|
Konu Başlığı: Zahirur rivaye Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 07 Nisan 2010, 16:59:28 ZÂHİRU´R-RİVÂYE Zâhiru´r-rivâye; Hanefi mezhebine ait hükümlerden, ilk imamlardan sonraki nesillere aktarılan meselelerin bir çeşididir. Buna mesâilü´l-usûl de denilir (İbn Abidin, Resâil, I, 16). Hanefi mezhebinin esaslarına ait ictihatların, imamlardan sonraki devirlere nakli genelde İmam Muhammed´in kitapları vasıtasıyla olmuştur. Çünkü İmam Muhammed´in hem eserleri fazladır, hem de bunlar zamanımıza kadar gelmiştir. Bu yüzden ona Hanefi mezhebinin nâkili denilmektedir (Hayrettin Karaman, İslâm Hukuk Tarihi, 98). İmam Muhammed´in, Ebû Hanife´nin, Ebû Yusuf´un ve kendisinin görüşlerinden derlediği kitapların bir kısmı tevatür veya şöhret yoluyla sika raviler tarafından nakledilmiştir. Bir kısmının rivâyeti ise bu derece sağlam değildir. Bunlardan birincisine Zâhiru´r-rivâye, ikincisine ise Nâdiru´r-rivaye denilir (İbn Abidin, Dürrü´l-Muhtar, I, 69). Zahiru´r-rivâye meseleleri İmam Muhammed´in derlediği şu altı kitapta toplanmıştır: 1- el-Mebsût: İmam Muhammed´in bize kadar gelen eserlerinin en büyüğüdür. Bu eserde Ebû Hanife ve Ebû Yusuf´un fürua ait görüşlerini nakletmiş ve kendi düşüncelerini eklemiştir. Bu kitaba, el-Asl da denilir. 2- el-Câmiu´s-Sağîr: Bu kitap 1502 (veya 1532) meseleyi ihtiva etmektedir. Bunlardan 170 tanesinde ihtilaf vardır. Bu kitapta Ebû Yusuf´un Ebû Hanife´den rivayet ettiği meseleleri de toplanmıştır. 3- el-Câmiu´l-Kebir: Ebû Hanife´den arada vasıta olmadan bizzat kendisinden aldığı meseleleri havidir. Meselelerle ilgili bir takım açıklama ve tahlillere yer verilmiştir. 4- es-Siyeru´s-Sağir: Devletler umumi hukukuna aittir. 5- es-Siyeru´l Kebîr: Bu eser de devletler umumi hukukuna aittir. Serahsî tarafından şerhedilmiştir. Bu şerh dört cilt halinde basılmıştır. 6- ez-Ziyâdât. ve Ziyâdetü´z Ziyâdâa: el-Câmiu´l-Kebir´de eksik bırakılan meselelerin mütemmimidir (Karaman, a.g.e., 98; Abdülvehhab İbrahim Ebû Süleyman-Muhammed İbrahim Ahmet Ali, Dirâsât fi´l-Fıkhı´l-İslâmî, 68). Kütübü sitte de denilen bu altı eseri el-Hâkimu´ş-Şehid Muhammed b. Muhammed el-Mervezî bir araya toplamış ve eserine e-Kâfi adını vermiştir. Şemsu´l-Eimme es-Serahsî de bu eseri Mebsût adıyla şerhetmiştir. (İbn Abidin, er-Resâil, 20). Serahsî´nin bu eseri otuz cilt halinde basılmıştır. Zâhiru´r-rivâyede bulunan meseleler Hanefîlerin en sağlam kaynağıdır. Dolayısıyla bu kaynaktaki bir meselenin hükmü diğer kaynaktakilerle çelişirse Zahiru´r-rivâyedeki hüküm öbürlerine tercih edilir. Bir müftü, hükmü sorulan bir meselenin cevabını zahiru´r-rivâye eserlerinde, imamların ittifak ettikleri bir halde bulursa onunla fetva verir, başka bir görüşe meyletmesi caiz değildir (A. İbrahim-M. İbrahim, a.g.e., 71). |