|
Konu Başlığı: Şart Gönderen: Ekvan üzerinde 18 Ağustos 2011, 13:27:06 Şart Şart ıstılahta: "Hükmün illeti veya illetinin bir parçası olmamakla birlikte hükmün kendisine bağlı olduğu şey" diye tanımlanır. Sözlükte ise "sebepler" veya "sebeplerin sebepleri" diye tanımlanır. Şart sözcüğünün kullanımı ile ilgili çeşitli durumlar söz konusudur. Bunları şöyle belirtebiliriz: A- Şart Sözcüğünün Sebep Anlamında Kullanıldığı Durumlar 1- "Kim size saldırırsa siz de ona misilleme olacak kadar saldırın"[6] ayetine göre düşmanın yaptığı ilk saldın müslümanlarm onlara karşı yaptığı ikinci saldırının sebebidir. 2. "Eğer (herhangi bir şeyden) korkarsanız (namazlarınızı) yürüyerek yahut binmiş olarak (kılın)"[7] ayetine göre korku durumu korku namazı kılınması için müstakil bîr sebeptir. 3- "Eğer erkek kadını (üçüncü defa) boşarsa, ondan sonra kadın bir başka erkekle evlenmedikçe onu alması kendisine helal olmaz"[8] ayetine göre kocanın karısını üçüncü defa boşaması, kadının kocasına haram olmasının sebebidir. Bunda şüphe yoktur. 4- "Bir kimse düşmanı öldürdüğünde üzerinden çıkanlar onun olur"[9] hadisi. 5- "Ölü bir araziyi ihya eden kişi oraya sahip olur"[10] hadisi. 6- "Kim mescide girerse güvendedir. Kim kapısını kapatarak evine çekilirse güvendedir"[11] hadisi. B- Şart Sözcüğünün Hazfedilmiş Olan Sebeplerin Sebepleri Anlamında Kullanıldığı Durumlar 1- "Sizden her kim hasta yahut yolcu olursa (tutamadığı günler kadar) diğer günlerde kaza eder"[12] ayetinin açılımı şöyledir: Sizden her kim hasta yahut yolcu olur da orucunu tutmazsa, diğer günlerde tutamadığı gün sayısı kadar oruç tutması gerekir. Bu ayette hastalık ve yolculuk orucu bırakmanın caiz olmasının sebebi, orucu bırakmak da diğer günlerde kaza etmenin sebebidir. 2- "Eğer alıkonursanız kolayınıza gelen kurbanı gönderin"[13] ayetinin açılımı şöyledir: Eğer hacda haccı tamamlamaktan alıkonur da ihramdan çıkmak durumunda kalırsanız kolayınıza gelen hedy kurbanı size vaciptir. Yani her birinizin kolayına gelen hedy kurbanı ne ise o vaciptir. 3- "Sizden her kim hasta olursa yahut başından bir rahatsızlığı varsa, oruç veya sadaka veya kurban olmak üzere fidye gerekir"[14] ayetinin açılımı şöyledir: Sizden her kim hasta olursa yahut başından bir rahatsızlığı olur da tıraş olursa, oruç veya sadaka veya kurban olmak üzere fidye gerekir. Yüce Allah bu ayette seçim hakkını iki şeye bağlamıştır. Bunların biri ifadede yer almakla birlikte diğeri ifadede yer almamıştır. [6] Bakara, 194 [7] Bakara, 239 [8] Bakara, 230 [9] Buharı, Megâzî, 8, 34-35, Müslim, Cihad, 3, 1370 [10] Ebu Davud, Haraç ve'1-lmâre, 4, 265; Tirmizî, Ahkâm, 4, 630-631; Bağavî, Şerhu's-sünne, 6, 149; [11] Ebu Davud, İmare, 4, 231; Müslim, Cihâd, 3,1408 [12] Bakara, 185 [13] Bakara, 196 [14] Bakara, 196 |