|
Konu Başlığı: Kaçınılması Emredilen Şüpheli Durumlar Gönderen: Ekvan üzerinde 18 Ağustos 2011, 13:25:10 Kaçınılması Emredilen Şüpheli Durumlar Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Helal de haram da bellidir. Bu ikisi arasında çoğu kimsenin bilmediği şüpheli durumlar vardır. Şüpheli şeyleri terkeden kimse dinini ve ırzını korumuş olur".[15] Bu söz Peygamberi-miz'in (s.a.v.) şüpheli şeyleri terketme konusunda bir teşvikidir. Bil ki helal, haram, mubah, mendup, vacip, mekruh olma yalnızca kulların gücü dahilinde olan veya buna sebep olan fiiller için söz konusudur. Din yalnızca sorumlu tutulan kişinin güç yetirebileceği fiiller ve terkleri talep etfı^i gibi kulu yalnızca gücünün yeteceği şeyle yükümlü tutar. Fiillerin helal, mekruh, mendup, vacip olarak nitelenmesi bizzat fiillerde bulunan hakiki nitelikler değildir. Çünkü araz olan bir şey bir başka arazda bulunamaz. Sorumlu kılmak ancak arazlarda olur. Nitekim yükümlülük, dinin hitabının fiillere bağlanması demektir. Bir şeyi sebep, şart, mani, köle hür, mülk ve ihtisas gibi niteliklerle belirtmek de böyledir. Memlûk, kendisinde mülkiyet hükümleri sabit olan şeydir. Hür kendisinde hürriyet hükümleri sabit olan kimsedir. Vakıf, kendisinde vakıf hükümleri sabit olan şeydir. Müslüman, kâfir, iyi, kötü gibi nitelikler ise böyle değildir. Çünkü müslümanlık, kâfirlik, iyilik ve kötülük bizzat nitelenen kimsede bulunan gerçek niteliklerdir. Bu isimlerin uyuyan, deliren ve gafil kimselere verilmesi bir şeyi daha önce bulunduğu hale göre isimlendirme kabilinden bir mecazdır. Bu niteliklerden gafil bulunduğu halde bununla nitelenme, kişinin kölelik ve hürriyetle nitelendirilmesi gibidir. Hükümlerin bu niteliklere göre icra edilmesi, yok olan bir şeye var olanın hükmünü vermek kabilİndendir. [Hükümler ile Fiiller Arasındaki İlişki] Hükümlerin Bağlandığı Fiiller îki Çeşittir: A- Zatı ve doğurduğu sonuçlar bakımından iyi olan fiiller Örneğin Allah'ı ve sıfatlarını bilmek ve buna iman etmek gibi. Bu, insanın mükellef tutulduğu fiillerin en güzelidir. Bu fiilin kendisi, fiilin sebep olduğu cennette ebedî kalmak ve cehennemden kurtulmak sonucundan bile daha üstündür. B- Zatı ve doğurduğu sonuçlar bakımından kötü olan fiiller Örneğin Allah'ı ve O'na iman ile ilgili bilinmesi gereken şeyleri bilmemek gibi. Bu fiilin sonucu cehennemde ebedî kalmak, cennetten mahrum olmaktır. Bu fiilin cezası da fiil ile aynı çirkinliktedir. Nitekim Allah : "Kim kötülük ile gelirse o sadece getirdiğinin dengiyle cezalandırılır"[16] buyurmaktadır. Şüphe etmek fiili de böyledir. Bazı fiiller vardır ki hakikati ve zatı itibarıyla birdir, ancak bazen doğurduğu kötü sonuçlar sebebiyle yasaklanırken, bazen de doğurduğu iyi sonuçlar sebebiyle emredilir. Bazen fiile teşebbüs etmek veya ondan kaçınmak konusundaki maslahatlar birbirine yakın olduğundan fiil mubah kılınır. Bunun örnekleri şunlardır: 1- Öldürmek. Bu fiilin zatı ifsad ve itlaftır. Zatı bakımından tek olan bu fiil doğurduğu sonuçlar bakımından üç kısımdır. a- Kâfir ve müslümanlardan öldürülmesi gerekenleri öldürmek. Bu, doğurduğu sonuçlar bakımından güzeldir. Kâfirleri öldürmek, mefsedet-lerin en kötüsü olan küfrü mahvetmeyi içerdiği ve onun yerine maslahatların en önemlisi olan imanı getirdiği için güzeldir. Öldürülmeyi hak eden müslümanı öldürmek, canlan korumak ve suçluların suç işlemesini önlemeyi içerdiği için güzeldir. b- Müslümanları öldürmenin haram kılınması. Bu fiil, zatı bakımından kâfirleri ve isyankâr müslümanları öldürmekle aynıdır. Ancak doğurduğu sonuçların kötülüğü sebebiyle haram kılınmıştır. c- Öldürme suçunu işleyenlerin kısas yolu ile öldürülmesi. Bu fiil, doğurduğu sonuçlar bakımından güzeldir. 2- Yemek. Zatı ve hakikati bakımından tektir. Bu fiil yalnızca sebepleri veya sonuçları bakımından çirkin hale gelebilir. Örneğin hayvan leşini, kanı, domuz etini yemek, hakikati bakımından buğday ve arpa yemekle aynıdır. Ancak bunlar sebepleri ve sonuçlarının çirkinliği sebebiyle haram kılınmıştır. 3- Cinsel ilişki. Bu fiil hakikati ve zatı bakımından tektir. Ancak bazen doğurduğu sonuçların çirkinliği sebebiyle haram kılınırken, bazen de güzel sonuçları sebebiyle helal kılınır. [Birden Fazla Mefsedet îçeren Fiiller] Tek bir fiil birden fazla mefsedeti bir arada barındırabilir. Bu fiile, söz konusu mefsedetlerin hükümleri, engelleri ve keffaretleri bağlanır. [Birden Fazla Maslahat İçeren Fiiller] Tek bir fiil birden fazla maslahatı bir arada barındırabilir. Örneğin devlet başkanına; zina yapıldığı, faiz alındığı, malların çalındığı, adam öldürüldüğü, namaz ve zekât ibadetlerinin yerine getirilmediği, yasakların çiğnendiği, haram olan şehvetlere uyulduğu haber verildiğinde devlet başkanı tüm bunları tek bir söz söyleyerek değiştirebilir. O, tüm bu kötülüklerin her birini ayrı ayrı giderdiğinde sevap aldığı gibi tek bir kelime söyleyerek tümünü değiştirmeye sebep olduğundan dolayı da aynı sevaba nail olur. [15] Buhârî, îman, Fadlu men istebre'e li dînihi, 1,126, Müslim, Müsâkât, Ahzü'l-Helâl ve terkü'ş-şü-bühât, 3, 1219-1220 [16] En'an, 160 |