İçtihadın Hükmü
 


Müçtehid bazen hata, bazen isabet eder.»

Çünkü Allahü Teâlâ'nın içtihad meselelerin­de hükmü birdir ve tayin edilmiştir. Ve bu husus­ta zannî bir delil vardır.

Eğer müçtehid, bu zannî delili bulursa isabet etmiş; bulamazsa hata etmiş olur.

İçtihadın hükmü, zann-ı galiple isabettir. Müçtehid, bir meselede isabet edebileceği gibi ha­ta da edebilir. O meselede kat'î olarak isabet etti­ğini iddia edemez. Bilâkis, büyük bir ihtimalle İsabet ettiğine kani bulunur.

Mutezile Mezhsbi'ne göre; her müçtehid hak­ka isabet eder. Çünkü hukuk müteaddittir ve do-lasıyla her müçtehid hakkı bulur. Hüküm, Allah indinde, müçtehidin içtihadına, tâbidir. Müçtehid, hakkı bulmakla mükelleftir. Eğer hakka isabet edemeyecek olsa idi; içtihad, güç yetmeyecek şeyi teklif etmek olurdu ki, bu da muhaldir.

Ehl-i Sünnet'e göre ise; hak birdir. Verilecek hüküm, müçtehidin içtihadına tâbi değildir. Müç­tehid, hakka isabetle mükellef doğil, içtihad et­mekle mükelleftir. Bunun için müçtehide, muhali teklif gibi bir durum yoktur. Mûtezile'nin görüşü sakattır.

Allah indinde her hadisenin hükmü birdir. Ya­ni hak birdir. Her müçtehid hakka fcabtt etmiş ol­ca, bir hadisede verilen çeşitli hükümlerin hepsi­nin hak olması lâzım gelir. Bu ise, birleşmesi im­kânsız olan zıtlıkların bir arada bulunması de­mektir.

Meselâ; eşek vs tilki gibi hayvanların, bir kı­sım müçtehidlere göre etkilerinin yenmesinin he­lâl olması, bize göre ise haram olması böyledir. Bir şeyin aynı anda hem hslâl, hem de haram olması ise tenakuzdur. Dolayısıyla Mûtezile'nin görüşü yanlıştır.

Sahih olan kavle göre; her Müçtehid, bir me­seleyi araştınrken, bütün gücünü sarfettiği için başlangıçta İsabet eder. Eğer o meselede doğruyu bulursa, sonunda da İsabet etmiş olur. Hakka İsa­bet edebilmiş olduğu için de on sevap îazanır. Eğer müçtehid, o meselenin sonunda isabet kay-dedemszse, hata etmiş olur. Fakat, başlangıçta gayret göstermiş ve isabet etmiş olduğu için gü­nahkâr olmaz.  Bilâkis, bir sevap kazam:.     Yani

her müçtehid, başlangıçta haklıdır. Neticede ise haklı la olabilir, hatalı da. Bu hususta Resul üllah (S.A.V.), Amr İbnü'1-As (R.A.)'a şöyle buyurmuş­lardır:

«Sen hükmet. Eğer isabet edersen senin için   on sevap vardır. Hata edersen bir sevap vardır.»

Ancak, doğru yol ve bu yola ulaştıran deliller açık vs belli iken, müçtehid fazla gayret sarfetmez de kusur kendinden olursa, sorumludur.

İçtihad; itikadı, kat'î ve açık olan şeylerle sa­rih olan nass'larda cereyan etmez.

Sahih olaon kavle göre içtihad, tecezzi kabul etmez. Yani, bir müçtehidin, bir kısım meseleler hakkında, içtihadın şartları ile jçtihad edip de di­ğer bazı meseleler hakkında içtihad edememesi doğru değildir. Bu halde, onun önceki içtihadları-na da güvenilemez. Bir müçtehidin, bazı yerde müçtehid, bazı yerde mukallit olması yanlıştır. Bir müçtehid, kendisi içtihad edebilecekken, başka bir müçtehidi taklid edemez. [357]

 

Taklid
 

Taklid, lügatte; «bir kimsenin boynuna ger­danlık takmak» manasınadır. İslâm ıstılahında ise; «başkasının sözünü ve hükmünü, hüccet ve delile bakmaksızın, kabul etmek» demektir.[358]

îçtihad derecesinde olmayan; dinî hükümleri delillerinden çıkarmaya, bu hükümleri birbirin­den ayırmaya ve rivayetlerin bîr kısmını diğerine tercih etmeye muktedir olmayan fakihlere de «Mukallidn denir.

Taklid, iki çeşittir. Birincisi amelî meseleler-deki taklittir ki, mü'minin yapacağı işleri ilgili­dir. İkincisi de, itikad meselelerine ait takliddir. Bu da, mü'minin inanması gerekli hususlarla alâ­kalıdır. [359]


[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

Aleyküm Selâm. Vesileniz ile birçok bilgiler ediniyoruz elhamdülillâh
Allah sizlerden razı olsun kardeşim
Rabb'im bizleri her zaman rızasına uygun şekilde yaşıyan kullarından eylesin inşaAllah..
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın