Ünite 2 Soru-Cevap Ders Özetleri

ÜNİTE 2 HÂRİCİLİK-İBÂDİLİK

Soru-1: İlk devirde Müslümanlar arasında cereyan eden mücadeleler neticesinde islam topluluğu kaç bölüğe ayrılmıştır?
Cevap-1: Üç bölüğe ayrılmışlardır.1) Medine başta olmak üzere Şam dışındaki bütün İslam Eyaletlerinin meşru halifesi olan Hz. Ali’ye bağlı müslümanların cumhuru;2) Hakem olayı sonunda halifeliği hile ile ele geçiren ve böylece, daha o tarihte (38/659) azınlığın çoğunluğa tahakküm faaliyetinin başlangıcını temsil eden muaviye ve ona bağlı olan Şamlılar;3) Hakem olayını kabul edişinden dolayı Hz. Ali’den ayrılarak ayrı bir zümreleşme hareketini başlatan Hariciler.

Soru-2: İbadilik’in içinden çıktığı Haricilik’in doğuşunun bir defada hemen vücud bulduğu söylenilebilir mi?
Cevap-2: Tahkimden önce Müslümanların zihinlerini meşgul eden diğer fikirler ve ya ortaya çıkan gruplar göz önünde tutulursa, bu fırkanın bir defada ve hemen vucud buluvermiş bir fırka olduğunu söyleyemeyiz.

Soru-3: Haricilik hareketinin en önemli sebepleri nelerdir?
Cevap-3: a) Abdullah B. Mesud ekolüne mensup Iraklı yani, kûfeli kurrâ, Kur’an hükümlerine sıkı sıkıya bağlı idiler. Bunlar Osman B. Affan devrinde ortaya çıkan istikrarsızlığı, önceki dönemlerle kıyaslayarak kesinlikle hoş karşılamıyorlardı. Özellikle yeni fethedilen memleketlerde görülen genel içtimai karışıklıklar ile ekonomik ve sosyal adaletsizlikler karşısında, kendilerine mahsus bir tavır almayı takvalarının tabii bir icabı olarak gördüler. İlk devirdeki İsam kardeşliği ve dürüstlüğünün gerçekleşeceği bir cemiyet anlayışına otoriter ve adil bir düzen fikrinin takipçileri oldular. Bu işin hilafetle yani siyasetle ilgili olduğu görüşünde karar kılarak halifenin kimliğine büyük önem verdiler.b) Peygamberin vefatından sonra çıkan Ridde (dinden dönme) savaşları, kabile asabiyetinin tamamen bitmemiş olduğunu ortaya koymuştur. Hz. Osman’ın hilafetinin son dönemlerinde Arap asabiyeleri yeniden korkunç bir şekilde baş kaldırmıştır. Bunda Haşim oğulları ve Ümeyye oğullarının tesiri büyüktür. Bu iki köklü sülalenin başlattığı intikam arzuları ve liderlik çekişmeleri,Haricilerin aralarından çıktıkları”Rebialılar” ile cahiliye devrinde sürekli kavgalar ettikleri “Mudar” kabileleri arasında yeni sürtüşmelerin başlamasına da sebep olmuştur.

Soru-4: Haricilerin bir araya toplanmasını sağlayan anlayış nedir?
Cevap-4: Kur’an ın zahirine bağlı sade bir hayat anlayışı.

Soru-5: Haricilik hareketi önce siyasi bir hareket olarak başlamışken daha sonra nasıl bir kimlik kazanmıştır?
Cevap-5: Siyasi bir hizip olarak teşekkül etmiş daha sonraki olaylar sonucunda dini bir hüviyet kazanmıştır.

Soru-6: Arapların yaşadıkları bölgenin coğrafya konumu hakkında bilgi veriniz?
Cevap-6: Arap Yarımadası ya da tarihteki adıyla “El-Cezire”, Asya’nın Güney batısındadır. Kuzeyde, Batılıların , genel olarak “fertile crescent” dedikleri mümbit hilal adıyla meşhur Mezopotamya, Suriye, Filistin ve bunlara bitişik çöllerle Doğu ve Güneyde Basra körfezi ve Hint Okyanusu, Batıda ise Kızıl Denizle çevrilidir.

Soru-7: Yağmur mevsimini takiben çölün yeşillenmesinin Araplar için önemi nedir?Cevap-7: Yağmur mevsimi takiben çölün en çok 3 ay süren otluğa dönüşmesi,göçebe Arap için bolluk ve zenginlik demektetir. Kuraklık başlayınca, göç de başlar.

Soru-8: Göçebe hayatı yaşayan bedevilerin en değerli varlığı nedir?
Cevap-8: Göçebe Arapın en değerli iki varlığı atı ve devesidir. At, çöldeki bakımının güçlüğü göz önüne alınırsa, bedevi için büyük bir servet sahipliği ile eşdeğerdir. Yağmaların başarısı için zaruri bir vasıtadır. Deve ise, onun için her şeyidir.

Soru-9: İslam öncesinde bölge sakinleri kaç bölümdür?
Cevap-9: İki ana bölümdür.1) Yerleşik halk.2) Bedevi kabileler.

Soru-10: Haram aylarda kurulan panayırların Arap toplumundaki yeri ve önemi nedir?Cevap-10: Kabileler arasındaki yağmalar ve savaşlar için Ûkaz, Zû’l- Mecaz, Micenne ve Hubâşe panayırları, sadece ticaretin yapıldığı ve el işlerinin sergilendiği mekanlar değil aynı zamanda şiir ve edebiyat yarışmalarının yapıldığı kültür merkezleridir.

Soru-11: Arap toplumundaki şehirlerde sosyal yapı nasıldır?
Cevap-11: Bedevi toplumundaki sosyal yapı çok bozuktur. Öyle ki bir tarafta zengin ve güçlü kabileler, diğer tarafta her türlü haktan mahrum esirler ve işçiler tam bir sosyal eşitsizlik örneği idi.

Soru-12: Bedevi toplumundaki kabile anlayışı neyi ifade eder? Bedevi cemiyetinin temeli neye dayanır?
Cevap-12: Bedevi toplumunda da birim fert değil cemaattir; mensup olunan kabiledir. Bedevi mensup olduğu kabilenin bir üyesi sıfatıyla hak ve yetkilere sahiptir. Eğer bir arap şerefli bir iş yapmışsa bu onun şerefli bir soydan, yani şerefli bir kabileden gelişi yüzündendir ve onun bu işi kabilesinin şan ve şerefini arttırmıştır.

Soru-13: Kabileyi oluşturan öğeler nelerdir?
Cevap-13: Bedevi cemiyetinin temeli Sop’a (kavim) dayanır. Her çadır bir aileyi; çadırlar topluluğu (Hayy) ise, Sop’u meydana getirir.

Soru-14: Bedevilerde doğal kaynakların kullanımı nasıldır?
Cevap-14: Kabile çoğu zaman özel toprak mülkiyeti tanımaz ve otlaklar, su kaynakları ve benzeri şeyler, müşterek mülkiyet altında bulunurdu. Sonuçta onun hayatı bu idi.

Soru-15: Kur’an da Bedevilerden ne şekilde bahsedilmiştir?
Cevap-15: Kur’a- Kerim’de Bedeviler küfür ve nifak bakımından hem daha beter hem de Allah’ın Resulüne indirdiği hükümleri tanımamaya daha yatkındır.

Soru-16: Bedevilerde kabile hayatını ne düzenledi?
Cevap-16: Kabile hayatını ecdattan kalan örfler adetler, davranışlar ve ataların tuttuğu, gittiği yol, yani sünnet düzenlerdi.

Soru-17: Hz. Peygamberin hicretten sonraki hedefi neydi?
Cevap-17: Hz. Peygamberin hicretten sonraki siyasi hedefi cahiliye devrindeki bedevi kabile teşkilatına son vermek onun yerine inananlarda oluşan bir şehir toplumu kurmaktı.

Soru-18: Bedevilerde bir diğer kavim için bakış açısı neydi?
Cevap-18: Kendi kabilesinin dışındaki her kabile ve kavim kendisinin tabii ve hatta meşru bir avıdır. Dolayısıyla yağmalanmaya ve katledilmeye müstehaktır. Yani yabancı ile düşman ınun gözünde eş anlamlıdır.

Soru-19: Azhab 33/20’de bedeviler hangi konuda uyarılmıştır.
Cevap-19: Hendek savaşında müslümanlara karşı Kurayş ile birleşen Bedevilerin çok defa savaşa katılmamayı düşündüklerini ortaya koynuştur.

Soru-20: Kur’an da Bediviler hangi kelimeyle ifade edilmektedirler?
Cevap-20: El-A’râbu

Soru-21: Haricilerin hareketlerinin temelindeki temel prensip nedir?
Cevap-21: “el-Emru bi’l-Mâ’ruf ve’n-Nehyu ‘ani’l-Munker” (iyiliği emretme ve kötülükten sakındırma) prensibini hareketlerinin temeli kılarlar.

Soru-22: Hariciler kaç kısma ayrıldı?
Cevap-22: Eskariyye, Necdiyye, Sufriyye ve İbadiye olmak üzere 4 ana fırkaya bölnmüştür.

Soru-23: Darun Nedve’nin görevi nedir?
Cevap-23: Darun Nedve sünnetin dış sembolü ve tek icra organı olarak görev yapardı.

Soru-24: Fetihler sırasında kendisine tabi olan milletleri mevla hükmüne tabi tutması neyin sonucudur? Neye sebep olmuştur?
Cevap-24: Araplarca asabiyyenin, yani kabile ırkçılığının daima ön planda tutulması, ciddi içtimaî ve sîyasi çıkmazlara, hattâ parçalanmalara sebep olacaktı.

Soru-25: Haricilerin Sıffın ve sonrasındaki takındıkları tavır neyi ifade etmekteydi?
Cevap-25: Mevcut düzene ve yapıya karşı protesto hareketinin mümessilleri olduklarını ifade etmiş oluyorlardı.

Soru-26: Haricilerin kendilerinden olmayan bütün müslümanlara bakış açısı nasıldı?
Cevap-26: Kendilerinden olmayan bütün müslümanları kâfir ve dolayısıyla kanı dökülebilecek düşmanlar olarak görüyorlardı.

Soru-27: Haricilerin kısa sürede kendi aralarında bölünme sebebi nedir?
Cevap-27: Kur’an-ı Kerim’i bütün yönleri ve incelikleriyle kavrayabilecek derecede kültürlü ve bilgili olmadıkları için karşılaşılan ve ortaya atılan bir meseleye meşru ve Kur’an-ı Kerim’e göre izahı mümkün olduğu halde hemen karşı çıkıyor ve böylece saplanıp kaldıkları taassup kendi içlerinde bile anarşi doğuruyordu.

Soru-28: Haricilerin Hz. Osman ve Hz. Ali’ye bakış açıları nasıldı?
Cevap-28: Allah’ın indirdiği ile hükmetmemişlerdi diyerek kafir sayacak kadar saçma katı, dar ve Kur’an a ters bir anlayışa sürüklenmişlerdir. Sadece bununla da kalmayıp Hariciliğin mensubu ve hatta kurucuları olan Necide B. Amir, Nafi B. el-Ezrak, Abdullah B. es-Saffar, Abdullah B. İbâd ve daha nice Harici resini küfürle itham etmişlerdir.

Soru-29: Hariciliğin fırkasından zamanımıza kadar intikal eden fırka hangisidir?
Cevap-29: İbadiyye.

Soru-30: İbadiyye fırkasının kurucusu kimdir? Kendilerine ne isim vermektedirler?
Cevap-30: Kurucusu olduğu kabul edilen Abdullah B. İbâd el-Murri et-Temimiye nispetle, “İbadiyye” adını alan bu fırka mensupları kendilerine, bu isimle birlikte kendilerini Allah’a satanlar anlamında “Şurat” ve özellikle “Ehlu’l-’Adl ve ‘l-İstikame”, “Ehlu’l-Îmân ve’l-İstikame”, “Cemâ’atu’l-Muslimin ve “Ehlu’d-Da’ve” adlarını da verirler.

Soru-31: İbadilik, şuan hangi bölgelerde yaygındır?
Cevap-31: Kuzey Afrika’nın özellikle Berberi kabileleri arasında Libya’da Trablusun Zuvare ve Cebelinefuse bölgelerinde, Tunus’un Cebre mıntıkasında ve Cezayir’in Vercelân (Vargelan) ve Vâdiimizab yaşamışlardır.

Soru-32: İbadiyye’nin itikadi görüşlerindeki temel esaslar nelerdir?
Cevap-32: Kur’an-ı Kerim’in lafzına sımsıkı sarılmak ve onun Hz. Peygamber ile Hz. Ebu Bekir v...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın