Ünite 12 Soru-Cevap Ders Özetleri

ALEVİLİK VE BEKTAŞİLİK

s-) Hz. Aliyi seven ve ona bağlı olan kimseye ne denir?
c-) alevi denir. aleviler için şia ve kızılbaş tabiri de kullanılır.

s-) Alevilik terimine parelel olarak hangi terimler kullanılır?
c-) şia, Bektaşiler, kızılbaşlar, ocakzadeliler, tahtacılar, sıraçlar.
• Hacı Bektaşi veliye nisbeten kullanılan Bektaşilik 16. Yy’ın siyasi şartları doğrultusunda camiler, torlaklar, ışıklar, kalenderiler, haydarileri de içerir şekilde bir üst kimlik nitelemesine dönüşmüştür.
• Rafizilik/kızılbaşlık terimleri 15.-16. Yydan safevi taraftarlığı anlamında kullanılmıştır.

s-)ehlibeyte duyulan sevgi ve saygının babalık ve seyyidlik nisbeleri ile birleşerek yeni ocaklara dönüşmesiyle oluşan zümre ?
c-) ocakzadelilerdir.

s-) Bektaşilik nedir? Kimlere denir?
c-) 13. Yyda kalenderilik içinde teşekkül etmeye başlayıp 15. Yyın sonralarında hacı Bektaşi veli an’aneleri etrafında ortaya çıkan bir tarikat olup, bu tarikata bağlı olan kişilere Bektaşi denir

.s-) kızılbaşlık ile Bektaşilik arasındaki farklar nelerdir?
c-) kızılbaşlar genelde aşiret çevrelerinden gelen ve kırsal alandan yaşayan gruplar olup,Bektaşiler daha çok şehir merkezinde yaşayan eğitimli kimselerdir.Her iki grupta hacı Bektaşi veliyi sevip saymasına rağmen aleviler/kızılbaşlar hacı Bektaş dergahına değil,peygamber soyundan geldiklerine inandıkları ocakalara bağlıdırlar.Bektaşilar ise ya hacı bektaşın soyundan geldiklerini düşündükleri çelebilere yada manen onun temsilcisi kabul ettikleri babalara bağlıdırlar.Alevilik soya, Bektaşilik isteğe bağlıdır.

s-) ahilik anadoluda kimin şahsında kendine özgü bir yapılanmaya sahip olmuştur?
c-) şeyh nasiruddin ebul hakayık mahmud bin ahmed el-hoyi ahi evren.

s-)anadoluda bir halk isyanı olarak ortaya çıkan ve devleti sarsan ilk önemli hareket nedir?
c-)Babailiktir. Baba İlyas ve halifesi baba ishak önderliğinde mesiyanık karakterdeki bu isyan doğu ve ortaanadoludaki nüfüs kesafetinin artması sosyal ve iktisadi dengelerin bozulması, siyasi yönetimin keyfiliği neticesi ortaya çıkmıştır.

s-)hacı Bektaşi velinin eserlerini nelerdir?
c-) makalat, kitabülfevaid, şerhi besmele, şathıyye, hurduname, ussul hakika..

s-) Hurufiliğin kurucusu kimdir?
c-) estarabadlı fazlullah Hurufi.

s-)safevi tesirinde kaleme alınan eserler hangileridir?
c-) şerhu hutbetülbeyan, kenzül-mesaip(kumru), Hüsniye, faziletname.*Alevilik Bektaşilikte tasavvufi inançlar allaha manevi olarak ulaşmayı hedefler.Bunun yönteminin aşamaları 4 kapı 40 makamla ifade edilir.
• 1.ŞERİAT KAPISIı
1.makam iman getirmektir.
2.makam ilim öğrenmektir.
3.makam namaz kılmak, zekat vermek, oruç tutmak, gücü yetene hacca gitmek, seferberlik olunca kaçmayıp düşmana karşı gelemek ve cenabetliten temizlenmektir.
4.makam helal kazanmak ve faizi haram bilmektir.
5.makam nikah kıymaktır.
6.makam hayz ve lohusalıkta cinsi münasebeti haram bilmektir.
7.makam sünnet ve cemaat ehlinden olmaktır.
8.makam şefkatli olmaktır.
9.makam temiz yemek,temiz giymektir.
10.makam iyiliği emredip kötü işlerden sakındırmaktır.
* 2. TARİKAT KAPISI
1.makam pirden el alıp tevbe etmektir.
2.makam mürid olmaktır
3.makam saç kesmek(traş olmak) ve elbise değiştirmektir.
4.makam nefisle mücadele etmek olgunlaşmaktır pişmektir.
5.makam hizmet etmektir.
6.makam havf yani korkudur.
7.makam rec’a yani ümit etmektir.
8.makam hırka,zenbil,makas,seccade,subha(yüz taneli tesbih),ibrat(iğne) ve asadır.
9.makam makam sahibi,cemaat sahibi,nasihat sahibi,muhabbet sahibi olmaktır.
10.makam aşk, şevk, sefa ve fakirliktir.
*3.MARİFET KAPISI
1.Makam edeptir.
2.makam korkudur.
3.makam nefsine sahip olmaktır(perhizgarlık)
4.makam sabırdır.
5.makam utanmaktır.
6.makam korku,
7.makam ilimdir.
8.makam miskinlik yani mal ve mülk sahibi olmamaktır.
9.makam marifettir
10.makam kendini bilmektir.
*HAKİKAT KAPISI
1.makam toprak gibi olmaktır
2.makam 72 milleti ayıplamamaktır.
3.makam elinden geleni esirgememektir.
4.makam dünyada yaratılmış bütün nesnelerin kuldan emin olmasıdır.
5.makam mülkün sahibi allahın huzurunda eğilip itibar bulmaktır zira kul artık vahdete ulaşmış durumdadır.
6.makam sohbette hakikat sırlarını söylemektir.
7.makam seyri sülüğktur.
8.makam sırdır
9.makam münacattır.
10.makam allah tealaya ulaşmaktır.

s-)Alevilikte imam cafer tarafından bulunduğuna inanılan ve mutlaka uyulması gereken esaslar olarak kabul edilen 3sünnet 7 farz nelerdir?
c-) 3sünnet: (1) daima allahın kelamı dilinden gitmeye(kelimei tevhid) (2)kalbinden adaveti(düşmanlığı) gidere(3)eğer talip bir ise bir gibi otura hemen biri söyleye(tarikatın bir dediğini yerine getire=
7 farz: (1)zahid dinini şeytandan nice sakınırsa ,ehli tarikatta dinini yolunu öyle sakına(2)dest-i kudret makamına iletmiş ola yani candan geçe haktan dönmeye(3)dünya kendine zerre kadar gelmeye(4)halifeden tövbe ala(5)halifeden muhasip hakkını cemiyete yedire(6)halifeden hırka giye(7)halifeden tac urunmaktır.

s-)alevi ocaklarındaki cem ayinlerinin bazılarını yazınız
.c-)görgü cemi, koldan kopma cemii, ikrar cemi, yol kardeşliği cemi, düşkünlük cemi, kırklar cemi, ayini cem.

s-)Cem törenlerinin yapıldığı yerler nerelerdir?
c-)tekke,dede evi(pir evi) cem evleri

s-)ayini cem ne demektir?
c-)toplantı töresi,cem adeti, cem töreni

s-)aynül cem ne demektir?
c-)birliğin özü

s-)ikrar verme cemi ne demektir?
c-)bir kişinin alevi Bektaşi yoluna alınması amacıyla yapılan ayindir.

s-)Görgü cemi ne demektir?
c-)görgü kurbanı terceman kurbanı diye de adlandırılan bu ayin bütün Anadolu alevi zümreleri için en önemli dini törendir.genellikle her yıl kış aylarında yapılır.bu ayinde 12 hizmet yerine getirilmiş olur ve herkes görgüden geçirilir.görgüden geçenler daha önce yaptığı bir kuusru bir daha yapmamak üzere tövbe ederler

s-)abdal musa kurbanı nedir?
c-) bazı bölegelerde kış aylarında perşembeyi cumaya bağlayan gecelerde kurban kemek gelenekleşmiştir.dargınlık veya başka bir mesele için abdal musa kurbanı kesilir.

s-)kerbela ayini (muharrem) nedir?
c-) hz hüseyinin kerbelada şehit edilişinin hatırasına muharrem ayının1-12. Günleri matem tutmaktır.

s-)Koldan kopan erkanı nedir?
c-) gençleri ceme alıştırmk onalra adap ve erkan huşularında görgü vermek tarikat mefküresini aşılamak için yapılır.
s-)dardan indirme erkanı nedir?
c-)Ölen bir alevinin ruhunu taziziçin yapılır.*cemin işleyişini düzenlemek için görevlendirilmiş
12 hizmet sahibi vardır bunlar:
1-DEDE:serçem de denir.cemi yönetir.
2-REHBER:görgüsü yapılanlara ve ceme katılanlara yardımcı olur.dikme yol eri, mürebbi baba da denir. Dede gelmemşse cemleri idare eder.
3-GÖZCÜ:cemde düzeni ve sükuneti sağlar.töreye aykırı hareket yapılmamasına bakar.herkesin huyunu suyunu bilir.
4-ÇERAĞCI:çerağın uyandırılması(yakılmaıs) meydanın aydınlatılması ile görevlidir.
5-SAZANDAR:Bektaşiler ve malatya tunceli çevresinde buna zakir derler.deyiş düvaz miraçlama söyler.genellikle 3 kişidir saz çalarlar.
6-FERRAŞ:bu carcı veya süpürgeci adıyla da anılır.selman hizmetide denir. Gerkirse rehbere yardım eder.
7-SAKKA-İBRİKDAR:saka suyu dağıtır dolucuda denir.
8-SOFRACI-KURBANCI:kurban ve yemek işlerine bakar.
9-PERVANE-SAMAHCI: samah yapanlar. Bazı yerlerde pervaneye tellalde denir.hizmeti dışarda olduğundan pervane gibi döndüğünden bu ad verilmiştir.
10-PEYİK:cemi komşulara haber verir. Bazı yerlerde buna ayakçı,davetçi,okucu da denir.
11-İZNİKÇİ: cem evinin temizliğine bakar
12-BEKÇİ:buna kapıcıda denir.cem evinin kapısını bekler.
*Cem merasiminden bir gün önce hizmet sahipleri görevleri için gerekli hazırlıkları yaparlar.erkanın yapılacağı akşam cem evine(meydan evi) 12 tane post serilir bu postların birer adı ve simgeleri vardır.bunlar:
1-)baba(pir) postu:horosan postu
2-)mürşit postu: ahmedi muhtar makamıdır.bu post hz muhammed(as) postudurç
3-) rehber postu: hz ali makamıdır ali postu diye anılır.
4-) aşçı postu: seyit ali sultan makamıdır.
5-) ekmekçi postu: balım sultan makamıdır.
6-)nakib postu: Kaygusuz abdal makamıdır
7-)atacı postu: kamber ali sultan makamıdır
8-) meydancı postu: sarı İsmail sultan makamıdır
9-) türbedar postu: karadonlu can baba makamıdır
10-) kurbancı postu: hz. İbrahim makamıdır
11-) ayakçı postu: abdal musa sultan makamıdır
12-) mihmandar postu: hızır as makamıdır.

s-)muhib ne demektir?
c-) Bektaşilerden birinin kefaletiyle Bektaşi tarikatından nasib alan yani bir babaya intisab olan kişiye muhib denir.

s-) Bektaşilikteki dereceler nelerdir?
c-) 1.derece: muhibliktir. 2.derece: dervişliktir. 3.derece: babalıktır. 4.derece: mücerretliktir. 5. Derece: halifeliktir.(Bektaşilikte en yüksek derecedir)

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın