Ünite 3 Soru-Cevap Ders Özetleri

ÜNİTE 3 İSLÂM AİLE HUKUKU-I (NİKÂH)

S.    Nikâh konusu fıkıh kitaplarında hangi başlıklarla ele alınmıştır?
C.   Nikâh konusu fıkıh kitaplarında Nikâh veya Zevâc gibi başlıklar altında ele alınmıştır.

S.   Nikâh’ın tanımı nedir?
C.   Nikâh kelimesi
*   Arapça’da sözlük anlamı: Cinsel temas. Hakiki anlamı bu olmakla birlikte mecazen “Evlilik Akdi” anlamında da kullanılır.
*   Fıkıh kaynaklarında Nikâh: “Kasten bir kadın ile milk-i mut'ayı ifade eden bir akit” ( Erkeğe aralarında evlenme engeli bulunmayan bir kadının cinsel yönünden yararlanma hakkını / sahipliğini veren bir sözleşme ) demektir.

S.   Nikâhın dini yönü nedir?
C.   İslam açısından nikâh hem medeni bir muamele hem de bir ibadettir. Fıkıh mezheplerinin tümü nikâhı ibadet olarak görürken Şafiiler’in bir kısmı diğer hukuki işlemler gibi dünyalık muameleler arasında sayarak ibadet olarak görmez.

S.   Nikâhın amacı nelerdir?
C.   Nikâhın amacı: (Cinsel tatmin bir vasıtadır).
*   Nefsi haramlardan korumak
*   İyi bir nesil yetiştirmek

S.   Nikâh hangi yönleriyle diğer akitlere benzer?
C.   Nikâh, tarafların irade beyanlarıyla yapılması, şahit bulunması ve mehir gibi özellikleriyle de diğer akitlere benzemektedir

S.   Tarih boyunca Din adamlarının ve devletin müdahalesi bakımından kaç çeşit nikâh görülmüştür?
C.   Tarih boyunca Din adamlarının ve devletin müdahalesi bakımından 3 çeşit nikâh görülmüştür:
1.   Dini Nikâh: Din adamı ve dini mekân şarttır. ( Hıristiyanlıkta nikâh akdinin geçerliliği, kilisede rahibin takdis etmesine bağlıdır.)
2.   Medeni Nikâh: Devletin düzenlediği şekilde ve bir devlet görevlisinin katılımı ile gerçekleşir. Medeni Nikâhın dinle alakası yoktur; Her dinden /dinsiz vatandaşın nikâhını, resmi görevli kıymaktadır.
3.   Hususi Nikâh: Din adamı ve de devlet görevlisi iştirak eder. Evlilik iki aile veya evlenecek tarafların karşılıklı rızalarıyla yapılır ve biter.

S.   İslâm’ın Nikâh anlayışı; Dini Nikâh mıdır?
C.   Nikâhın bir din adamı tarafından kıyılması ve camide yapılması gibi bir mecburiyet bulunmadığından; İslâm’ın nikâh akdine Hıristiyanlıktaki anlamda “Dini Nikâh” tabiri kullanmak isabetli değildir.

S.   Ahkâm ayetleri içinde en çok yer eden konular nelerdir?
C.   Ahkâm konuları içinde Kur’an’da en fazla yer işgal eden, evlenme ve boşanma konularıdır

S.   İslâm’da akdedilen nikâhın tescil süreci nasıldır?
C.   İslâm’da akdedilen nikâhın tescil süreci:
*   İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren yüzyıllar boyunca nikâh akitleri hep sözlü olarak yapıla gelmiş, mahkemelik bir konu olduğunda şahitlerin ve durumu bilen kişilerin mahkemede bu nikâha dair şahitlik etmesiyle sorunlar çözülmüştür. Esasen İslam’da dine girmek ve çıkmak dahi sözlü olarak gerçekleşmektedir. Dolayısıyla söz esastır, sözün doğru olması esastır, söze göre hareket edilmesi esastır.
*   Zamanla insanların yalan beyan ve yalancı şahitlik gibi istismarlarının artması, eskiye nazaran kâğıdı kolay kullanım imkânı bulunması ve mağduriyetler yaşanması üzerine devletler, nikâhları tescil etme yoluna gitmişlerdir. Böylece nikâh konusunda mağduriyetlerin önlenmesi ve çıkacak sorunlar daha kolay çözülmesi amaçlanmaktadır.

S.   İslam’ın ve mezheplerin nikâh için belirledikleri ahkâma aykırı düşen tescil uygulamaları nelerdir?
C.   Günümüzdeki bazı devletlerin tescil işlemleri, İslam’ın ve mezheplerin nikâh için belirledikleri ahkâma aykırı düşmektedir. Mesela;
•   Çok eşlilik İslam’da caiz iken, bazı devletlerde yasaktır.
•   Süt akrabalığı İslam’da bir evlenme engeli iken, bazı devletlerde engel değildir.
•   Müslüman olduğu halde farklı bir ülkenin vatandaşı olmak İslam’a göre nikâha engel değilken, bazı devletlere göre engeldir.
•   Bazı devletler erkek erkeğe ve kadın kadına evliliğe dahi izin vermektedirler.
•   Evlilik yaşı, şahitlik, tarafların hukuki temsili ve din farkı gibi konularda da farklı hükümler bulunmaktadır.

S.   Nikâhın meşruiyeti nelere dayanır?
C.   Nikâhın meşruiyeti Kitap, Sünnet ve İcma delillerine dayanır.

S.   İslâm, Nikâh hususunda nasıl bir tavır takınır?
C.   İslâm, nikâh’ı teşvik ve tavsiye eder, bu konuda birçok ayet ve hadis bulunur. Evlenmeye gücü yetenlerin evlenmesi emredilir.

S.   Nikâhın hükmü nedir?
C.   İslam âlimlerinden bir kısmı, İslam toplumu (ümmet) olarak nikâhın Farz-ı Kifâye olduğunu, dolayısıyla toplu olarak nikâhı terk etmenin caiz olmadığını, aksi takdirde ümmetin neslinin devam etmeyeceğini beyan etmişlerdir. Kişilerin evlenmesinin hükmü, içinde bulundukları duruma göre farklılık arz eder: Hanefîlere göre evliliğin hükmü durumlara göre şöyledir:
1.   Farz Nikâh: Evlenmediği takdirde zinaya düşeceği kesin olan kimsenin evlenmesi farzdır. Çünkü haramdan kaçmak ancak kendine bağlı olan şey, farz olur. Bu hüküm mehir ve nafakaya gücü yeten ve eşine zulmetmeyecek olan kişi içindir.
2.   Vacip Nikâh: Evlenmezse zinaya düşme tehlikesi bulunan kimsenin evlenmesi vaciptir. Bazı âlimler, kendini harama bakmaktan alıkoyamayan kişiyi de buna dâhil etmiştir. Bu hüküm de mehir ve nafakaya gücü yeten ve eşine zulmetmeyecek olan kişi içindir.
3.    Sünnet Nikâh: Normal halde bulunanların evlenmesi müekked sünnettir. Cinselliği yerinde olan, mehir ve nafakaya gücü yeten kişinin, kendini ve eşini haramdan koruma ve müslüman nesil yetiştirme düşüncesiyle evlenmesi sevaptır.
4.   Mubah Nikâh: Evliliğin gereklerini yerine getirememe ve eziyet verme konusunda biraz endişesi olanın evlenmesi mubahtır. Sünneti yerine getirmek değil de, sadece ihtiyacını gidermek için evlenmek de mubah sayılmıştır. Bu tür kişilerin evliliklerinde sevap yoktur. Malikîler, çocuğu olmayan ve kadınlara rağbet etmeyenin evlenmesini mubah saymışlardır. Cinselliği olmadığı veya kısır olduğu bilinenin ve çok yaşlı olanın evlenmesi de mubahtır.
5.   Mekruh Nikâh: Eşine zulüm ve haksızlık yapma ihtimali/korkusu bulunan kimsenin evlenmesi mekruhtur. Haksızlığın durumuna göre buradaki kerahet tenzîhî veya tahrîmî olabilir.
6.   Haram Nikâh: Evlenince, eşine zulüm yapacağı ve zarar vereceği kesin olan kimsenin evlenmesi haramdır. Zulüm ve zarar, günah ve haram olduğundan, nikâhtan beklenen faydaların sağlanmasına engel olmaktadır. Malikîler, ilişkiye gücü yetmeyen, nafakayı karşılayamayacak durumda olan ve kazancı haramdan olan erkeğin evlenmesini de, kadına zarar vereceği gerekçesiyle haram saymışlardır. Şafiîler, evliliğe ihtiyacı olmayan sefihin nikâhını, eşinin ihtiyacını karşılayamayacak durumda olan ve evlenmeye ihtiyaç duymayan kadının nikâhını haram saymışlardır.
S.   Nikâh akdinin temel ilke ve özellikleri nelerdir?
C.   Nikâh akdinin temel ilke ve özellikleri:
a.   Nikâhsız birliktelikler ve ilişkiler haramdır: İslam dini cinselliğe ancak nikâh içinde izin vermiş, nikâhsız ilişkileri yasaklamış ve bunları zina saymıştır. Kişiler nikâh yaparak evlenmedikleri sürece nikâhlı sayılmazlar; nikâhsız birlikteliğin başkalarına duyurulup duyurulmaması önemli değildir. İslam nikâhı kolaylaştırmış ve zinaya götüren yolları tıkamıştır. Nikâh son derece kolay ve basit olduğu gibi, ekonomik olarak da aşırı güçlükler taşımamaktadır. İslam zinayı önlemek adına, yabancı erkek ve kadınların görüşmelerine avret yasağı ve halvet yasağı gibi tedbirler getirmiş, ayrıca edepli ve vakarlı davranmak gibi ahlaki ilkelerle de bunu desteklemiştir.
b.   Nikâhta devamlılık/süreklilik esastır: Ehlisünnet âlimleri, nikâhın ebedi yani ömür boyu sürecek bir akit olduğu ve asla zaman sınırlaması kabul etmeyeceği konusunda ittifak halindedirler. Zamanla sınırlı bir nikâh akdinin müt’a veya başka bir lafızla yapılması, zamanın kısa veya uzun olması, sürenin belirli veya belirsiz oluşu arasında fark olmaksızın hepsi geçersiz sayılmıştır.
c.   Nikâhın gayesi mutlu aile kurmak ve müslüman nesil yetiştirmektir: İslam’da nikâhın amacını, eşlerin nefislerini teskin, cinselliklerini helal yoldan giderme, harama düşmekten alıkoyma, karşılıklı sevgi ve saygıya dayanan mutlu bir aile ortamı kurma, hayat arkadaşı olma ve müslüman bir nesil yetiştirme şeklinde ifade etmek mümkündür. Elbette ki bunlar genel amaçlar olup bireysel bakıldığında farklı durumlar görülebilmektedir. Mesela hastalık, kusur veya yaşlılık gibi nedenlerle cinsellik yaşayamayanların veya çocuğu olmayanların evlenmelerinin de makul gerekçeleri vardır. İnsanlar nikâh yaparak ve aile kurarak huzur bulmaktadırlar. Bu bakımdan her ne kadar evliliğin temelinde cinsellik bulunmaktaysa da, cinsellik tek başına bir amaç değil, Müslüman bir nesil yetiştirmenin bir aracı durumdadır.
d.   Nikâh şenlikle ilan edilir, gizlenmez: Evlenmek insan hayatında önemli dönüm noktalarından biridir. Evlilik medeni bir akit ve aile sosyal bir kurum olduğundan, nikâhın sevinçle karşılanması, duyurulması, desteklenmesi ve teşviki önemlidir. Nikâhta şahit bulundurmanın ötesinde ayrıca şenlikle ilan edilmesi, evliliğin toplum açısından önemini vurgulamaktadır. Utanç içinde gizlenecek olan nikâh değil, zina ve gayri meşru ilişkilerdir.
e.   İslam çok eşliliğe izin vermiştir: İslam dini bir taraftan bekâr yaşamayı hoş görmeyip evliliği teşvik ederken, diğer taraftan dört hanıma kadar evlenmeye de izin vermiştir. Çok eşliliğin hükmü konusunda mezhepler arasında iki görüş ortaya çıkmıştır:
→   Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göre, şayet tek eşlilikle iffet sağlanabiliyor ve ihtiyaç karşılanabiliyorsa, zahir bir ihtiyaç bulunmadıkça çok eşlilik yapmamak daha uygun görülmüştür. Çünkü bu durumda çok eşlilik yapmak, onlar arasında harama/haksızlığa yol açma tehlikesini barındırmaktadır. Ancak tek eşle iffetini koruyamayan ve...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın