Şia

Şi'a:

Zeydîyye Mezhebi:

Bunlar imametin, Zeynelabidin'den sonra oğlu Zeyd'e geçtiğini ileri sürer ve Zeyd'in yerine Muhammed Bâkır'i koyan İmâmiye Mezhebinden ayrılırlar.

I. İmamı:

A. Hayatı:.

Zeyd b. Ali Zeynelabidin Hüseyin b. Ali b. Ebi Talib (80-122/698-740).

Gençliğinin ilk yıllarında ilmi babasından, sonra da kardeşi Muhammed Bâkır'dan öğrenmiştir. Evi, ilim ve fıkıh mektebiydi. Sonra da zamanındaki diğer hukukçulardan fıkıh bilgileri almıştır.

Alimler, şahsiyetinin büyüklüğünde, ilminin genişliğinde, fıkhının çokluğunda ve takvasının yüceliğinde ittifak etmiştir.

B. Eserleri:

İmam Zeyd'in fıkhı konusunda bize kadar gelen, fıkıh ve hadis konularını içine alan el-Mecmu fi'l-Fıkıh adlı eserdir. Çok kıymetli olup, fıkhın bablarına göre tertip edilmiştir. Ebu Halide'l-Vasıtî eseri Zeyd'den rivayette bulunmuş, birçok âlimler şerhetmiştir ki, büyük âlim Şerefuddin b. el-Haymî es-San'anî onlardan biridir. Şerhine er-Ravdu'ri-Nadîr Şerhu Mecmu'i'l-Fıkhi'l-Kebir adını vermiştir. Eser dört büyük cilt halinde Mısır'da 1347 yılında basılmıştır.

el-Mecmu'l-Fıkh adıyla da bilinen bu eser müsteşrik Eugenio Griffîni tarafından Milano'da 1919 yılında yayımlanmıştır.

Aynı eser Yusuf Ziya Kavakçı tarafından Suriye-Roma hukukları ile özet olarak mukayese edilmiştir.

Muhammed Ebu Zehra da Kahire'de 1378/1959 yılında İmam Zeydle ilgili bir biyografi yayınlamıştır. Zeyd'in Şerefuddin b. Salih es-Siba'i tarafından tespit edilen Musned'i de bulunmaktadır.

II. Özellikleri:

Bu mezhebin usûlünü Zeyd tespit etmemiştir. Tabileri onun ictihadlarına bakarak tedvin etmişlerdir. Delilleri kitap, sünnet, icmâ, istihsan, kıyas, maslahat-ı mürsele ve akıldır. Akıldan maksatları, şer'î delillerde hükmü bulunmayan bir meselenin -iyi veya kötü, faydalı veya zararlı olduğuna hükmedilerek- çözüme bağlanmasıdır. Buna dayanarak İctihad kapısının açık olduğu görüşündedirler.

Bu mezhepte içtihada büyük önem verilmiş, ictihad kapısının kapanması tecviz edilmemiş, birçok müctehid yetişmiş, başka sünnî mezheplerden de istifade edilmiştir. Esasen fürûda Hanefî Mezhebi ile birleşen tarafları çoktur.

Mest üzerine meshin caiz olmaması, cenaze namazında beş tekbir alınması, ezanda "Hayye Alâ hayri'l-Amel" sözü ilave edilmesi gibi noktalarda ehl-i sünnetten ayrılırlar.

Zeydîye fıkhı sadece İmam Zeyd'in fıkhı olmayıp, el-Hâdî ve en-Nâsır gibi ehl-i beytten ve İmam Zeyd'e mensup diğer kişilerden nakil ve tespit edilmiştir.

III. Yayılması:

Zeydîye Mezhebi iki koldan tedvin ve neşredilmiştir:

1) İmam Zeyd'in kitapları: İmamın birçok kitap yazdığı ve talebesine imla ettirdiği nakledilmiştir. Bize kadar ulaşan fıkıh ve hadis konusundaki eseri el-Mecmu'dur. Bu eserin İmam Zeyd'e ait olduğunu kabul edenler bulunduğu gibi, kabul etmeyenler de vardır.

2) Talebesi ve onların talebeleri yoluyla: Pekçok talebesi arasında dört oğlu İsa, Muhammed, Hüseyin ve Yahya da vardır, Mansur b. el-Mu'temir, Nasr b. Huzeyme bunlardandır.

Zeydîye Mezhebi fukahası arasında şu zevatın da önemli yerleri vardır.

1) el-Hasen b. Ali en-Nâsıru'l-Kebîr,

2) el-Kasım b. İbrahim er-Rassî,

3) Kasım'ın torunu el-Hadi b. Yahya b. el-Hüseyin: Bu imam h. 245 yılında Medine'de doğmuş, 288'de Yemen'e gelmiş, halkın bey'atıyla orada Zeydîye devletini kurmuştur. Kendisi mutlak müctehiddir ve ictihadlarıyla Zeydîye Mezhebinin Hâdeviye kolunun kurucusu olmuştur. Hadis ve fıkhı içine alan el-Ahkâm adında bir eseri vardır. Karâmita ile savaşırken aldığı bir yara neticesinde şehid olmuştur (298/910). (4) el-Bahru'z-Zehhar adlı mukayeseli fıkıh kitabının müellifi Ahmed b. Yahya el-Murtaza da büyük bir zeydî fakihtir. Eseri Mısır'da basılmıştır.

Zamanımızda en çok yayıldığı yerler Yemen taraflarıdır. Hatta son ihtilal tarafından Zeydîye fıkhı devletin resmî mezhebi olarak kabul edilmiştir.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın