15; Tayyar Altikulaç, "İbn Kesîr, EbûMa'bed", DİA, İstanbul 1999, XX, 131-132.

[257] Bezzî'nin kıraati için bk. Zehebî, Ma'rifetül-kuırâ', I, 365-370; İbnü'l-Cezerî, Gâyetü'n-Nihâye, I, 119-120; a.mlf., en-Neşr, I, 95-97; el-Kâdî, el-Büdüru'z-zâhire, s. 14; Tayyar Aİtıkulaç, "Bezzî", DİA, istanbul 1992, VI, 114-115.

[258] Kunbül'ün kıraati için bk. Zehebî, Ma'ıifetü'l-kurrâ', I, 452-453; İbnü'l-Cezeri, Gâyetü'n-Nihâye, il, 165-166; a.mlf., en-Neşr, I, 97-101; el-Kâdî, el-Büdûru'z-zâhire, s. 14-15; Tayyar Altikulaç, "Kunbül", DİA, Ankara 2002, XXVI, 275. Abdülhamit Birışık, Kıraat İlmi ve Tarihi, Emin Yayınları, Bursa 2004: 105-107.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın