Ümmü´l-kitab

ÜMMÜ´L-KİTAB

Ana kitap ya da kitapların anası. Ümmü´l-kitap deyimi Kur´an´da; "Âllah dilediğini siler, (dilediğini) bırakır. (Bütün) kitap(ların) anası O´nun yanındadır." (Ra´d, 13/39) ve "Biz düşünüp anlamanız için onu Arapça bir Kur´an yaptık. O, katımızda bulunan ümmü´l-kitaptadır (ana kitap)..." (Zuhruf; 43/4) âyetlerinde geçer.

Ümmü´l-kitap deyimi, en çok kabul gören görüşe göre, olmuş ve olacak her şeyin yazılı olduğu manevi levha anlamında levh-i mahfuzu dile getirir. Bu anlamıyla ümmü´l-kitap kitabun hafız (koruyan kitap), kitabun mübin (apaçık kitap), kitabun meknun (saklanmış kitap), imanın mübin (apaçık iman) adlarıyla aynı şeyi gösterir.

Müfessirlere göre ümmü´l-kitap hakimdir, muhkemdir. Onda her şey yazılmış durumdadır. Her şeyin aslı, kökü, tohumu ondadır, varlık alanına oradan çıkar. Peygamberlere gönderilen tüm kitapların kaynağı dâ Ümmü´l-kitaptır.

Ümmü´l-kitabın levh-i mahfuz olduğu şeklindeki yaygın kabule karşın, farklı görüşler öne sürenler de olmuştur. Bunların başlıcaları şöyle sıralanabilir: İbn Cerir et-Taberî; "Ümmü´l-kitap helal ve haramdır", Katade; "Kitabın tümü ve aslıdır", Dahhak; "Alemlerin Rabbi yanında olan bir kitaptır", Ka´b; "Yüce Allah´ın kendisinin neyi yarattığını ve amel edenlerin neyi yaptığını bilmesidir", İbn Abbas; "zikirdir" demişlerdir.

Ayrıca Fatiha sûresinin bir diğer adı da Ümmü´l-Kitab´dır. İmam Buharî Tefsir kitabının başında; "Fatiha sûresine Ümmü´l-Kitab adı verilmiştir. Çünkü Mushafların yazılışına onunla başlanır ve namazda Kur´an okumaya Fatiha ile başlanır" demiştir. Fatiha´nın bu adı olmasının sebeblerinden biri de, Kur´an´ın bütün muhtevasının bu sûredeki manaya raci olduğu görüşüdür (İbn Kesir, Tefsîru´l Kur´âni´l-Azîm, II, 16). (Ayrıca bkz. Levh-i Mahfuz maddesi.)

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın