|
Konu Başlığı: Caydırıcı Cezalara Misaller Gönderen: Ekvan üzerinde 06 Eylül 2011, 17:19:52 Geçmişte İşlenmiş Olup Cezası Ancak Hak Sahibinin Affı Ya Da Cezanın Uygulanmasıyla Düşen Suçlara Yönelik Caydırıcı Cezalara Misaller - Namuslu bir insana, had cezası gerektiren zina iftirası atan kimsenin bunu ilgili kimseye bildirmesi gerekir ki onu affetsin ya da had cezasının uygulanmasına karar versin. Zina isnadı hakim huzurunda yapılırsa, hakimin bunu zina isnad edilen kimseye bildirmesinin gerekip gerekmediği tartışmalıdır. Tercih edilen görüş bildirmesi gerektiği yönündedir. Bunun delili Hz. Peygamberin şu sözüdür: "Ey Üneys, filan kadına git sor, şayet zina ettiğini itiraf ederse onu recmet."[93] Hz. Peygamber bu sözü kadına zina haddini uygulamayı istediğinden değil, bilakis ona iyilik olsun diye söyledi. İffetli biriyse iftira haddinin uygulanmasını isteyebileceği gibi affedilmesini de isteyebilir. Şayet susarsa kendisine bir şey yapılmaz. Ama zina ettiğini itiraf ederse recmedilir. - Adam öldürme veya organlarını yok etme suçlarında, suçu işleyen kişi, cezanın uygulanması hakkına sahip olan kimseye durumu bildirir ki kısas cezasının uygulanması ya da affedilmesi konusunda tercihte bulunsun. Bu suçlardan biri hakimin gözü önünde işlenirse, suçlunun durumu hak sahibine bildirme mecburiyetinin olup olmadığı konusundaki görüş ayrılığının burada da geçerli olması gerekir. - Başkasına ait bir malı el kesme cezasını gerektirecek şekilde çalan kimsenin işlediği bu suçu mal sahibine bildirmesine gerek yoktur. Ancak hırsızlık suçunun bildirilmesi için değil, sadece malı telef olmuşsa o mal miktarında hırsızdan alacağı olduğunu bilmesi ve böylece alacağını alması ya da alacağını silmesi için mal sahibine malının çalındığı bildirilir. Çünkü hırsızlık suçu için caydırıcı mahiyette konulan ceza, Allah hakkı olan had cezalarından bindir. Evla olan suçu işleyenin bunu beyan etmemesidir. Şayet çaldığı mal sağlamsa o malı çaldığını itiraf etmeksizin ona iade eder, ya da mal sahibine iade etmek üzere vekil tayin ettiği kimseye verir. Şayet kendisinin iade etme imkanı varsa başkasını vekil tayin etmez. Çünkü gasbettiği malı mal sahibinden başkasına teslim etme hakkı yoktur. Sadece hakim ve yardımcıları gibi malı gasbeden kişiden alma yetkisi olan birine verebilir. - Yol kesme suçu için uygulanan had cezası Allah hakkı kabul edilirse hırsızlık haddi gibidir. Sadece aldığı malı sahibine iade eder, uzuvlarının kesilmesinden kurtulmak için malın niye kendisinde olduğundan bahsetmez. Şayet bu ceza kul hakkı kabul edilirse, ilgili şahsa durumun bildirilmesi gerekir ki cezayı uygulasm ya da devlet başkanına uygulatsın. Bu suç kendisine karşı işlenen kimse için evla olan zina, içki ve hırsızlık hadlerinde olduğu gibi bunu gizlemesidir. Suçu işleyen için de evla olan suçunu gizlemesidir. Şayet devlet başkanına cezayı tatbik etmesi için ya da büyük bir günahı ilan etmekle dine bağlılığını ortaya koymak ve kötü kimseleri kötülüklerden sakındırmak için suçunu beyan ederse bu caiz olur. Günahkar suçlu kimsenin yanlışlarını izhar etmesi, günah olan bir şeyi kasten, alenen yapması mekruhtur. Hz. Peygamberin şu hadisi bunun delilidir: "İşlediği günahı açığa vuranlar hariç ümmetim affedilecektir. Geceleyin günah işleyip sabahleyin şöyle şöyle yaptım diye anlatan kimse işlediği günahı açığa vuran kimsedir. Bu kimse Rabbi ayıbını örttüğü halde onu ifşa etmiştir.[94] Kul hakkını ihlal eden bir suça şahit olan kimsenin bu konuda şahitlik yapması ve ilgili kimselere durumu bildirmesi gerekir. Şayet ihlal edilen Allah hakkıysa şu durumlar söz konusu olur: maslahat şahitlik yapmayı gerektiriyorsa şahitlik yapılır. Mesela suçlu zina, hırsızlık, erkeklerle sapık ilişkiye girme gibi suçları tekrar tekrar işliyorsa veya sürekli içki içiyorsa bu mefsedetlerin izalesi için şahitlik yapmak evladır. Ancak maslahat suçun Örtülmesini gerektiriyorsa suçu örtmek gerekir. Mesela iyi huylu bir insandan bu suçlardan biri istisna olarak sadır olduktan sonra, kişi o suçu işlemeyi terk edip tövbe ederse bu konuda şahitlik etmemek evladır. Hz. Peygamber (sav) Maiz hakkında Hezzal'a şöyle demiştir: "Onu elbisenle örtseydin ya ey Hezzal!"[95] Bir başka hadiste de şöyle buyurulmuştur: "îyi kimselerin hatalarını görmezden gelin."[96] Sahih olan bir diğer hadis de şöyledir: "Kim bir müslümanın ayıbını örterse, Allah da onun dünya ve ahiret-te ayıplarını örter."[97] Şahitlerin, zina yapan kimsenin tövbe ettiğini ve masum olduğu söylenebilecek şekilde iyi haî sahibi olduğunu bildikten sonra zina yaptığına dair şahitlik yapmaları caiz olur mu, sorusuna şöyle cevap veririz: Had cezası tövbe ile düşecekse şahitlik yapmak caiz olmaz, düşmeyecekse şahitlik caiz olur. Ancak evla olan şahitlik yapmamaktır. Fakihlerin, suç işleyen kimseye tazir, had veya kısas cezası vacip olur, demelerinin anlamı nedir, sorusuna da şöyle cevap veririz: Bu söz, cezanın uygulanmasına imkan tanımalarının vacip olması anlamında mecazdır. Zira alimler; katilin kendini öldürmesinin, bir insanı yaralayanın kendini yaralamasının, hırsızın kendi elini kesmesinin, zina edenin kendisine sopa veya recm cezası uygulamasının, tazir cezasını hak edenin bu cezayı uygulamasının caiz olmadığında icma etmişlerdir. Allah (cc) emanetlerin ehline verilmesinin vacip olduğunu açıkça beyan etmiştir. Emanetlerin ehline verilmesi, ehil olan kimsenin emaneti almasına imkan sağlamaktan ibarettir. Cezaların suçlulara tatbikinin vacip oluşu da böyledir. Dinde haklar iki çeşittir: a- Hak sahibine elde etme, alma imkanı vermenin vacip olduğu haklar. Allah'ın ve kulların emanetleri böyledir. Allah'ın baba ve vasileri yetimlerin mallarına emanetçi kılması, başkasına ait elbiseyi rüzgarın sürükleyip yanma getirdiği kimseyi o elbiseye emanetçi kılması, O'nun emanetlerine örnek olarak verilebilir. Yİne kendisinde başkasına ait bir emanet bulunan kimse, emanet sahibinin ölmesi ve hakkın varislere intikal etmesinden sonra şayet bu haklarından haberleri yoksa onları bundan haberdar etmek zorundadır. Bundan sonra yapması gereken sadece hak sahiplerinin haklarını almalarına imkan tanımaktır. Bir başkasına emanet olarak bırakılan mallar kulların emanetlerine örnektir. Burada da sadece emanet sahibinin bunu almasına imkan tanıma zorunluluğu vardır. b- Hakkın sahibine teslimi külfetinin onu elinde bulundurana ait olduğu durumlar. Satın alınan malın bedeli, ödünç alınan mal ve gasbedilen mallar böyledir. Bir insanı öldüren ya da yaralayan kimseye bunlardan hangisinin vacip olduğu konusunda ihtilaf edilmiştir. Bazılarına göre emanetlerde olduğu gibi cezanın uygulanmasına imkan tanıması gerekir. Bazılarına göre ise ödünç alman, gasbedilen mal, satın alman malın bedeli ve borçlarda olduğu gibi cezanın uygulanmasını bizzat sağlaması gerekir. Bu ihtilafın pratik sonucu celladın ve kısas cezasını uygulayan kimsenin ücreti konusunda ortaya çıkar. Şayet sadece cezanın uygulanmasına imkan tanıması gerekir denirse suçlu cezayı uygulayanın ücretinden sorumlu olmaz. Ama cezanın uygulanmasını sağlaması gerekir denirse cezayı uygulayanın ücretini vermek zorunda kalır. Nitekim borç sahibi, borcunu öderken ilgili malı tartan ya da ölçen kimselerin ücretini de öder. [Sehiv Secdesinin Hem Telafi Edici Hem de Caydırıcı Olması] Sehiv secdesi ilgili maslahatın elde edilmesi açısından telafi edici, şeytanın namazda vesvese vermesine engel olması açısından caydırıcıdır. Secde, şeytanı hakir kılar. însan secde edince şeytan ondan uzaklaşıp ağlamaya başlar; "yazık, ademoğlu secde etmekle emrolundu ve secde ederek cenneti kazandı, ben secdeyle emrolundum ama secde etmeyip cehennemlik oldum." der. Şöyle bir soru sorulabilir: Hac yasakları dokuz tanedir. Bunların kasden yapılması hususunda caydırıcı olarak kefaret cezaları vardır. Ancak evlenme ve başka birisini evlendirme istisna edilmiş bunlar hakkında caydırıcı olarak kefaret değil tazir cezası konmuştur. Bunlar arasındaki fark nedir? Buna şöyle cevap verilir: Evlenen ve evlendirilen kimseler bununla elde edecekleri gayeye ulaşmış değillerdir. Diğer yasakları yapanlar ise onların yasaklanmasına sebep olan gayeyi gerçekleştirmiş olurlar. Güzel koku ve yağ sürünme, dikişli elbise giyme, başı örtme, cinsel ilişki ya da başka bir yolla boşalma, av eti yeme, saçı traş etme ve tırnak kesme fiillerini yapanlar için bunların gayeleri hasıl olur. Bu nazların peşinde koşmaktan kişiyi alıkoymak için kefaret cezası konmuştur. îhramlıyken evlenme ve evlendirme ise onlardan beklenen gayeyi gerçekleştirmeyen ve geçerli olmayan sözden ibarettir. Mümin bir kimse, Allah'ın günah kıldığı bir şeyi ancak ondan elde edeceği hazzın çok olmasından ötürü yapar. Hiçbir hazzı olmayan bir günahı yapmaktan uzak durur. Bu tür günahlar için az işlenmesi hasebiyle bir caydırıcıya ihtiyaç yoktur. Ancak çoğunlukla haz elde edilen günahlar farklıdır. Bunlar için bir caydırıcı olmazsa yaygm olarak yapılır hale gelir. Böylece bunların mefsedetleri gerçekleşmiş olur. Dolayısıyla içki içerek aklî melekelerini gideren kimseye had cezası uygulanması gerekir. Zira içki içenler çoğunlukla bundan haz ve mutluluk duyarlar. îçkiyi aklî melekelerini gidermesi için İçmezler. Bunun gaye olacak hiçbir tarafı yoktur. Sarhoşluktan duyulan haz ve coşkudan ötürü içki içerler. Bir kimse aklı giderici bir içkiyi sarhoş olmayacak kadar içse ona had cezası uygulanmaz. Çünkü buna teşvik eden bunu yapmaya götüren pek bir Şey yoktur. İhramlı kimsenin nikahlanması ihram müddetince cinsel ilişkiyi helal hale getirmeyeceği için akıllı bir kimse için hiçbir haz ve maslahat doğurmaz. Dolayısıyla bu, hiçbir haz doğurmayan mücerred bir günah olması sebebiyle çok nadir olarak yapılır. Ama güzel koku sürünme, dikişli elbise giyme ve diğer hac yasaklan böyle değildir. Allah (cc)'m; günahtan elde edeceği hazza yönelik arzusu çok olan ve nefsi kendisini günaha daha fazla yönlendiren kimseye vereceği cezayla arzusu ve onu yönlendiren şeyler az olan kimseye vereceği ceza bir olmaz. Hz. Peygamberin şu sözü buna delildir: "Allah kıyamet gününde üç kimseyle konuşmaz, onlara bakmaz ve onlar için çetin bir azap vardır. Ashab onlar kimdir ey Allah'ın Resulü diye sorar. Bu kimseler kaybetmiş ve hüsrana uğramışlardır; zina eden yaşlı kimse, kibirlenen dilenci ve yalan söyleyen hükümdar."[98] Bu kimselerin azabı daha şiddetlidir; zira yaşlılıkta zina arzusu, fakirlikte kibirlenme arzusu ve hükümdarlar için yalan söyleme arzusu zayıftır. Dolayısıyla bu kimseler çok basit gayelerden ötürü ha-ram olan bu fiilleri yaparlar. Üstelik onların sahip oldukları dünya nimetlerinden Ötürü bunları yapmaya ihtiyaçları yoktur. Sahih bir hadis-i şerif şöyledir: "Cehennemden çıkacakların sonuncusu olan kimse, Rabbinden bir şey ister ve isteği yerine getirilince başka bir şey istemeyeceğine dair Rabbine söz verir. Buna rağmen tekrar bir şey isteyince Rabbi sözünde durmadığını ona şöyle hatırlatır! ey ademoğlu, sana yazıklar olsun, yine sözünde durmadın. Resulullah şöyle buyurur: ama Rabbi onu mazur görecek, zira o sabredemeyeceği bir şey görüp istemiş olacaktır."[99] Yani mahrum kalmaya sabredemeyeceği bir şey istemiş olacaktır. Sözünde durmamaya sevkeden şeyin çok önemli oluşundan ötürü Rabbi de onu mazur görecektir. İnsanların da böyle düşündüğü görülmektedir. Son derece çirkin bir kadınla zina eden kimse kendisini zinaya teşvik edecek şeyin zayıf olması nedeniyle insanlar tarafından kınanır. Halbuki çok güzel bir kadınla zina eden kimse bundan ötürü değil, sadece günaha girdiği için kınanır. Hac yasaklarından bir Özür sebebiyle caiz olanların kefareti, normalde kefaretleri caydırıcı olarak görenlere göre de caydırıcı değil telafi edicidir. Kefaretleri telafi edici olarak görenlere göre ise ibadette meydana gelecek noksanlık için telafi mahiyetindedir. Bu yasaklardan birini yapmak caiz olduğu zaman, onu yapmak vacip olur. Mesela açlıktan ölme tehlikesi yaşayan ih-ramlı kimsenin avlanan hayvan etinden yemesi vacip olur. Bunun kefareti caydırıcı değil, bilakis telafi edicidir. Çünkü Allah'ın vacip kıldığı ya da izin verdiği bir şey için bir caydırıcı bulunması söz konusu olmaz. Engelleme, gerçekleşen mefsedetler içindir. Nebiz içmeyi kendisi için mubah gören bir Hanefi'ye had cezası uygulanmasının anlamı nedir, sorusuna şöyle cevap veririz: Nebiz onun için mubah değildir, nebiz içmekle hata etmektedir. Din bilmeyerek hataen kendisinden mefsedet sadır olanları affetmiş, bilerek kasten kendisinden mefsedet sadır olanları ise affetmemiştir. Farklı görüş beyan eden her iki müctehidin de isabet ettiğini söylersek, bir Hanefinin nebiz içmesi mubah olmaz mı, sorusuna da şöyle cevap veririz: Her iki müctehidin de isabet ettiğini söyleyenler bu konuda karşı tarafın görüşünün, kendisine istinad edilen hükmü nakzedecek bir delile dayanmamasını şart koşmuşlardır [93] Buharı, Eyman, II/523 [94] Buhari, Edeb, 10/486 [95] Ebu Davud, Hudud, 6/214 [96] Buhari, Edebu'l-müfred, 136 [97] Müslim, Zikir ve Dua, 4/2Ü74 [98] Müslim, İman, 1/102 [99] Müslim, İman, I/174-175 |