Ünite 4 Soru-Cevap Ders Özetleri

ÜNİTE 4

EHL-İ SÜNNET

1)Ehl-i sünnet ve'l-Cemaat veya kısaca Ehl-i sünnet kimlere denir?
Cevap:Hz. Peygamber (s.a.s.) ile sahabe topluluğunun dinin esasları, yani usulu'd-din ile ilgili olarak ortaya koydukları ve takip ettikleri yolu benimseyen ve bu yola uyanlara verilen isimdir.

2)Sünnetin ve cemaatin karşıtı nedir?
Cevap:sünnetin karşıtı bid'at, cemaatin karşıtı tefrika'dır.

3)Resulüllah (s.a.s.) ile ashabının yoluna uyanları ifade etmek üzere ''sünnet ve sahabe topluluğu mensupları'' anlamında Ehlü's-sünne ve'l-cema'a kavramını ilk defa kim kullanmıştır?
Cevap:Ebu'l-Leys es-Semerkandi

4)Ehl-i sünnet terkibini ilk kullanan kimdir?
Cevap:Darimi'nin Sünen'inde yer alan rivayete göre Hasan el-Basri'dir.

5)Ehl-i sünnete verilen isimler nelerdir?
Cevap:Ehl-i cemaat, sevad'ı Azam (büyük kalabalık), fırka-ı naciye (kurtuluşa erenler), ehl-i hak ve ehl-i hüda

6)Ehl-i sünnete muhalifleri tarafından verilen isimler nelerdir?
Cevap:Haşviyye, Mücbire, Müşebbihe, Nasıbiyye, Sıfatiyye, Mücessime.

7)Ehl-i sünnet ve'l cemaat kavramının çerçevesini oluşturan bazı temel kabullerden bahsedilebilir. bunlar nelerdir?
Cevap: a)Hz. Peygamber'den sonra ilk meşru halifenin Hz. Ebu Bekir , daha sonra da sırayla Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali'nin olduğu; bu sıranın aynı zamanda fazilet sırası olduğu Ehl-i Sünnet kavramının siyasi çerçevesini belirleyen asli unsurdur.
b)Fasık da olsalar, toplumun istikrar ve düzeni açısından, imam ve halifelere itaati esas saymak; halifenin seçim ve bey'atla iş başına gelmesini gerekli görmekle birlikte ''İmamlar Kureyş'tendir'' rivayetini dikkate alarak hilafette Kureyşlilik şartını aramak da Ehl-i sünnet kavramının siyasi çerçevesini belirleyen unsurlardandır.
c)İmanın tasdik ve ikrar ile gerçekleşeceği, imanın zıddının küfür olduğu, büyük günah işlemenin kişiyi imandan çıkarmayacağı, dolayısıyla tekfir edilemeyeceği gibi hususları içeren ''Ehl-i kıble tekfir edilemez'' şeklindeki ilke Ehl-i sünnet ve'l cemaat kavramının akidevi çerçevesini belirleyen emel esastır.
d)Allah'ın sıfatlarının O'nun zatının ne aynı ne de gayrı olduğunu ve Kur'an'ın mahluk olmadığını benimsemek, insan özgürlüğü anlamındaki bir kader fikrini rddetmek de Ehl-i sünnet kavramının akidevi çerçevesini belirleyen unsurlardandır.

8)İtikadi bakımdan Ehl-i Sünnet'in oluşumunu kesin olarak belirlemek neden mümkün değildir?
Cevap:Çünkü ilk üç asır için Ehl-i sünnet ve'l cemaat tabiri i'tikadi açıdan tek bir görüşü ya da belli görüşleri, belli akidevi esasları benimseyen bütüncül, yeknesak bir zümreyi değil; belli konularda ileri sürdükleri görüşlerle farklılaşan fırka ve grupların karşısında ümmetin birlik ve beraberliğini esas alan cumhur ya da ana bünyeyi ifade eder.

9)Abdullah b. Ömer,İbrahim en-Neha’i, eş-Şa’bi ve el-Hasan el-Basri gibi şahsiyetlerin ortak özellikleri nelerdir?
Cevap: Ortak özellikleri; devlete ve İslam’ın ortaya koyduğu temel esaslara bağlılık, fitneye yol açmamamak için tartışmalı konulardan uzak durmak, samimi bir sadakat, cemaatin devamı ve terakkisi, yani istikrar içinde değişme ve gelişme için azami gayret şeklinde ifade edilebilir.

10)Ehl-i Sünnet’in temel inançlarının oluşmasına zemin hazırlayan kimdir?
Cevap: Ebu Hanife Nu’man b. Sabit b. Zuta b. Mah’tır.

11)Ebu Hanife’nin görüşleri nasıldır?
Cevap: a)Allah sayı yönünden değil ortağı bulunmaması yönünden birdir. O, yarattığı şeylerden hiç birine benzemez, Fiili ve zati sıfatlarıyla, isimleriyle daima var olmuştur ve olacaktır.
b)Bütün peygamberler günahlardan, küfür ve çirkin fiillerden münezzehtir.
c)Peygamberlerden sonra en üstün insanlar sırasıyla Ebu Bekir, Ömer b. Hattab, Osman b. Affan ve Ali b. Ebi Talib’tir.
d)Allah, yarattıklarından hiçbirini ne küfre ne de imana zorlamış ve onları ne mü’min ne de kafir olarak yaratmıştır. Fakat onları müstakil şahsiyetler olarak halk etmiştir.
e)İman ve küfür, kulların fiillerinden ibarettir. Bir Müslüman, helal saymamak şartıyla büyük günah işlemiş olsa bile küfürle suçlanamaz,Ancak bir müminin kafir olmamakla birlikte fasık olması caizdir.
f)Nebilerin mucizeleri ile velilerin kerametleri haktır.
g)Allah Teala ahrette görülecektir.
h)İman, dil ile ikrar ve kalp ile tasdikten ibarettir.
i)Peygamberlerin şefaati haktır.
j)Kıyamet ve hesap haktır.

NOT:İmam Azam’dan sonra, özellikle Mu’tezile ve diğer fırkaların i’tikadi meselelere dair ileri sürdükleri farklı fikirlere karşılık, İmam-ı Azam ve ondan öncekiler tarafından ortaya konulan görüşler doğrultusunda Ehl-i sünnet’in esasları geliştirilmiştir.Bu gelişme, klasik tasnif sistemi içinde, Selefiyye veya Ehl-i sünnet-i Hassa ile Halefiyye veya Ehl-i Sünnet-i Amme adları altında ele alınır.

12)Selef terim olarak ne demektir?
Cevap:Terim olarak, Hz. Peygamber döneminde yaşayanlar ile onları takip edenlerin üstünlüğünü belirten hadisler çerçevesinde, Müslümanların önderleri sayılan ashap ve tabiin için kullanılır.

13)Selefiyye’nin çerçevesi neyle belirlenmiştir? Bunlar nelerdir?
Cevap:Kur’an ve sünnet tarafından belirlenmiştir. Buna göre onlar;
a)Kur’an ve sünnet’te belirtilen esasları, akıl ve rey’e, dolayısıyla te’vile başvurmaksızın olduğu gibi kabul eder ve inanırlar.
b)Nassların zahiren ifade ettiği anlamı olduğu gibi kabul ederek müteşabihleri kavramak için akla başvurmaya veya te’vile yanaşmazlar.
c)Allah’ın sıfatları başta olmak üzere itikadi konuların ayrıntılarını araştırma ve üzerinde fikir beyan etmekten uzak dururlar

14)Selefiyye’nin yolu kaç esasa dayanır? Bunlar nelerdir? Tanımlayınız.
Cevap: 7 esasa dayanır: a)TAKDİS:Allah’ı, şanına ve yüceliğine layık olmayan şeylerden ve cismiyeten tenzih etmektir.

b)TASDİK:Allah’ın Kur’an ve sünnette geçen sıfat ve isimlerinin, O’nun yüceliğine ve kemaline layık manaları olduğu gibi kabul edip, Hz. Peygamber Allah’ı nasıl vasfetmişse O’na öylece inanmaktır.

c)ACZİ İTİRAF: Müteşabih ayetlerde anlatılan şeylerdeki murad ve maksadı Allah’a bırakarak bunları bilmediğini ve bilemeyeceğini itiraf etmektir.

d)SÜKUT:Müteşabihlerin anlamını sormamak, onlara dalmamaktır. Cahil birinin, bilmediği şüpheli şeyleri sormaması; alimin de buna cevap vermemesi gerekir.

e)İMSAK:Müteşabih ayetler üzerinde değişiklik yapmamak; açık olmayan manaları kullanmaktan ve te’vilden çekinmektir.

f)KEFF: Müteşabih ayetlerle, kalben dahi meşgul olmamak ve onlar üzerinde düşünmemektir.

g)MA’RİFET EHLİNE TESLİM: Yüce bahisler, peygamber ve sahabeye gizli değildir. Bu bakımdan onların herkese kapalı olduğu sanılmamalıdır. Ancak bunlar üzerinde durmak yerine, te’vilini ancak Allah bilir diyerek onların bilgisini ehline bırakıp te’vile gitmemek gerekir.

15)Selefiyye’nin itikaddaki imamı kimdir?
Cevap: Ahmed b. Hanbel

16)Ahmed b. Hanbel, Selefiyye’nin düşünce yapısının temellerini ortaya koymuştur. Ahmed b. Hanbel’in düşüncesi nasıldır?
Cevap: Ahmed b. Hanbel’e göre;
a) İman, kalb ile tasdik, dil ile ikrar ve azalarla amel etmektir.
b)İslam ise tasdik ve ikrardır.
c) İnsan şirk koşmak hariç, bir emri inkar etmedikçe dinden çıkmaz. Büyük günah işleyen kişi tövbe etmeden ölürse, durumu Allah’a kalmıştır; dilerse onu bağışlar, dilerse azab eder.
d)Allah’ın sıfatları konusunda tartışmaya girişmek, kesinlikle doğru değildir.
e)Kur’an mahluk değil, Allah’ın kelamıdır.
f)Nasslara ve nasslarda belirtilen hususlara iman edilir, Akla güvenmek ve itibar etmek insanı delalete sevk eder.
g)Allah’ın kazasına rıza, emrine teslimiyet, hükmüne sabır; emrettiğini yapmak, nehyettiğinden uzaklaşmak; hayır ve şerriyle kadere iman etmek, dinde mücadele ve husumeti bırakmak, tabiiler, imamlar ve fakihlerin ittifak ettiği Peygamber sünnetidir.
h)Ru’yetullah konusunda da Hz. Peygamber’in hadislerini dikkate alarak Kıyamet gününde Allah’ın görüleceğine inanmak gerekir. Hilafeti zorla ele geçirdiği halde halkı memnun eden ve adaleti sağlayan kimseye, facir olsa bile, fitneye meydan vermemek için itaat vaciptir.

17)Ahmed b. Hanbel’den sonra, Selef çizgisi kimlerle devam etmiştir?
Cevap: Ahmed b. Hanbel’den sonra Selef çizgisi, ¾ ve 6/10, asırlarda Bağdat’ta Ebu Bekir el-Hallal ve İbn Batta, Horasan’da Ebu Süleyman el-Hattabş ve Hace Abdullah Herevi gibi Hanbeli alimler tarafından devam ettirilmiştir. Bu alimler, Kelam ilmiyle meşgul olanlara karşı mücadele etmeyi temel vazife olarak görmüşler ve yazdıkları eserlerde bu hususu daima vurgulamışlardır. 6/10. asırda Şam’da mücadeleci kişiliğiyle Muvaffakuddin İbn Kudame, kelamcıların kitaplarını okumanın haram olduğuna dair yazdığı eser ile Selef çizgisinin gelişmesine ve daha güçlü alimlerin yetişmesine zemin hazırlamıştır. 7/13. yüzyılın sonlarına doğru İbn Teymiye, daha sonra da öğrencisi İbn Kayyım el-Cevziyye’nin çalışmaları neticesinde Selef çizgisi, sistematik Selefiyye’ye dönüşmüştür. İbn Teymiye ve öğrencisi, yaptıkları tahliller ve ortaya koydukları ilmi çalışmalarla görüş ve düşüncelerini faal duruma getirerek kelam, felsefe ve tasavvuf gibi disiplinlerin karşısına çıkmışlardır.18. yüzyılda Muhammed b. Abdilvehhab tarafından yeni ve farklı bir şekilde canlılık kazandırılan Selefiyye, onun adına nispetle Vehhabilik adıyla anılan daha katı bir mezhebe dönüşmüştür.

18)Ehl-i Sünnet-i Amme yani Halefiyye kimlere denir?
Cevap: Ehl-i sünnet bünyesinde Selefiyye’nin aksine, müteşabihler üzerinde düşünmenin, muhkem ayetler ışığında onları anlama ve açıklamaya çalışmanın bizzat Kur’an’ı Kerim’in mantığına uygun olduğunu kab...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın