İstilam

İSTİLAM

Selâmlamak, ekin başak vermek, hac veya umre sırasında tavaf yaparken Hacer-i Esved´i öperek veya el sürerek ziyaret etmek. Kâbe´yi tavaf edecek kimse, gerek tavafa başlarken ve gerekse Hacer-i Esved´in önüne geldikçe, mümkün ise kimseye eziyet vermeden onu öper ve eliyle mesheder. Kalabalık ve izdihamdan dolayı öpmesi ve elini sürmesi mümkün olmazsa uzaktan Hacer-i Esve´de doğru ellerini kaldır. Onu öper gibi işaret yapar. Tekbir ve tehlil getirir. İşte bu şekilde uzaktan yapılan işarete istilâm. (selâmlama) denir. Hacer-i Esved´i öpmek veya istilâm etmek haccın sünnetlerindendir.

Hacer-i Esved´i selâmlama ve öpme hadisle sabittir. Hz. Ömer´in, tavaf sırasında hacer-i Esved´i öperek; "Resulullah (s.a.s)´i, seni öperken görmeseydim, seni öpmezdim" (Buhârî Hac, 50; Müslim, Hac, 248, 251; Nesâî, Menâsik, 147; İbn Mâce, Menâsik, 27) dediği nakledilir. Abdullah b. Ömer´e bir adam, Hacer-i Esved´i selâmlamanın hükmünü sorunca o da şöyle cevap verdi: "Ben Resulullah (s.a.s)´i onu selâmlarken ve öperken gördüm". Muhatabın çok izdiham Olursa nasıl hareket edileceğini sorması üzerine, İbn Ömer, şöyle olursa nasıl olur, böyle olursa sonuç nasıl olur? gibi sorulardan memnun kalmadığını belirterek, Hz. Peygamber´in Hacer-i Esved´i selâmlayıp öptüğünü tekrar etmekle yetinmiştir (Buhârî, Hac, 60; Nesai, Menâsik, 155).

Diğer yandan Hz. Peygamber Veda Haccı´nda, devesi üzerinde tavaf yapmış ve Hacer-i Esved´i mihcen denilen asası ile işaret ederek selâmlamıştır (Buhârı, Hac, 58). Ancak Resulullah (s.a.s)´in deve üzerinde tavaf yapması herkes tarafından görülmesi ve şüphelerin giderilmesi amacına yöneliktir. Buna, bazı âlimler, Hz. Peygamber´in Mekke´ye geldiğinde rahatsız olduğunu ilâve eder. Ebû Dâvud şöyle nakleder: "Resulullah (s.a.s) Mekke´ye geldiğinde hasta idi. Beytullah´ı binit üzerinde tavaf etti. Hacer-i Esved´e geldiğinde asa ile istilâm yaptı. Tavafı tamamlayınca da devesinden indi, Makam-ı İbrahim´de iki rekât namaz kıldı" (Ebu Dâvud, Menâsik, 49; ez-Zebîdi, Tecrid-i Sarih, Terc. Kamil Miras, Ankara 1984, VI, 118).

Tavaf sırasında, izdiham olunca hac yapanların birbirini incitmemesi, başkalarına rahatsızlık vermemesi için Hacer-i Esved´in ziyareti öpme veya elle dokunma uygulaması, terkedilerek istilâm´la yetinilir. Buna göre, öpme veya el sürme imkânı bulamayan kimse, Hacer-i Esved´i hizasına gelince eliyle veya elinde bulunan baston gibi şeyle selâmlama işareti yapması mümkün ve caizdir. İster dokunarak isterse kalabalık olduğundan dolayı uzaktan Hacer-i Esved´i istilam ederken "Bismillah Allahu ekber" demek sünnettir.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın