Hicretten önce kadınların islamın yayılmasına katkıları

Hicretten Önce Kadınların İslam’ın Yayılmasına Katkıları

304. “Cennet annelerinizin ayakları altındadır.”308 Muhammed (AS) işte bu ifadelerle, kadının toplum içerisindeki konumunu yüceltmek istemiştir. O, böylece bizi doğuran sonra da sinesinde bizi besleyip büyüterek terbiye eden kişiye saygı göstermemizi emretmektedir. Resulullah (AS)’a ait olduğu bildirilen bir başka hadiste de, inananlar topluluğuna “yaşlı kadınların imanını” (îmânu’l-‘acâ’iz) taşımaları tavsiye edilmektedir. Kur’an da kadına bağımsız ve saygıdeğer bir kişilik veren benzer emirlerle doludur.

305. İslam’dan önce zaman zaman kız çocukları canlı canlı toprağa gömülmekteydi. Kadınların da bu müşrik anlayışına karşı girişilen başkaldırıya katılmış olmalarına şaşmamamız gerekir. Burada, kadınların daha İslam’ın başlangıcında oynadıkları rol ve katıldıkları etkinliklerle ilgili bazı olayları dile getirmemiz uygun olacaktır.

Hatice

306. Hatice’nin kendisiyle evlenmeden önce hangi koşullar altında Muhammed (AS)’i tanıdığını önceki bölümlerde görmüştük. İslam’da Resulullah (AS)’ın eşlerine “Müminlerin Anneleri” adı verilmiştir ve onlar, özellikle de Hatice, bu unvanı gerçekten hak etmiş hanımlardır. Kendisi sadece kocası için sevgili bir arkadaş olmakla kalmamış, aynı zamanda İslam uğruna çok önemli görevler yerine getirmiştir. Yaptığı hizmetler o denli önemli ve büyüktür ki, eğer o olmayacak olsaydı, Muhammed (AS), kendisinden önceki birçok peygamber gibi, büyük bir başarı göstermeksizin göçüp gidebilirdi.

307. Hatice zengin bir insandı. Hem kendiliğinden hem de kocasının etkisiyle, İslam’dan önceki yıllarda bile servetini fakirlere yardım etmeye harcardı. Bu uğurda sağladığı saygı ve itibar, tüm gönlü ile bağlı olduğu İslamiyet uğruna yaptığı hizmetlerde bir azalmaya yol açmamıştır. Meleğin kendisine görünmesi, halkını doğru yola iletmek için yaptığı davete uyma gibi, kocasının anlattığı bütün şeylerin doğruluğuna ilk iman eden kimse odur. Daha önce de gördüğümüz gibi, ilk vahiyler sırasında Muhammed (AS)’ın içine düştüğü çalkantılı ruh halinde onu yatıştıran da odur. Hıristiyan yeğeni Varaka’nın İslam’a olan meyli de Hatice’nin çabalarının bir sonucuydu. Siyer bilginlerine göre,309 Mekkeli bir başka Hıristiyan olan Addas’ın İslam’ı kabulü de aslında yine Hatice’nin ikna çabalarının bir sonucuydu. Evinde hizmet görmekte olan erkek ya da kadın tüm kölelerine de İslam denilen bu yeni hareketi anlatmaktan geri durmamıştı. Şehirde Müslümanlar aleyhine başlatılan boykot hareketi sırasında, Hatice’nin yeğenleri de zaman zaman kendilerini büyük tehlikelere atarak, kuşatma altındaki insanlara yiyecek taşımışlardı.

Lubabe bintü’l-Hâris

308. İbn el-Kelbî’ye göre, Hatice’den sonra Mekke’de İslam’ı kabul eden ilk hanımdır.310 Daha çok Ummu’l-Fadl adıyla bilinir. Resulullah (AS)’ın amcası Abbas’la evlenmiştir. Yeğeninin yakın dostu ve koruyucusu olmakla birlikte Abbas, uzun senelerden sonra İslam’ı kabul etmiştir. Resulullah (AS)’a karşı gönlünde beslediği samimi ve içten duygular da, çok sevdiği hanımı Ummu’l-Fadl’dan kaynaklansa gerektir. Bu arada, küçük oğlu Abdullah ibn Abbas’ın da kendisiyle birlikte İslam’ı kabul ettiğini unutmayalım (Buhârî, 23/80/3). Kendisi çok etkili ve nüfuz sahibi bir aileden geliyordu ve daha sonra Resulullah (AS), kız kardeşi Meymûne bintu’l-Hâris’le evlenmiştir.

Guzeyye

309. İbn Habib’in verdiği bilgiye göre bu hanım Mekkeli birçok kadının İslam’ı kabul etmesine vesile olmuştur. Bedevi asıllı olup, Mekke’ye sonradan gelip yerleşmişti. Çok gayretli bir kimseydi ve bu yüzden Mekkeliler onun yol açacağı tehlikeyi çok geçmeden fark ettiler. Kadın olması nedeniyle, şahsen kendisine kötü bir muamelede bulunulmamış, sadece sürgüne göndermekle yetinilmiş ve kabilesine doğru giden bir kervana bindirilmişti. Kervan sahipleri pek sert ve insafsız kişilerdi. Onu eyersiz bir devenin çıplak sırtına bağlayıp, ne yiyecek ne de içecek bir şey verdiler. Belli bir bölgeye geldiklerinde de kızgın güneşin altında yere indirip yürütmeye devam ettiler. Olayın devamını kendi ağzından dinleyelim:

“Üç gün üç gece geçmiş ve açlık ve yorgunluktan bilincimi kaybedip yarı ölü bir duruma gelmiştim. Bana hiç acımadılar. Sonra gece olunca bir yerde konakladık. Birden yüzümde yabancı bir şey hissettim. Elimi götürdüğümde su olduğunu anlayıp, kana kana içtim ve yüzüme ve vücuduma bolca serpiştirdim. Sabah olup da beni toparlanıp kendime gelmiş gören kervancılar endişeye kapıldılar. Ama ben hala iplerle bağlı bir vaziyetteydim ve kervanın su tulumları benim çok uzağımda ve ağızları sıkıca kapalıydı. Bana sorduklarında gerçeği aynen anlattım. Anlattıklarımdan kuşkulanmaları için bir neden yoktu. Hemen yaptıklarına pişman olup İslam’ı kabul ettiler.”311

Resulullah (AS)’a karşı o denli muhabbet ve sevgisi vardı ki, daha sonra Medine’ye geldiğinde kendisini cariye olarak ona arz etmiş, ancak Resulullah (AS) bu öneriye teşekkürle karşılık verip, teklifini nazikçe reddetmiştir.

Umm Şerîk

310. İbnu’l-Esîr’in bize naklettiğine göre312 bu hanım Mekkeli çok sayıda kadın arasında İslam’ı yayma konusunda büyük başarı göstermiş, bu çabalarını da büyük bir gizlilik içinde yürütmüştü. Yemen’deki Devs kabilesinden olduğu söylenen Umm Şerîk’in yukarıda söz konusu edilen Guzeyye ile aynı kişi olup olmadığı tartışma konusudur.

Fâtıma bintu’l-Hattâb

311. Kendisi Ömer’in kız kardeşiydi. Önceki bölümlerde Ömer’in İslam’ı kabul etmesinde oynadığı rolü görmüştük. Görüldüğü kadarıyla Fâtıma, İslam öncesi dönemde okuma-yazma bilen nadir kadınlardan biriydi.

Şifâ bintu Abdullah

312. Ömer’in akrabalarındandır. Ne zaman İslam’ı kabul ettiği tam olarak bilinmemektedir. Daha sonra Resulullah (AS) kendisini hanımlarından birine okuma-yazma öğretmek üzere görevlendirmiştir.313 Kuşkusuz İslam’ın yayılmasında büyük hizmetleri olmuştur.

Sa’de bintu Kurayz

313. İbn Hacer’in anlattığına göre Osman’ın İslam’a girmesine vesile olan bu kadındır.314 Muhtemelen onun teyzesiydi. Osman’ın sahip olduğu servet ve zenginlik daha Resulullah (AS)’ın sağlığında bile İslam’ın yayılmasında çok işe yaramıştı.

Ümmü Habîbe ve Sevde

314. Bu iki Mekkeli hanım kocaları ile birlikte Habeşistan’a sığınmak üzere vatanlarını terk etmişlerdi. Her ikisinin de kocası oraya vardıklarında Hıristiyanlığa geçmişler, onlar ise kocalarının baskısına rağmen aynı şeyi yapmamakta ısrar etmişlerdi. Bunlardan Sevde kısa bir süre sonra Mekke’ye döndü. Muhammed (AS) onun gösterdiği tutumdan çok memnun oldu ve onu kendisine nikahladı. Bir süre sonra da Ümmü Habîbe Habeşistan’dan dönmüş, ancak babası Ebû Süfyan’ın yanına gitmektense Medine’ye geçip Resulullah (AS) ile evlenmeyi tercih etmiştir.315

Zulme Uğrayan Bazı Kadın Sahabeler

315. Ebû Cehil’in zulmüne uğrayan çok sayıda kadın mağdur arasında Ammar bin Yâsir’in annesi Sümeyye’yi gösterebiliriz. Bir gün, şiddetli tartışmalardan sonra Ebû Cehil mızrağıyla kendisini öldürdü. Böylece İslam ilk şehidini vermiş oluyordu.316 Zinnire ve Lubeyne317 Ömer’in ailesine mensup iki kadın köle idiler. Ömer, henüz İslam’a geçmeden önce onları sürekli döverdi. Yine bir gün her zamanki gibi onları dövüp, bir ara durarak şöyle dedi:

“Size acıdığımı zannetmeyin. Hiç de öyle değil. Sadece size dayak atmaktan yoruldum. Madem ki siz bu yeni dini inkar edip ondan vazgeçmiyorsunuz, ben de dinlenir dinlenmez sizi cezalandırmaya devam edeceğim.”

Ama çektikleri tüm bu işkence ve ıstıraplara rağmen, bu hanımlar inançlarından vaz geçmediler.

Medine’de İslam

316. Hicretin hemen arifesinde yapılan Akabe Biatı’na katılan 73 Medineli arasında iki de hanım bulunuyordu. Bunlar, Mazin kabilesinden Nuseybe Umm Umâre ile Selem kabilesinden Esmâ’ Umm Manî’ idi.318 Umm Varaka binti Abdullah b. El-Hâris’in ne zaman İslam’ı kabul ettiği tam olarak bilinmemektedir. Ancak daha H. 2 yılında Bedir Savaşı’na hemşire olarak katılmak istediği bilinmektedir. Zihin ve düşünce yapısı olarak o denli yüksek bir konumdaydı ki, Kur’an’ı tamamen ezberleyip hafız olmuştu. Resulullah (AS) onun bu istisnai durumunu fark ederek, kendisini, oturduğu mahallenin mescidine imam olarak tayin etmiş, o da, bu mescitte erkek cemaate günlük namazlarını kıldırmıştır. Resulullah (AS) yanına ashabından birkaç kişiyi alarak sık sık bu hanımı ziyarete giderdi. Yine bu ziyaretlerinden birinde, kendisinin bir savaşta şehit düşeceği müjdesini vermişti. (Bk. İbn el-Cevzî, Vefâ, s. 317; İbn Râhûye’den naklen İbn Hacer, Metâlib, Nº 4159; İbn Hanbel, VI, 405, Nº 2; Ebû Dâvûd, II, 62, “Bâbu imâmetü’n-nisâ”; İbn Abdi’l-Berr, İsti’âb, Hunâ en-Nisâ, Nº 107.)

317. İslam’ın başlangıç dönemlerinde, özellikle Müslüman kadınların oynadığı tarihsel rolü bize anlatacak tarihçile...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın