Müdelles hadîs

4. Müdelles Hadîs:

Müdelles iki kısımdır:

a) İsnâdda tedlîs: Râvînin mutasın olup görüştüğü fakat hadîs almadığı veya mu'âsırı olduğu hâlde görüşmediği kimseden hadîs işittiğini zannettirecek şekilde rivayet ettiği hadîstir. Bunun misâli Ali b. Haşrem'in şu sözüdür:

Süfyân b. Uyeyne'nin yanında bulunuyorduk. Süfyan: Zührî şöyle söyledi diyerek rivayete başladı. Ona Zührî'den bunu işittin mi? diye sorulduğunda: Hayır, bunu Zührî'den Macmer duymuş, bana da ondan duyan Abdurrezzâ söyledi, demiştir. [594]Gerçekten Süfyân Zührî'nin mu'âsm olup onunla görüşmüştür ; lâkin ondan hadîs almadığı için semâ'ı sabit değildir. Süfyân Abdurrezzâk'dan, Abdurrezzâk Ma'mer'den o da Zührî'den hadîs almıştır. Buradaki tedlîs, Süfyan'm iki şeyhini de atlayarak hadîsi doğrudan doğruya Zührî'den duyduğunu zannettirecek bir tarzda rivayet etmesidir.

Tedlîs'in en çirkin ve yalana en yakın olan kısmı budur. Şube: "Tedlîs yapmaktansa, zina yapmak bence ehvendir[595] ve "Tedlîs yalanın kardeşidir" demiştir. [596] Şâfi'î, isnadda bir defa dahî tedlîs yaptığını bildiği kimsenin hadîsini almazdı. Fakat bu mevzuda âlimlerin kanâati şudur: Tedlîs yaptığı söylenenlerin rivayetinde semâ1 lâfzını açık bir şekilde kullananların rivayeti kabul edilir. Bunun aksine sözü mübhem ve tedlîs ihtimâli mevcut olan râvînin rivayeti reddedilir.

Hâkim, bu nev'î tedlîs'in çokça yapıldığı memleketlerle, rivayetlerinde böylesi yalan bilinmeyen şehirler üzerinde bir araştırma yapmış; neticede imamları tedlîs yapmayan şehirler olarak: "Hicaz, Haremeyn, Mısır, Avâlî (Medîne civarındaki köyler), Horasan.. Isfahan, îran, Hûzistan ve Mâverâ'u'nnehir halkını tesbît etmiş; en çok tedlîs yapan muhaddislerin de Kûfeliler ile Basrahlar olduğunu iyleyen Şâfi'î değildir (Bk.

söylemiştir. Bağdatlılardan ise Ebû Bekir Muhammed b. Muhammed b- Süleyman el-Bağdâdî el-Vâsıtî'ye gelinceye kadar kimse tedlîs yapmamıştır. Oraya tedlîs'i ilk defa sokan bu zâttır.[597]

[594] Tavzîhu'l-efkâTj c. I, s. 366,

[595] Bunu Şu'be söylemiş, Şâfi'î ise nakletmiştirf ej-Bâ'isu'1-hasîs, s. 58).

[596] Ihtisâru 'ulûrm'l-hadîs, s. 58.

[597] Ma'rifetu «ulûmi'l-hadîs, s. 111-112.

Dr. Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadîs Istılahları, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: 142-143.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın