Kozmoloji

Kozmoloji (Evrenbilim)

1274. İnsan sürekli olarak kendisine şu soruları sormuştur: Nereden geldim? Nereye gidiyorum? Üzerinde yaşamakta olduğum ama kendisinden kaçıp kurtulma çaresi olmayan ölümden sonra ayrılmak zorunda kalacağım şu dünyayı yaratan kimdir? İslâm bu konularda ne söylüyor?

1275. İslâm, din olarak bazı ibadetleri de beraberinde getirmiştir: Namaz kılmak, oruç tutmak, belli zamanlarda, belirli yerleri Haccetmek; bu belirli zamanları nasıl belirleneceğini bize öğreten, astronomi bilimidir. Bu konuya ilerde tekrar döneceğiz.

1276. Kozmoloji’ye gelince; nihâî, yani ilk sebep, bizi yaratan ALLAH’tır. Ancak İslâm, eşyanın varoluşuna yol açan neden ve sonuçlar zincirinin öğrenilmesi amacıyla araştırma yapılmasını yasaklamaz. Aksine, Kur’ân, bizi bu konudaki bilgilerimizi derinleştirmeye teşvik eder:

   “Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gidip gelişinde aklıselim sahipleri için gerçekten açık ibretler vardır. Onlar ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) ALLAH’ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin düşünürler (ve şöyle derler): Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın! Seni yüceltir, ululuğunu kabul ederiz. Bizi Cehennem azâbından koru!” (Âl-i İmrân: 3/190-191; bk. Bakara: 2/164.)

   Ara bulucu ve ölçülü sınırlar konulduğu takdirde, iman ve ilim işbirliği içine girerler, dini bilimlerle fiziksel ya da insana yararlı bilimler at başı giderler.

1277. Evrenin başlangıcı ve sonu ile ilgili olarak Kur’ân’da birçok atıf bulunmaktadır (Bu arada, olayların henüz M. 7. yüzyılın başlarında geçtiğini de unutmayalım). Örneğin bir ayette, bir zamanlar gökyüzünün bir “duman bulutundan” dan ibaret olduğu (Fussilet: 41/11) belirtilmekte, Enbiya (21/30) suresinde ise şöyle ilave edilmektedir:

   “İnkâr edenler, göklerle yer bitişik bir halde iken bizim, onları birbirinden kopardığımızı ve her canlı şeyi sudan yarattığımızı görüp düşünmediler mi? Yine de inanmazlar mı?”

   Daha sonra şu ayetleri okuruz:

   “O, geceyi, gündüzü, güneşi, ayı yaratandır. Her biri bir yörüngede yüzmektedirler.” (Enbiyâ: 21/33; ayrıca bk. Yâsîn: 36/40)

   Ayrıca şöyle bir ayet daha vardır:

   “Andolsun ki biz, sizin üstünüzde yedi yol yarattık. Biz yaratmaktan habersiz değiliz.” (Mü’minûn: 23/17)

   ALLAH asla bu yaratma işleminden sonra bir kenara çekilip kalmamıştır; o, daima her şeyin aslı ve özü olarak kalmaya devam etmektedir.

1278. Kur’an, çok ilginç ve beklenmedik şekilde karşımıza çıkan bir ayetinde şöyle buyurur:

   “…Ve güneşi ve ayı emrine boyun eğdiren, ALLAH’tır. Bunların her biri belirli bir vakte kadar akıp gitmektedir…” (Ra’d: 13/2; bk. Fâtır: 35/13, Zümer: 39/5)

   Demek ki yıldızlar da bir gün düşerek yok olacaklardır. Günümüzde uzaya fırlatılan yapay uydular (sputnikler) sayesinde, uzayda belirli bir yörüngede dönüp duran yıldızların nasıl belli bir cismin çekim alanına girerek düşüp parçalanacağını daha iyi anlamaktayız. Greklerin bir zamanlar ortaya attıkları varsayım ve kavramlardan çok farklı olarak, Kur’ân bize şunları öğretmektedir:

   “Güneş de kendisi için belirlenen yere doğru akıp gitmektedir. İşte bu Aziz ve Alîm olan (ALLAH’)ın bir takdiridir.” (Yâsîn: 36/38)

   Yine bir başka ayette de şu çarpıcı açıklamayla karşılaşırız:

   “Göğü de kendi ellerimizle biz kurduk ve biz (onu) elbette genişleticiyiz.” (Zâriyât: 51/47)

   Konuyla ilgili ayetlerin tamamı incelendiğinde, evrenin genişleyip yayılması kavramı ile görecelik (izâfiyet) teorisi arasında çok yakın bir ilginin bulunduğu göze çarpacaktır.

1279. Kur’ân’ın birçok ayetinde “ALLAH’ın gökleri ve yeri ve bu ikisi arasında bulunan şeyleri altı günde yarattığına” işaret edilir (Araf: 7/54, Yûnus: 10/3, Hûd: 11/7, Furkân: 25/59, Secde: 32/4, Kâf: 50/38, Hadîd: 57/4). Ancak bu ayetlerde geçen “gün” tabiri, ayetin geçtiği bağlama göre değişmektedir. Kimi kez bu süre “bin yıla” denk iken (Secde: 32/5), kimi kez de “elli bin yıla” eşit olmaktadır (Meâric: 70/4). Örnekler bu ikisiyle sınırlı değildir. Gerçekten de zaman kavramı, yıldızlara ve onların hareketine göre farklılıklar gösterir.

1280. Dünyanın sonu (Kıyamet Günü) da Kur’ân’ın bir çok ayetinde betimlenmiştir. Örneğin:

   “Güneş katlanıp dürüldüğünde, ve yıldızlar (kararıp) döküldüğünde, ve dağlar (sallanıp) yürütüldüğünde…”(Tekvîr: 81/1-3)

   Ya da:

   “Gökyüzü yarıldığı, yıldızlar döküldüğü, denizler birbirine katıldığı, kabirlerin içindekiler dışarı çıkarıldığı zaman…” (İnfitâr: 82/1-4)

   Ve yine:

   “Yer başka bir yer, gökler de (başka gökler) haline getirildiği gün…”(İbrâhim: 14/48)

   Yahut:

   “(Düşün o) günü ki, yazılı kâğıtların tomarını dürer gibi göğü toplayıp düreriz. Tıpkı ilk yaratmaya başladığımız gibi onu tekrar o hale getiririz. (Bu) üzerimize aldığımız bir vaat oldu. Biz (vaat ettiğimizi) yaparız.” (Enbiyâ: 21/104)

1281. Konu ile ilgili bütün bilgileri burada verecek değiliz. Ancak yeri gelmişken hatırlatalım ki, Kur’ân’a göre her varlığın, hatta “cansız” dediğimiz taşların bile kendisine özgü bir yaşamı, bir hayat tarzı vardır; ve her varlık, Yaratıcısına karşı kulluk görevini yerine getirir. Örneğin, diğerlerinin yanı sıra İsrâ (17/44) suresinde de bu duruma şöyle açıklık getirilmektedir:

   “O’nu övgü ile tesbih etmeyen hiçbir şey yoktur. Ne var ki siz onların tesbihini anlayamazsınız.”

1282. Ancak, kozmolojinin çok daha ötesinde, astronomi (gökbilimi), ibadetlerinin gereğini yerine getirirken bir Müslümanın hayatında önemli bir yer tutar:

1272. Doğmakta olan İslâm, Mekke-Medine ekseni üzerinde gelişmekteydi. Eski çağlarda bu bölgede pek fazla bir bilimsel faaliyet göze çarpmamakta; basit ve başlangıç düzeyinde bir çok bilgi mevcut olmakla birlikte, bunlar gelişmişlik ve ilerlemeden uzak, durgunluk içindeki bilgilerdi. Kur’ân ve ilk aşamada Araplar arasında yayılan İslâm, Müslümanların tefekkür ve düşünce alanındaki fetihlerinde önemli mesafeler almalarında vazgeçilmez bir etken olmuşlardır. Ve sonunda Resûlullah tarafından tesis edilen eğitim-öğretim sistemi, Müslümanların çabalarını boşa harcamayacak şekilde hayata geçirilmiş oldu.

1273. Resûlullah’ın hayatı ve faaliyetiyle ilgili bir siyer kitabında, bu döneme ait bilgiler içeren bir ansiklopedinin kaleme alınması söz konusu değildir; bununla birlikte, o dönemdeki dînî inanç ve uygulamaları çok yakından ilgilendiren kozmoloji-astronomi, ve tıp (zira insanlığın yeryüzünde varoluşu bu bilim dalına bağlıdır) ile ilgili bazı bilgiler bu bölümde bir araya getirilip gösterilecektir. Diğer nazarî ve fiziksel bilimlerle ilgili temel kavramlar, daha sonra bağımsız bilim dalları halinde ve insanlığın yararına geliştirilmek üzere Kur’ân ve Hadis’ten çekilip çıkarılmıştır.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın