Ağırlık ölçü ve geçerli para birimleri

Ağırlık Ölçü ve Geçerli Para Birimleri

1664. Ne Mekke’de, ne Medine’de ve ne de Tâ’if’de özel olarak bastırılmış paralar bulunmamaktaydı; Resulullah’ın kurmuş olduğu Devlette madenî para basma gibi bir gelenek de yoktu. Mekke ve Medine şehirleri, deyim yerinde ise serbest bölge niteliğinde oldukları için, özellikle komşu durumdaki yabancı ülkelerin paraları buralarda da geçerli idi. Araplar gümüş sikkelere dirhem, altın sikkelere ise, dinar adını veriyorlardı. Ayrıca, dirhem kisrevânî (Kisrâ’nın gümüş parası) ve dinar hiraklî (Herakliyus’un altın parası) deyimleri de kullanılıyordu. Tarihî bilgilerden öğrendiğimize göre, o devirde bir dinar on dirhem değerindeydi (yani para birimi onlu sisteme göre idi). Ödemelerde külçe altın ve gümüş de kullanılıyordu. Anlaşıldığı kadarıyla, ağırlıkları ve değerleri birbirinden farklı iki çeşit dirhem tedavülde idi.

1665. Resulullah dolaşım halindeki madeni paralardan “parçalar koparmayı” ve böylece paranın ağırlık ve değerini azaltmayı kesinlikle yasaklamıştı.564

1666. Ancak çok sonrasında, Halife Ömer döneminde Suriye ve Mezopotamya’da gerçekleştirilen ilk fetihlerden sonra, Müslümanlar, yeni fethettikleri ülkelerde yaşamakta olan cahil halkın önyargılarını tatmin etmek amacıyla, uzunca bir süre ağırlık, şekil, ve üzerlerindeki kabartma yazı ve resimler bakımından öncekilerle hemen hemen aynı olan paralar bastırdılar. Yine bazı şairlerin eserlerinde örneklerini gördüğümüz gibi, Halife Ömer zamanında, bir süre için piyasaya kâğıt ve deriden yapılmış banknotlar da sürülmüştü.565

1667. Ûkıye deyimi (uncia, ons) 40 dirhem değerinde bir para biriminin yerini tutmaktaydı. Çünkü, bu miktardaki dirhemlerin ağırlığı bir ons gümüşe denkti. Bu miktarın yarısını ifade etmek için ise niş deyimi kullanılıyordu.

1668. Ağırlık ölçüleri ile ilgili olarak, Medine’de mud ve sâ’ deyimlerinden söz edilirdi. Bir sâ’ yaklaşık 4 kilo, bir mud ise, bunun yaklaşık 1/4’ü kadardı. Bir vask, 60 sâ’a (yaklaşık 240 kilo) denkti. Muhtemelen bu ölçüler bölgeden bölgeye farklılık göstermekteydi.

564 Müslim, Sahih, 32, Nº 91; Tirmizî, 40: 23.

565 Tabakât, I/II, s. 152.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın