Konu Başlığı: İlk tartışma Gönderen: Safiye Gül üzerinde 09 Ekim 2010, 10:33:12 İlk Tartışma Hz. Ali'nin Hilâfeti: Bir ara Molla Başı, Afganistan müftüsüne dönerek sordu : - Bugün Bahru'I-İlm Hadi Hoca'yi gördün mü? - Evet, dedi müftü. Bahrul'l-flm (İlim Deryası) lakabıyle anılan bu Hadi Hoca, Buhara kadısıydi. Benden dört gün önce, beraberinde Maveraunnehr'in dört âlimiyle birlikte Şah'ın karargâhına gelmişti. Molla Başı: - Bu adam, ilim nedir, bilmezken kendisine İlim Deryası denilmesini nasıl sağlamış! Vallahi ona, hilâfet konusunda iki delil sorsan, cevap verecek güçte değildir. Ehl-i Sünnetin ileri gelen âlimleri de cevap veremez! Bu sözü üç defa tekrar edince kendisine sordum - Şu cevabı olmayan iki delil nedir? - Bahse girmeden önce sana sorayım : Peygamber (s.a.v.) in Ali hakkındaki şu sözü gerçek midir, hadis midir? «Sen bana nis-betle, Musa'nın yanında Harun menzilesindesin; şu farkla ki benden sonra peygamber yoktur.» - Evet, bu meşhur bir hadistir. - Şu halde bu hadis, söz ve mefhumu ile sarih olarak gösterir ki, Peygamber (s.a.v.) den sonra gerçek halife, Ali b. Ebi Talib'dir. - Hadisin bunu gösterdiği nereden belli? - Çünki peygamber, Harun'un bütün menzilelerini Ali için kabul (isbat) etmiş, ve sadece nübüvveti istisna etmiştir. İstisna da ilimlerde ölçüdür. Böylece hilâfetin Ali'ye ait olduğu sabit oluyor. Çünkü hilâfet, Harun'un menzileleri cümlesindendir. Nitekim Harun yaşasaydı Musa'nın halifesi olurdu. - Senin sözünden açıkça anlaşıldığına göre bu bir küllî-müs-bet kazıyye (tümel olumlu önerme) dir. Peki, bu küllî isbatın alâmeti nedir? - İstisnadan anlaşıldığına göre izafet (menzilet-i Harun) in istiğrak için olması (Harun'un bütün menzilelerini kapsaması)dır. - Önce bu hadis, kesin ve açık bir nas değildir. Çünkü bu hadis hakkında hadisçiler farklı görüştedirler : Kimi sahih olduğunu, kimi hasen, kimi de zayıf olduğunu söylüyor. Hatta İbnu'l-Cevzî mevzu olduğunu savunuyor. İmdi, kesin nassın şart olduğunu söyleyen sizler, böyle bir hadisle hilâfetin tesbitine nasıl kalkışabilirsiniz? - Evet söylediklerinin doğruluğuna biz de katılırız ve zaten bizim, delilimiz de bu hadis değil. Bizim delilimiz, Peygamber (s.a.v.) in : «Ali'ye, mü'minlerin emiri olarak salât ve selâm okuyun.» sözü' ile «Tair Hadisi»dir. Ama siz bu son iki hadisin uydurma olduklarını kabul ettiğiniz içindir ki, yukarıdaki hadise dayanarak, hilâfetin Ali'ye ait olduğunu niçin kabul etmediğinizi sizinle tartışmak istiyorum. [10] - Bu hadis, bazı bakımlardan delil olmaya uygun değildir. Bir kere (izafetin) istiğrak için olması mümkün değildir; çünkü Harun-un Musa ile beraber (Musa hayatta iken) peygamber olması, onun menzileierindendir. Oysa Ali'nin, ne Rasûlüİlah ile birlikte ve ne de ondan sonra peygamber olmadığında siz ve biz müttefikiz. Şayet Harun için sabit olan menzilelerin, Rasûlüilah (s.a.v.) dan sonra Ali için de sabit olduğunu kabul edersek, o zaman Ali'nin Resûlüllah İle birlikte de peygamber olması gerekirdi. Çünkü (hadiste Efendimiz ile birlikte) nübüvvet istisna edilmemiştir. Nübüvvet Harun'un men-zilelerindendir ve hadisteki istisna sadece Peygamber (s.a.v.) den sonrası içindir. Ayrıca Harun (a.s.) in Musa (a.s.) a öz kardeş olması da onun bir menzilesidir. Halbuki Ali Peygamberimize kardeş değildir. Madem ki âm (genellik ifade eden bir delil), istisnadan başka biryol-la da sımrlandtrılabiliyor, o zaman bu hadisin delâleti zannidir. Gelelim hadisteki «menzile» kelimesine... Sonundaki teklik (vahdet) ifade eden «tâ» dan da anlaşılacağı üzere, bu, bir tek menziledir. Bu durumda izafet (Harun'un menzilesi), «ahd» (özel bir hadîse) içindir ve doğrusu da budur. Hadisteki «illâ (istisna edatı)», «lâkin» anlamındadır. Nitekim Araplar, «Filan adam cömerttir, lakin (illâ) korkaktır.» derler ki, buradaki «illâ», «lâkin» manasınadır. Netice itibariyle bu hadisteki önerme (kazıyye), kazıyye-i mühmele (tikel önerme) dır ve bu kaziyyede, belirlenmemiş bir şey kastediliyor. Biz bu belirlenmemişi, ancak hariçten (hadisin dışında bir delille) belirleyebiliriz ki belirleyici delil de, Musa, İsrail oğullarının başına, kendi yerine Harun'u bıraktığında, (Harun için tahakkuk eden) malûm menziledir. Nitekim Allah Teâlâ'nın (Musa'dan naklen) : «Musa, kardeşi Harun'a: Kavmim içinde benim yerime geç...» buyurması buna delâlet eder. Ali'nin menzilesi ise, Tebük gazvesi sırasında (Medine'de bırakılarak) Peygamberimizin yerini almasıydı. Molla Başı cevap verdi: - (Peygamber'e) halef olması, Ali'nin daha faziletli olduğuna. Nebi (s.a.v.) den sonra halife olduğuna delâlet eder. - Eğer bu söylediğinize delalet etseydi, Peygamber (s.a.v.) den sonra İbn Ümmü Mektum'un halife olması gerekirdi; çünkü onu da kendi yerine Medine'ye bırakmıştı; daha başka halef bıraktıkları da olmuştu. İmdi, bir çoklarını böyle halef bırakmış olduğu halde, niye onları değil de Ali'yi tercih ediyorsunuz? Ayrıca, eğer Peygamber (s.a.v.) in Ali'y' yerine bırakmış olması, faziletler bâbındansa, neden Ali bunu kendine yediremedi de: «Beni kadınlar, çocuklar ve zayıflarla bir mi tutuyorsun?» dedi? Peygamber (s.a.v.) de onun gönlünü hoş tutmak için: «...olmak istemez misin?» demişti. - Sizin usul kitaplarınızda zîkredildiğine göre, özel sebebe değil, lafzın umumuna itibar olunur. - Ben öze! sebebi delil almıyorum. Bu sadece, (hadisteki) mübhemi (Ali'nin menzilesini) tayin eden bir karinedir. Bu sözüme bir cevap bulamadı. Molla Başı, başka delillere geçti : - Benim, tevil kabul etmeyen başka bir delilim var ki, o da Allah Teâlâ'nın şu kavlidir: «De ki : Gelin, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı, kendimiz ve kendinizi çağıran, sonra dua edelim de Al-lahın lanetini yalancıların üzerine okuyalım.»[11] - Bu âyet ne bakımından delil oluyor? - Necran Hıristiyanları (âyette çağırılan) dua için gelince. Peygamber (s.a.v.J Hüseyin'i kucağına aldı; Hasan'ın elinden tuttu. Arkasında Fatıma, onun da gerisinde Ali vardı. Duaya sadece en faziletli olan (Hz. Ali) götürülmüştü. - Bu (duaya Hz. Ali'nin götürülmesi), faziletler babından değil, menkabeler babmdandır ve siyer kitaplarıyle meşgul olanların da bildiği gibi— her sahâbînin, bir başka sahâbîde bulunmayan bir menkabesi (özelliği) vardır. Ayrıca Kur'ân, Arab'ın konuşma üslubuna ve tartışma tarzına uygun olarak inzal olunmuştur. İki kabile büyüğü farzedelinı : Aralarında tartışma ve çatışma olsa; biri diğerine: «Sen ve kabilen meydana çıkın: ben ve kabilem de çıkalım ve savaşalım; yanımızda hiç bir yabancı olmasın.» dese; bu, kabile büyüklerinin kendi taraftarlarından daha cesur bir başkasının olmadığını göstermez. Ayrıca, akrabaların iştiraki ile yapılan dua, kabulü çabuklaştıran huşu'u sağlar. - Demek ki huşu', ancak muhabbetin çokluğundan doğar. - Ama bu, kişinin kendini ve çocuğunu, aslında kendisinden de, çocuğundan da faziletli olan bir başkasından daha çok sevmesinde görüldüğü gibi, yaratılış ve tabiattan gelen bir sevgidir; Böylesi sevgi ne vebal, ne ecir getirir. Veba! ve ecir gerektiren olarak tarif edilen sevgi, sadece (iradî ve) ihtiyarî olan sevgidir. - Burada Ali'nin daha faziletli olduğunu kabul etmemizi gerekli kılan başka bir husus var. Şöyle ki, âyette «çocuklarımız» ifadesinden Hasan ve Hüseyin, «Kadınlarımız» İfadesinden Fatıma anlaşılınca, «kendimiz» ifadesi için de Ali ve Nebi (s.a.v.) kalıyor ve bundan da anlaşılıyor ki Peygamber (s.a.v.), Ali'nin zat (nefs)ını kendi zatı kabul etmiştir. Cevap verdim : - Allah bilir ki sen usul bilmiyorsun, Hatta arapçayı da!.. Baksana, «nefislerimiz (enfüse-nâ) ifadesi kullanılmış. «-nâ»ya muzaf olan «enfüs», cem'î kıllet (azlık bildiren çoğuDdur. Cemi' sıygasının cemi' sıygasıyla münasebettâr kılınması bu iki cemi' ferdlerinden her birinin öteki ile münasebet tesis etmesini neticelendirir. Nitekim : «Topluluk hayvanlarına bindi.» deriz ki, her biri kendi hayvanına bindi, demektir. Bu, usulde son derece açık bir husustur. Ayette cemi', birden fazlası (iki} için kullanılmıştır ve bunun örnekleri vardır. Nitekim Allah Teâlâ, Hz. Aişe ve Safvan (r.a.) hakkında : «Onlar, o iftiracıların diyeceklerinden çok uzaktırlar[12]» buyurmuştur. Şu ayette de ayni durum var: «Gerçekten ikinizin kalpleri kaymıştır.»[13] Halbuki iki kişinin iki kalbi olur. Ama dilcilerin, çoğulu birden fazlası (iki) için kullanmaları âdettir. İşte yukarıdaki âyette de «çotuklarımız» kelimesinden Hasan ve Hüseyin, «kadınlarımız» kelimesinden de, mecazî olarak sadece Fatıma kastedilmiştir. Evet, şayet «bizim nefislerimiz» yerine «benim nefsim» olsaydı (yani Peygamberimiz, Ali'nin zatını kendi zatı kabul etseydi), bunun zahiri bir izah tarzı bulunur. Ayni şekilde, bu âyet Hz. Alî'nin halifeliğine delâlet etseydi, iştirak yoluyla (âyette çağırılan duaya birlikte çıktıkları için) Hasan, Hüseyin Fatıma'nın da halifeliğine delalet ederdi. Bunu kimse savunmuyor; çünkü o zaman Hasan ve Hüseyin küçüktüler. Fatıma ise, diğer bütün kadınlar gibi idareci olamazdı. Netice itibariyle bu âyet hilâfet için delil olamaz, o kadar... Mollabaşı bu söylediklerime de cevap bulamadı ve : - Başka bir delilim var, dedi. Şu âyet-i kerime : «Sizin dostunuz (veliniz) ancak Allah'dır; O'nun Peygamberidir; Allah'ın emirlerine boyun eğiciler olarak namazı dosdoğru kılan, zekâtı veren o mü'minlerdir.»[14] Molİabaşı devam etti : - Tefsirciler bu âyetin, namazda İken sâile yüzüğünü tasad-duk ettiğinde Ali için nazil olduğunda müttefiktirler. Ayetteki «ancak (innemâ)» kelimesi, hükmün, birine ait olduğunu bildirmek (hasr) içindir. «Veli» tabiri de «içinizden tasarrufa (yönetmeye, idare etmeye) en layık olanı» demektir. - Bu âyet hakkında sana verilecek çok cevabım var... Ben cevaplarımı sıralamaya başlayacaktım ki, meclisteki Şîıler-den biri, Mollabaşı'ya hitap ederek, farsça : - Sununla tartışmayı bırak! dedi. Bu adam insan şekline bü-ründürülmüş bir şeytan!.. Sen delilleri çoğalttıkça ve o cevap verdikçe, senin durumun biraz daha kötüye gidiyor!.. Mollabaşı bana baktı ve gülümsedi : - Sen üstün bir insansın; bunu da, diğer delilleri de cevaplandırırsın. Fakat benim sözüm Bahru'l-İ!m (İlim deryası)e idi. Gerçekten o, cevap verecek güçte değildir. - Sen, konuşmanın başında Ehl-i Sünnet âlimlerinin cevaptan âciz olduklarını söylemiştin. İşte beni tartışmaya ve cevap vermeye sevkeden bu oldu. Mollabaşı özür beyan etti: - Ben Arap değilim, Arapçam da kuvvetli değil. Bu yüzden bazen meramımı ifade edemiyorum Dedim ki : - Sana, Şiilerin cevap veremeyecekleri İki soru sormak istiyorum : - Nedir onlar? - Şîanın sahabe hakkındaki hükmü nedir? - Şiiler, Ali, Mıkdad, Ebu Zer, Selman-ı Farisi ve Ammar b. Yâsir dışındakiler! mürted sayarlar. Çünkü hilâfet konusunda Ali'ye bey'a't etmemişlerdir. - Madem ki öyle; Ali, kızı Ummü Külsüm'ü Hattab oğlu Ömer -le neden evlendirdi? Mollabaşi cevap verdi : - Ali buna zorlandı! - Vallahi siz, Arabın efendisi, nesebi en üstün olanı, en soylusu, en köklüsü, şahsiyetine ve izzet-i nefsine en fazla düşkün ve üstün vasıflara en çok sahip olan Hâşim Oğulları bir yana, Arabın en düşük tabakasının dahi kabullenemeyeceği bir kusurun Ali'de olduğuna inanıyorsunuz. Gerçekten Arabtn en düşüğü bile, ırzı uğruna canını feda eder; namusu uğruna ölüme gider; nefsini, namusundan ve ailesinden daha aziz saymaz. Ailesi için çarpışıp ölen nicelerini gördüğümüz Arabın ayak takımının dahi kabullenemeyeceği böyle bir kusuru, Beni Galibin kahramanı, yiğit cengâver, doğuların ve batıların Allah arslanı Ali'ye nasıl yakıştırırsınız? Mollabaşı; : - İhtimaldir ki, Ömer'le evlendirilen, Ümmü Külsüm'ün suretine bürünmüş bir cinni kadındır! deyince : - Bu, dedim, Ali'nin zorlanmış olması İddiasından çok daha çirkindir. Böyle bir şey nasıl düşünülebilir? Bu kapıyı bir kere açtık mı, Şeriat'ın bütün kapılarını kapamak [bütün hükümlerini yıkmak) durumuna düşeriz! Artık adam karısına yaklaşacak olsa, kadın : «Sen, kocamın kılığına bürünmüş bir cinsin!» deyip, kocasının kendisine yaklaşmasına İzin vermeyecek. Adam, kendisinin hakikaten kocası olduğunu isbat için iki şahit getirse, bunların da, o iki adil şahit suretine girmiş cinler olduğu söylenebilecek ve bu böyle sürüp gidecek. Bir misal daha : Adamın biri bir başkasını Öldürdüğünde veya kendisine bir hak davası açıldığında, (sizin düşüncenize göre) bu adamın : «Aranılan ben değilim, belki benim suretime girmiş bir cindir» demek hakkı doğacak. Kim bilir, belki de, ibadetlerinizin mezhebine uygun olduğunu savunduğunuz Cafer-i Sadık, asıl Cafer'in şekline girmiş bir cindir ve bu elinizde mevcud hükümleri size o bildirdi... Devamla Mollabaşı'ya sordum: - Zalim halifenin fiillerinin hükmü nedir; Şia mezhebine göre bu filler geçerli midir? - Ne sahih, ne de geçerlidir. - Babana rahmet... A!i b. Ebi Tâlib'in oğlu Muhammed b. Ha-nefîyye'nin annesi, hangi aşirettendir? - Beni Hanife aşiretindendir. - Beni Hanife'yi kim esir almıştı? - Bilmiyorum dedi, Mollabaşı; halbuki yalan söylüyordu. Orada bulunan Şia âlimlerinden biri söze karıştı : - Ebu Bekr esir almıştı. Bunun üzerine Mollabaşı'ya sordum : Cinsî ilişkilerde şüpheli şeylerden uzak kalmak gerekli üldu-ğu halde ve siz, zulmetmesi halinde imamın (devlet reisinin) hükümlerinin geçersiz olduğunu savunduğunuza göre, esir edilmiş aşiretten cariye almak ve ondan çocuk sahibi olmak, Ali için nasıl caiz olur? - Belki, dedi Mollabaşı, Ali bu cariyeyi ailesinden istemiştir; yani ailesi onları evlendirmiştir. - Bunun için delile ihtiyaç var... Cevap bulmaktan âciz kaldı, Allaha şükür... Sonra Moliabaşı'ya dedim ki: - Sana âyet ve hadis getirmedim; çünkü ben, hadisin sahih olmasına elden gelen dikkati göstererek, «Bu hadisi, Kütüb-i Sitte vb.nin sahipleri rivayet etti» desem, sen yine de: «Bu hadisin sahih olduğunu söyleyemem. Bir (hadisin) delil olabilmesi için, tarafların, onun sahih olmasında ittifak etmeleri gerekir» diyecektin. Bir âyet okusam da, tefsircilerin, bu âyetin hükmünün şöyle olduğunda birleştiklerini, bu âyetin Ebu Bekr hakkında nazil olduğunu söylesem, sen, tefsircilerin icmaının hüccet olamayacağını söyleyecek, âyet için uzak bir tevil belirterek: «Delilde ihtimal belirirse, onunla istidlal bâtıl olur» diyecektin. İşte bu durum beni âyet ve hadislerden delil getirmemeye şevketti. [15] Sünni-Şiî İttifakına Doğru : Bu tartışma Şah'a ayniyle haber verildi. Bunun üzerine Şah, İran, Afganistan ve Maverâunnehr âlimlerinin toplanmalarını ve bütün küfür sayılan tutumlardan vaz geçmelerini, benim, bu üç grup üzerinde kendisine vekrl sıfatıyle gözcü olmamı, ittifak ettikleri hususlarda bu üç fırka üzerine şahit olmamı emretti. Çadırların arasından geçerek yürüdük. Afganlılar, Özbekler ve İranlılar, parmakiarıyle beni gösteriyorlardı. Önemli bir gündü. İmam Ali (r.a.)ın kabri arkasında bulunan gölgelikte, içlerinde Erde-lan müftüsünden başka Sünnî bulunmayan 70 kadar İranlı âlim toplandı. Hokka ve kâğıt istedim ve bu âlimlerden meşhur olanların isimlerini yazdım : 1- Mollabaşı Ali Ekber, 2-Rikâb müftüsü Ağa Hüseyin, 3- Lahicân imamı Molla Muhammed, 4- Meşhedu'r-Rıza müftüsü Ağa Şerif, 5 - Şirvan kadısı Mirza Burhan, 6- Erdemiyye müftüsü Şeyh Hüseyin, 7- Kum müftüsü Mirza Ebu'l-Fadl 8 - Cam müftüsü el-Hâc Sadık 9 - İsfahan imamı Seyyid Muhammed Mehdi, 10- Kirmanşah müftüsü el-Hâc Muhammed Zeki, 11- Şiraz müftüsü el-Hâc Muhammed, 12- Meşhedu'r-Rıza sadarat vekili Molla Muhammed Mirza, 13- Tebriz müftüsü Mirza Esedullah, 14- Mazenderân Müftüsü Molla Talib, 15- Halhal Müftüsü Molla Muhammed Sadık, 16- Esterabâd Müftüsü Muhammed Mü'min, 17- Kazvin Müftüsü Seyyid Muhammed Takiy, 18- Kirman Müftüsü Seyyid Bahauddin 19- Sebzvâr Müftüsü Molla Muhammed Hüseyin, 20- Erdelan Müftüsü Seyyid Ahmet eş-Şafiiî vs... İranlılardan sonra Afganistan âlimleri geldi. Onların da isimlerini yazdım : 1- Afganistan Müftüsü Şeyh Fazıl Molla Hamza el-Kılmcânî el-Hanefî, 2- Afganistan kadıs Molla Süleyman oğlu Molla Emin el-Af-gani el-Kılmcanî, 3- Molla Dünya el-Halefî el-Hanefî, 4- Nadirâbâd'da hanefi müderris Molla Tâhâ el-Afganî, 5- Molla Nur Muhammed el-Kılmcanî el-Hanefî, 6- Abdurrazzak el-Afganî el-Kılmcanî el-Hanefî, 7- Molla İdris el-Afganî el-Hanefî. Bir müddet sonra Maverâunnehr âlimleri geldiler. 7 kişydiler. Önlerinde celâdetli, heybet ve vakarlı bir şeyh yürüyordu. Başında yuvarlak ve kocaman bir sarık vardı kit bu sarığı gören, kendisini Ebu Hanife'nin talebesi Ebu Yusuf sanırdı! Şeyh, Mollabaşı'ya selâm verdikten sonra onu benim sağıma oturttular. Ancak aramızda aşağı yukarı 15 kişi vardı. Afganistanlıları da sol tarafıma oturtmuşlardı ve onlarla da aramızda 15 kişi bulunmaktaydı. Böyle bir tertip, benim, bu Afganistanlı ve Maveraunnehir âlimlere bazı şeyler telkîn ve işaret etmemden sakınan Acemlerin hile ve kurnazlıklarıydı. Bu son gelenlerin isimlerini de yazdım : 1- Buhara kadısı, Buhara'lı Alâuddevle'nin oğlu, «Bahrü'l-İlm» lakaplı Aİlâme Hadi Hoca el-Hanefî, 2 - Mir Abdullah el-Buharî el-Hanefî, 3- Kalender Hoca el-Buharî el-Hanefî, 4- Molla Ümid el-Buharî el- Hanefî, 5- Padişah Mir Hoca el-Buharî el-Hanefî, 6- Mirza Hoca el-Buharî el-Hanefî, 7- Molla İbrahim el-Buharî el-Hanefî, Yerleşme tamamlandıktan sonra Mollabaşı Bahrül-İîm'e hitaben söze başladı (Beni işaret ederek): - Bu zatı tanıyor musun? - Hayır, dedi Bahrül'İlm. -Bu mecliste bulunmak ve aramızda hüküm vermek üzere, Şah'ın, Vezir Ahmed Paşa'dan göndermesini istediği, Ehl-i Sünnet âlim ve fâztllarından Üstad Abdullah Efendi.. Şahın vekilidir. Görüşümüz bir hüküm üzerinde birleştiğinde bize şahit olacak. Mollabaşı devam etti: - Şimdi burada ha2ir bulunduğuna göre, problemi çözmesi için, bizi tekfir etmiş olduğunuz hususları açıkla bakalım. Oysa biz gerçekte kâfir değiliz; hatta Ebu Hanife'ye göre bile... Nitekim, Câmiu'l-Usuİ'de İslâmi mezheplerin beş olduğunu söyledi ve beşinci mezhep olarak İmâmiyyeyi saydı. Mevâkıf sahibi de İmâmiyyeyi İslâ-mî mezheplerden saymıştır. Ebu Hanife, Fıkhu'l-Ekber'inde : «Biz Ehl-İ Kıbleyi tekfir etmeyiz» der. Seyyid falan da (ismini söylediyse de unutmuşum), Şerhu Hidâyetü'l-Fıkh el-Hanefi'de : «Gerçekten İmamiyye Islami fırkalardandır» der. Lâkin, nasıl bizim sonrakilerimiz sizi tekfir ettiyse, sizin sonrakileriniz de bizi tekfir etti. Yoksa aslında ne siz, ne de biz kâfir değiliz. Fakat sizin sonraki 'âlimlerinizin ortaya atıp da bizi tekfir ettikleri hususları açıkla ki meseleyi çözelim : Hadi Hoca : - İki şeyha (Ebu Bekr ve Ömer'e) dil uzattığınız için tekfir ediliyorsunuz. Mollabaşı cevap verdi: - Biz Ebubekir ile Ömer'e dil uzatmaktan vaz geçtik. Hadi Hoca küfür sebeplerini saymaya devam etti: - Sahabeyi dalâlet ve küfürle itham ettiğiniz için tekfir ediliyorsunuz. - Sahabenin hepsi de âdildirler. Allah onlardan razi, onlar da Aliah'dan.. - Mut'a nikâhını helâl sayıyorsunuz. - Bu nikâh haramdır. Böyle bir şeyi bizde, beyinsizlerden başkası kabul etmez. - Ali'yi, fazilette Ebu Bekr'den üstün tutuyorsunuz; Gerçek halifenin o olduğunu söylüyorsunuz. - Peygamber (s.a.v.) den sonra halkın en faziletlisi Ebu Bekr b. Ebi Kuhâfe, sonra Ömer b. Hattab, sonra Osman b. Affan, sonra Ali b. Ebi Talib'dir. Allah hepsinden razı olsun! Onların hilâfetleri de, faziletleri için söylediğimiz şu tertip üzeredir. Hadi Hoca (Bahrü'l-İlm) sordu : Usul ve akideniz nedir? - Usulümüz, Ebu'l-Hasan el-Eş'ari'nin akidesi üzerinde bulunan Eş'arilerin usulüdür. - Dinde haramlığı zarurî olarak bilinen ve hürmeti üzerinde icma bulunan bir haramı helâl saymamanızı, ayni şekilde helâl olduğu hem icma ile sabit, hem de bizzarure bilineni haram saymamanızı şart koşarım. - Bu şart kabulümüzdür. Daha sonra Bahru'1-flm, onlara, bahsedilen ve kabul ettikleri bu şartlara benzer, küfür ithamını gerektirmeyecek konularda bir takım şartlar ileri sürdü. Bunun üzerine Mollabaşı Bahrul-İlm'e sordu : - Şayet biz bunları kabul edersek, bizi İslâmî fırkalardan sayar mısın? Bahru'l-İİm bir müddet sustu, sonra cevap verdi : - Ebubekir ve Ömer'e dil uzatmak küfürdür. - Biz Ebubekir ve Ömer'e dil uzatmaktan vaz geçtik ve daha bahsedilen şu şu şartları kabul ettik. Şimdi sen bizi İslâm? fırkalardan mı sayıyorsun, yoksa kâfir olduğumuza mı hükmediyorsun? Bahru'l-İİm bir miktar sükût etti ve yine ayni sözleri söyledi: - Ebubekir ye Ömer'e lanet etmek küfürdür. - Bundan vaz geçmedik mi? - Neden vaz geçtiniz? - Şundan şundan vaz geçtik... Bu durumda bizi İsiâmî fırkalardan kabul ediyor musun? - İki şeyha lanetlemek küfürdür!.. Aslında Bahru'l-İlm'in anlatmak istediği şu idi : Bu İki şeyh lânetieyenlerin tevbesi, Hanefi mezhebine göre makbul değildir ve bu Şiilerden 'daha önce lanet sâdır olmuştur. Dolayısıyle şimdi dil uzatmaktan vazgeçmeleri kendilerine fayda vermez. Afaan müftüsü Molla Hamza ; - Ey Bahru'l-İİm, dedi. bunlardan (Şîîlerden) daha önce lanet sâdır olduğuna dair delilin var mı? Hayır, dedi Bahru'l-İlm... - Artık bundan sonra da kendilerinden böyle bir şey vaki olmayacağına dair taahhüt verdiler. Şu halde, ne diye onları İslâmî fırkalardan saymazsın? - Madem ki öyle, dedi Hadi Hoca, o halde onlar müslüman-dırlar; bizim lehimize olan onların da lehine; bizim aleyhimize olan onların da aleyhine.. Bu sözler üzerine hepsi de ayağa kalktılar; el sıkıştılar ve birbirlerine «Aramıza hoş geldin kardeşim!» dediler. Her üç grup da bu nokta üzerinde anlaştıklarına (buna uymayı) kabul ve taahhüt ettiklerine beni şahit tuttular. Şevval'İn 24'ünde, çarşamba günü akşama doğru meclis görevini tamamladı. Bu arada, etrafımızda toplanan ve bizi takip etmekte olan Acem'lerin sayısı 10.000'den fazlaydı. İtimad, Şah'ın huzurundan geldiğinde, her ^zamanki gibi saat gecenin 4'ü idi. İtimad bana hitaben şöyle dedi: - Şah, gayretine teşekkür ediyor ve sana selâm ediyor, sen! huzuruna çağırıyor. Ayrıca senden, daha önceki tartışma mahallinde tekrar hazır bulunmanı istiyor. «Zira, tartışmaya katılan âlimlere, karara bağladıkları, kabul ve taahhüt ettikleri hususları bir tutanağa geçmelerini, herkesin kendi isminin altını mühürlemesini emrettim. Senden de, tutanağın üst tarafına, «Üç fırkanın da, iş bu hususları kararlaştırıp kabul ettiklerine şehadet ederim» tarzında kendi şehadetini yazmanı ve isminin altını mühürlemeni rica ediyorum» diyor. Elbette, memnuniyetle, dedim. [16] Mes'ud Hadise : Sünnî Şîi İttifakı : Ayın 25'inde, perşembe günü öğleden önce ilk toplantı yerinde hazır bulunmamız için emir geldi. Hepimiz de oraya toplandık. Sayılan 60.000'i bulan Acemler, büyük izdiham dolayısıyle ayaktaydılar ve kubbenin (toplantı salonunun) dışında, mezarın (Hz. Ali'nin türbesinin) kapısına kadar olan sahayı tıklım tıklım doldurmuşlardı. Yerlerimize oturduktan sonra yedi karıştan daha fazla uzunlukta bir tutanak getirdiler. Tutanağın üçte ikilik kısmındaki satırlar uzundu. Üçte birlik kısmı ise dörde bölünmüştü. Bölümlerin arası, dört parmak kadar veya daha fazla yazısız bırakılmıştı ve bu bölümlerdeki satırlar daha kısaydı. Mollabaşı, Rikâb müftüsü Ağa Han'a, tutanağı orada bulunanların huzurunda ayakta okumasını emretti. Hayli uzun boylu olan Ağa Han, farsça yazılmış olan tutanağı aldı. Okunan kısmın muhtevası şöyleydi : «Allah'ın hikmeti, rasüller göndermeyi gerekli kılmış ve bu sebeple Allah Teâlâ bir biri ardından peygamberler göndermiştir. En son olarak da bizim Peygamberimiz Muhammed Mustafa (s.a.v.)in nübüvveti gerçekleşti. Nebiler ve rasüllerin sonuncusu irtihal bu-yurunca, Ashab (Allah onlardan râzi olsun), içlerinde en hayırlı, en faziletli ve en bi-lgili olanın, Ebü Kuhafe oğlu Ebu Bekr Sıddîk (r.a.) olduğunda ittifak ederek ona bey'at etmek görüşünde birleştiler ve hepsi de ona bey'at ettiler. Bizzat Ebu Talip oğlu AN dahi, bir baskı ve zorlama olmaksızın, kendi istek ve iradesiyle bu görüşe ve bey'ate katıldı. Böylece Ebu Bekr için, Ashâb-ı kiramın ittifakı kesin bir delildir. Allah Teala şerefli Kitab'ında Sahabe'nin hepsini övdü ve şöyle buyurdu : «Birinci dereceyi kazananlar, muhacir ve ansar...» [17] «Andolsun ki Allah mü'minlerden seninle o ağaç altında'bey'-at edenlerden râzi olmuştur.» [18] Ayette ifade buyurulan bey'atte bulunanlar, 700 sahabi idi ve bunların tamamı Ebu Bekr es-Sıddîk'a bey'atte hazır bulundular. Peygamberimiz de onlar hakkında şöyle buyurdu : «Ashabım yıldızlara benzer; hangisine uysanız hidayete kavuşursunuz.» Sonra Ebu Bekr Sıddîk, hilafeti Ömer b. Hattab'a vasiyet etti. Ali b. Ebu Talib de dahil olmak üzere bütün Sahabe ona bey'at ettiler. Ömer'in hilafeti de nas ve icma ile sabit oldu. Daha sonra Ömer, Ali b. Ebi Talib'in de bulunduğu 6 kişilik bir danışma kuruluna hilâfet konusunu getirdi. Bu kurulun görüşü, Osman b, Affan üzerinde birleşti. Nihayet Osman b. Affan evinde öldürüldü. (Hilafet konusunda) bir vasiyeti olmadığı için hHafet makamı boşta kaldı. O zaman da Sahabe, Ali b. Ebi Taİib üzerinde görüş birliğine vardı. Aynı yer ve zamanda bu dört zat arasında, ne soy çekişmesi, ne de herhangi bir dava ve kavga olmamıştır. Aksine, biri diğerini sever, takdir eder ve överdi. Hatta Ali (r.a.)ye, iki şeyh (Ebu Bekr ve Ömerjden sual olundu da, Ali : «Onlar hak üzerinde yaşamış olan ve öylece ölen, adaletli ve doğru imamlardır» dedi. Öte yandan, Ebu Bekr'e hilâfet teklif edildiğinde : «Ali b. Ebi Talib varken bana mı bey'at ediyorsunuz?» dedi. O halde ey İranlılar, biliniz ki, onların fazilet ve hilâfet sırası, işte bu tertip üzeredir. Hal böyle İken, kim onlara söver, yahut onlarda kusur bulmağa kalkarsa bu kimsenin malı, çocuğu, ailesi ve kanı Şah'a bırakılmıştır. Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların laneti, onlara dil uzatanların üzerinde olsun! Ben (Şah), 1148 senesinde, Mogan sahrasında, sizinle bey'at ederken (Ashaba) di! uzatmayı terketmenizi* sizlere şart koşmuş bulunuyordum. Şu andan itibaren sebb-İ Şeyhayn'i yasakladım. Her kim onlara dil uzatırsa onu öldürür, evlad-ü iyalini esir eder, malını alırım! Ne İran içinde, ne de çevresinde ashabı kınamak ve buna benzer çirkin davranışlar artık yoktur. Bunlar, aşağılık şah İsmail devrinde türemiş, soyu da onun izinden gitmiş, sonunda ashaba sövgü çoğalmış, bid'atler artmış, budalalıklar yayılmıştır. Bütün bu kötülükler, bundan üçyüz sene önce, 857 senesinde zuhur etmişti...» Şah'ın ifadesi olan uzun satırlar tutan bu bölüm, burada zikrine gerek görmediğim sözlerle devam ediyordu. Tutanaktaki bazı bölümlere itiraz ettim ve Moilabaşı'ya : -Efendimiz Ömer'in hilâfeti hakkında zikredilen «nasb» kelimesini kaldır. Zira bu kelimede, onların «nasibe» olduğu şaibesi vardır ve siz nâsıbeyi, «Ali'ye buğzundan dolayı kendini (hilâfete) nasbeden kimse» diye tefsir ediyorsunuz, dedim. Orada bulunanlardan biri bana itiraz etti: - Bu söylediklerinin, kelimenin zahiri manasıyle ilgisi yok. Senin ifade ettiğin mana. kimsenin aklından bile geçmez; kimse bunu kasdetmez. Senin yüzünden fitne yayılmasından korkarım. Mollabaşı onu haklı bulunca ben sükût ettim, İkinci bir itiraz olarak Mollabaşı'ya dedim ki : -Ali'nin : «Onlar... imamdır.» sözünü, siz Ebu Bekir ve Ömer'e uymayan manalara saptırıyorsunuz... Az önceki adam, yine benzer şekilde bana karşı çıktı. Bir diğer itiraz olarak Mollabaşı'ya şöyle dedim : - Kendisine bey'at edilirken Ebu Bekr'in Ali hakkında söylediğini belirttiğiniz söz, bize göre doğru değildir; uydurmadır. Ben size, Ali'nin, iki şeyhi öven ve gerçekten onlara açıkça tazim ifade eden bir sözünü, ayrıca Ebu Bekr'in de, Ali hakkında, sîzin dediğinizden başka ve gerçek olan övgüsünü hatırlatayım. O adam yine itiraz etti ve Mollabaşı da ona katıldı. Tutanağın uzun olan kısmı böylece bitti. Şah'ın bu sözlerini takip eden kısa satırlara gelince, bu satırlar İranlıların ağzından yazılmış olup, muhtevası şöyle idi: «Bizler (Ashaba) lanetin kaldırılmasını kabul ve taahhüt ediyoruz. Sahabenin gerek fazileti, gerekse hilâfeti, iş bu tutanakta belirtilmiş olan tertip üzeredir. Bizden her kim ashaba dil uzatır veya burada tesbit edilenlerin hilâfına konuşursa, Allah'ın, meleklerin ve bütün insanların laneti onun üzerine olsun! Böyle bir durumda Nadir Şah'ın gazabını kabul ederiz; malımız, kanımız ve evlâdımız ona helâldir.» Bu kısım okunduktan sonra İranlılar, bu şekildeki kendi ifadelerinin altında bulunan boşluğa mühürlerini bastılar. Bunu takip eden ve Necef, Kerbela, Hılle ve Harezmlİlerin ağzından yazılmış olan kısa ifadeler de bir Öncekinin ayniydi. İbn Kıtta diye bilinen Seyyid Nasrullah ve Şeyh Cevad en-Necefî el-Kûfî'nin de bulunduğu bu grup da aîtta ayrılmış kısmı mühürlediler. Müteakip kısa satırlar, Afganilerin ifadesi olarak yazılmıştı ve muhtevası şöyle idi: «İranlılar, kararlaştırdıkları hususlara uydukları, aksine davranmadıkları sürece, İslâmî fırkalardandırlar. Müslümanların lehine olan, onların da lehine, müslümanların aleyhine olan, onların da aleyhinedir.» Alttaki boşluğu imzaladılar. Son bölüm Maveraunnehr âlimlerinin ağzından yazılmış olup, Afganilerin ifadesinin ayniydi. Bunlar da isimlerinin altını mühürlediler. Nihayet bu fakir, tutanağın baş kısmına kendi ifadesini şöyle yazdı: Beni şahit kabul eden bu üç fırkanın, aşağıdaki hususları karara bağladıklarına ve uymayı taahhüt ettiklerine şehadet ederim.» İsmimin altını mühürledim. Dünyanın şaşılacak hadiselerinden biri olan bu anlaşma, Ehl-i Sünnet için, hiç bir asırda benzeri görülmemiş şekilde, düğünler ve bayramİardakinden daha fazla bir sevinç ve mutluluk vesilesi oldu. Bu yüzden Allah'a hamd ederim. Anlaşma tamamlandıktan sonra, Şah tarafından, gümüş tepsiler içinde tatlılar ve içinde bir avuç anber bulunan, birçok paha biçilmez nefis taşlarla işlenmiş, halis altından bir buhurdanlık getî-rildi. Tatlı yedik; koku süründük. Daha sonra Şah, bu buhurdanlığı, efendimiz Hazret-i Ali'nin türbesine vakfetti. Perşembe günü öğleden sonra dışarı çıktığımızda, Acem, Arap, Türkistanlı ve Afganistanlı olmak üzere, sayısını Allah'dan başkasının bilemiyeceğt kadar insan toplanmış olduğunu gördüm. [19] Şah İle İkinci Buluşma : İkinci defa Şah'ın huzuruna götürüldüm. İlkinde olduğu tarzda huzuruna girdim. Bu sefer beni öncekinden daha ziyade yakınına çağırınca kendisine daha çok yaklaştım. Bana şöyle dedî: - Allah sana hayırlar ihsan etsin; Allah Ahmed Han'a da hayırlar ihsan eylesin! Yemin ederim ki, o (Ahmet Han) insanların arasını düzelterek fitneyi ortadan kaldırmak ve müslümanların kanlarının akıtılmasına mani olmaktan geri durmadı. Allah Osmanlıların gücünü artırsın; şimdikinden daha çok izzet ve ululuğa mazhar kılsın! Sonra bana hitaben : -Ey Abdullah Efendi, dedi. Şehinşah'ın bu başarı ile iftihar edeceğini sanmayın! Ashaba sövülmesini, benim vasıtamla kaldırmak suretiyle bu başarıya beni ulaştıran, Allah Teâla'dır. Osmanlılar, Sultan Selim'den zamanımıza kadar sövgüyü ortadan kaldırmak için nice ordular teçhiz ettiler; masraflara girdiler; nice canlar telef ettiler, ama buna muvaffak olamadılar. Lâkin ben, Allah'a hamd ve şükürler olsun, bu işi kolaylıkla başardım. Bu kötülükler tuta-4 nakta da bahsedildiği gibi şom ağızlı adamların tahrik ettiği habis Şah İsmail tarafından başlatılmış ve günümüze kadar sürmüştür. Kendisine dedim ki : - İnşaallah bütün Acemleri, evvelce olduğu gibi, tekrar Ehl-i Sünnet ve'l-Cemat'e sokarsınız! - înşaalfah... Fakat yavaş yavaş... Şah devam etti: - Abdullah Efendi eğer ben iftihar edeceksem, bu makamda dört sultan yerini tutuyorum : Ben İran sultanıyım, Türkistan sultanıyım, Hindistan sultanıyım, nihayet ben Afganistan sultanıyım, bununla iftihar ederim. Fakat bu iş Allah'ın tevfikı ile olmuştur. Sahabeye sövgüyü kaldırmakla bütün müslümanlara hizmet, bana müyesser oldu. Bu vesile ile Sahabenin bana şefaat etmesini dilerim. Devam etti: - Ahmet Han'ın beklediğini bildiğim için seni göndermeyi istiyorum; lâkin yarına kadar kalmanı rica ediyorum. Zira cuma namazını Küfe camiinde kılacağız; bu vesile ile minberde, lâzım geldiği şekilde Sahabenin anılması benim yerime, büyük kardeşim, Osmanlıların sultanı Hazret-i Hünkâra dua edilmesi sonra da küçük kardeşe (yani kendisine) dua edilmesi, büyüğüne saygılı olmak, küçük kardeşin görevi olduğu için, bana Hünkâr'dan daha az, dua edilmesi için emir verdim. Şah devam etti: - Esasen gerçekten de Hünkâr benden daha büyük ve daha şanlıdır. Zira ben, babam ve atalarım alelade insanlar olarak dünyaya geldiğim halde o, sultan oğlu sultandır. Bu sözlerden sonra çıkmama izin verdi. Huzurundan ayrıldım : Artık Sahabenin menkabeleri, faziletleri, her çadırda ve bütün Acelerin dilindeydi. Öyle ki, Ebu Bekr, Ömer ve Osman hakkında, âyet ve hadislerden çıkarmak suretiyle zikrettikleri menkabe ve faziletlerini, Ehl-i Sünnet'in âlimleri dahi çıkaramazlardı. Bunun yanında, Acemlerin ve Şah İsmail'in görüşlerini de, Ashaba sövdüklerinden dolayı kınıyorlardı. [20] Bir Cuma Hutbesi Ve Namazı Cuma sabahı, Necef'e bir fersahtan biraz daha fazla mesafede bulunan Küfe'ye gidildi. Öğle vakti girerken müezzinlere ezan okumaları emredildi. Cumaya hazırlanma emri verildi. İtimadu'd-OevJ le'ye : - Bize göre Küfe'de cuma namazı sahih olmaz, dedim; sebebi ise, Ebu Hanife'ye göre Küfe'nin şehir sayılmaması, İmam Şafii'ye göre de belde nüfusundan 40 kişinin bulunmamasıdır. - Senin burada bulunman, hutbeyi dinlemen İçindir. İster namaz kıl, istersen kılma, dedi. * Camiye vardığımda gördüm ki, cami tıklım tıklım dolu... İçeride aşağı yukarı 5.000 kişi var. Bütün İran âlimleri ve hanları orada... Minberde Şahın imamı Ali Meded bulunuyordu. Ancak Molla-başı İle Kerbela âlimlerinden biri arasındaki bir konuşmadan sonra Mollabaşı, Ali Meded'in inmesini emretti ve (az önce konuştuğu) Kerbelalı âlim çıktı. Allah'a hamd ve Peygambere salat ve selâm getirdikten sonra şöyle devam etti : «Hiç şüphesiz Peygamber'den sonra ilk halife olan Ebu Bekr Sıddîk'a ve her zaman gerçeği ve iyiyi söyleyen, efendimiz ikinci halife Ömer b. Hattab'a salat ve selâm olsun.» Fakat hatip, arapçada üstad olduğu halde, ancak derin bilgi sahiplerinin farkına varabilecekleri bir kurnazlıkla, «Ömer» kelimesinin «râ» harfini esre okudu. Şöyle ki «Ömer» kelimesinin gayr-i munsarif olması (burada esre okunmaması), «adalet ve ma'rifet» sebebiyledir. Bu aşağılık herif, Ömer'de adalet ve marifet olmadığını hissettirmek için kelimeyi munsarif okudu. Allah böyle hatibin boynunu altında koysun; rezilu rüsvay etsin; dünyada ve ukbada zilletten kurtarmasın!... Hutbesine devam etti : «Kur'ân'ın camii III. Halife Osman b. Affan'a, Beni Galib'in ars-lanı, IV. Halife Ali b. Ebi Talib'e, oğullan Hasan ve Hüseyin'e, diğer bütün Sahabeye salat ve selâm olsun, Allah cümlesinden razi olsun. Allah'ım, âlemde Allah'ın gölgesi, sultanlar sultanı, ululuk yıldızı, celâdet merihi, iknci İskender Zülkameyn, karaların suitanı, denizlerin hâkânı iki Harem-i Şerifin hadimi, Sultan Mustafa Han oğlu* Sultan Mahmut Han'ın devletini daim eyle, hilâfetini güçlü eyle, saltanatını ebedileştir; Fatiha hürmetine, kâfirler karşısında Ehl-i tevhid ordusuna yardım eyle!» Bu duadan sonra Nadir Şah için de, bir kısmı farsça, bir kısmı arapça olmak üzere daha kısa bir dua etti. Farsça kısmının manası şöyle idi : «Allah'ım, Türkmen şeceresini canlandıran, riyaset zirvesi, siyaset Cengiz'inin devletini daim eyle.» Arapça olarak şöyle devam etti : «O (Nadir Şah} sultanların sığınağı, hakanların koruyucusu, âlemde Allah'ın gölgesi feleklerin eşsiz yıldızıdır». Minberden indi. Kamet getirildi. İmam öne geçti ve namaz başladı. Ellerini satıverdi arkasındaki âlimler vehanlar da aynısını yaptılar. Sağ ellerini sol elleri üzerine koydular. İmam Fatiha ve Cum'a sûresini okudu; ellerini kaldırdı. Rükûdan önce sesli olarak Kunut duasını okudu; rukûa gitti; rükû teşbihlerini açıktan okudu. «Semiallahu limen hamiden» ve «Rabbena leke'l-hamd» demeksizin, «Allahu ekber» diyerek doğruldu. Kıyamda yine cehren Kunut duasını okudu. Secdeye gitti; yüksek sesle teşbihler ve daha başka dualar okuduktan sonra başını kaldırdı. İki secde arasında açıktan (bir miktar dua) okudu. İkinci secdeyi de birincisi gibi yaptı. İkinci rek'ata kalktı. Fatiha ve Münafikun surelerini okudu ve birinci rek'attakileri bunda da yaptıktan sonra tahiyyata oturdu, «es-selâmu aieyke ve rahme-tullahi ve berakâtüh» duası dışında, bizim tahiyyatımızda bulunmayan bir takım dualar okudu; bunları da cehren okudu. Sonunda iki ellerini başına kaldırarak yalnızca sağ tarafına selâm verdi. Namazdan sonra Şah tarafından çeşitli tatlılar gönderildi. O kadar kalabalık ve izdiham vardı ki, Mollabaşı'nın sarığı başından düştü de, (almak isterken) parmakları yaralandı. Bu izdiham ve kalabalığın sebebini sorduğumda, halkın akın etmesinden Şah'ın pek memnun olduğunu ve işte bu yüzden hanların ve âlimlerin akın ettiklerini söylediler. Dışarı çıkınca İtimad bana sordu : - Hutbeyi ve namazı nasıl buldun? - Hutbeye diyecek yok, dedim, namaza gelince, onlar (Şiiler), kendilerine şart koşulanın dışına çıktıkları için kıldıkları namaz, dört mezhebin haricinde kalıyor. Halbuki onlar, dört mezhebe uymayan bir kaideyi namaza sokamazlar. Bu yüzden Şah'ın imamı tedip etmesi gerekir. Gerçekten Şah'a durum bildirildiğinde öfkelendi; İtimad'ı bana göndererek Ahrned Han'a (Vezir Ahmed Paşa'ya), Şah'ın toprağa secde etmek de dahil olmak üzere bütün aykırılıkları kaldıracağını söylememi bildirdi. [21] Son Tartişma Ve Bağdad'a Dönüş : Mollabaşı ile cuma günü ikindi vakti bir araya gelerek Cafer-i Sadık'ın mezhebi hakkında konuştuk. Dedim ki: - Sizin bağlı bulunduğunuz mezhep bâtıldır; hiçbir müctehidin içtihadına dayanmıyor. - Bu (bizim mezhebimiz) Cafer-i Sadık'ın içtihadıdır, dedi. - Cafer-i Sadık'ın böyle bir içtihadı yok, dedim. Siz CafeH Sadık'ın mezhebini bilmiyorsunuz. Şayet Cafer-i Sadık'ın mezhebinde «takıyye» [22] olduğunu söylerseniz, ben derim ki, ne siz, ne de ötekiler, her meselenin takıyye olmasına ihtimal vermekle Cafer-i Sadık'ın mezhebini tanımıyorsunuz. Sizden duyduğuma göre, içine necaset düşen bir kuyu hakkında üç kavil var: 1- Bu husus Cafer-i Sadık'a sorulmuş; o da; «Kuyu deniz gibidir; necasetle kirlenmez.» 2- Kuyu tamamen boşaltılır. 3- Altı-yedi kova su çekilmekle kuyu temizlenmiş sayılır, demiş. Âlimlerinizden birine, «Bu üç fetva ile nasıl amel ediyorsunuz?» diye sordum da, «Bizim mezhebimize göre, eğer insan İçtihada ehil ise, Cafer-i Sadık'ın bu kavillerinden biri ile ictihad eder; böylece bu kavillerden biri sahih olur.» dedi. Kendisine, bu müctehidin, diğer iki kavil için ne diyeceğini sordum. «Bu takıyyedir.» diyeceğini söyledi. O zaman dedim ki : «Bir başkası içtihadda bulunsa ve birincinin İçtihadı dışında kalan iki kavilden birini sahih bulsa, bu ikinci kişi, ilk müctehidin sahih kabul ettiği kavil için ne der?» «O takıyyedir, demesi gerekir.» dedi. Ben de dedim ki: «Buna göre Cafer-i Sadık'ın mezhebi zayi olmuştur. Çünkü her meseleye, takıyye olması ihtimali nisbet edilebilir. Zira takıyyeye giren mesele ile girmeyen arasında ayırdedici bir alâmet yoktur.» Tabii muhatabım buna cevap veremedi. Peki Mollabaşı, bu iddiama sen ne cevap verirsin? Mollabaşı da tutulup kaldı. Bunun üzerine ona dedim ki: - Gerçekten siz, Cafer-i Sadık'ın mezhebinde takıyye olmadığını söyleseniz, o zaman, üzerinde amel ettiğiniz mezhepten çıkmış olursunuz. Çünki hepiniz takıyyeyi kabul edersiniz. Mollabaşı yine sustu. Sonra ona, uygulamakta olduklarının, Cafer-i Sadık'ın mezhebi olmadığına dair başka deliller sıraladım. Bu konuşmadan sonra Bağdad'a dönmeme izin verildi. Benimle, tutanak ve hutbenin de birer sureti gönderildi. İşte bu hadise sebebiyle (bir şükür ifadesi olarak) hacca gitmeye karar verdim. Allah'ım, bunu bana müyesser eyle! [23] [11] Âl-i İmran (3), 61. [12] en-Nûr (24), 26. [13] et-Tahrîm (66), 4. [14] el-Maide (5), 55. [15] Prof. Dr. Bekir Topaloğlu, Kelam İlmi, Damla Yayınevi:336-340. [16] Prof. Dr. Bekir Topaloğlu, Kelam İlmi, Damla Yayınevi:340-344. [17] et-Tevbe (9), 100. [18] el-Feth (48), 18. [19] Prof. Dr. Bekir Topaloğlu, Kelam İlmi, Damla Yayınevi:344-346. [20] Prof. Dr. Bekir Topaloğlu, Kelam İlmi, Damla Yayınevi:346-348. [21] Prof. Dr. Bekir Topaloğlu, Kelam İlmi, Damla Yayınevi:348-349. [22] Sır gizleme, saklama, susma anlamlarına gelen bu ıstılah, Şîa'da çok geniş manada olup, burada müftinin bir mes'ele hakkındaki soruya, lüzumu halinde asıl görüşünü gizleyerek duruma göre verdiği fetva demektir. [23] Prof. Dr. Bekir Topaloğlu, Kelam İlmi, Damla Yayınevi: Konu Başlığı: Ynt: İlk tartışma Gönderen: Kaan Han üzerinde 27 Nisan 2015, 20:57:19 Çünki peygamber, Harun'un bütün menzilelerini Ali için kabul (isbat) etmiş, ve sadece nübüvveti istisna etmiştir. İstisna da ilimlerde ölçüdür. Böylece hilâfetin Ali'ye ait olduğu sabit oluyor. Çünkü hilâfet, Harun'un menzileleri cümlesindendir. Nitekim Harun yaşasaydı Musa'nın halifesi olurdu.
Konu Başlığı: Ynt: İlk tartışma Gönderen: Melek Nur Çelik koü üzerinde 18 Ağustos 2019, 14:12:57 Paylaşım için Allah razı olsun.
Konu Başlığı: Ynt: İlk tartışma Gönderen: Mehmed. üzerinde 19 Ağustos 2019, 13:28:23 Esselamu aleyküm Rabbim paylaşım için razı olsun
Konu Başlığı: Ynt: İlk tartışma Gönderen: Sevgi. üzerinde 20 Ağustos 2019, 07:54:04 Aleyküm selâm. Bilgiler için Allah sizlerden razı olsun kardeşim. Rabbim ilmimizi artırsın inşaAllah
|