ÜNİTE 2

                                                       İSLÂM HUKUKUNUN KAYNAKLARI

İslam Hukukun Temel Kaynakları

Başlıca kaynaklar olan Kur’ân, Sünnet, İcmâ, Sahâbîlerin Fetvâları ve daha önceki zamanlarda yaşanmış Şerait ve örfler bu kapsama alınabilir.

GÜNÜMÜZ HUKUK BİLİMİNDE KAYNAK KAVRAMI

Kaynak  bir şeyin ilk çıktığı, ilk kaynadığı yer menba anlamlarına gelir.Hukukun kaynakları üçe ayırabiliriz .

Yaratıcı Kaynaklar: Hukuku hukuk yapan, onu yaratan ve hukuk kurallarını meydana getiren güç demektir.

Bilgi kaynakları: Hukuk kurallarının nerelerde bulunduğunu ifade eden kaynaklardır.

Yürürlük kaynakları: Anayasa, kanun ve kararname gibi, hukukî hükümleri gösteren kaideler, hukukun yürürlük kaynağını oluştururlar.

İSLÂM HUKUK BİLMİNDE KAYNAK KAVRAMI

İslâm hukuku açısından hükümlerin kaynağı konusunu ikiye ayırabiliriz:

* İslâm hukukunda hüküm koyma yetkisinin sahibi,

* Müçtehitlerin bir meselenin hükmünü araştırırken  başvurdukları ve esas aldıkları kaynaklar ve deliller.

Menşe Anlamında Kaynak

Dinî/şer’î hüküm, aslında, ALLAH’ın bir şeye dair hükmü demektir.İslâm hukukunun kaynağı ALLAH’ın iradesi olup, Kur’ân, Sünnet ve diğer kaynaklar ALLAH’ın iradesine/hükmüne ulaşılan kaynaklar ve delillerdir.

İslâm hukuku hükümleri, temelde ikiye ayrılır:

*Vahiy yoluyla bildirilen hükümler ve bu hükümlere dayanılarak çıkartılan ictihâdî hükümler.

İSLÂM HUKUK BİLİMİNDE KAYNAKLAR

Şer’î delillerin sayısı, bakış açısına göre farklılaşıp genel kabul gören sıralama şöyledir:Kitâb, Sünnet, İcmâ’, Kıyas, Sahâbîlerin Fetvâları, Bizden Öncekilerin Şer’îatleri, İstihsan, İstislah, Örf, Seddi Zerîa, İstıshâb.

Bu deliller de kendi arasında Aslî ve Fer’î Deliller olmak üzere ikiye ayırabiliriz.

Aslî deliller Kitab, Sünnet, İcmâ’ ve Kıyastır.

Fer’î delil kavramı, aslî delillere bağlı ve ikinci dereceden delilleri ifade eder. Bunların başlıcaları şunlardır: Sahâbîlerin

Fetvâları, Bizden Öncekilerin Şer’îatleri, İstihsan, İstislah, Örf, Seddi Zerîa ve İstıshâb.

KİTAB:KURAN-I KERİM

İslam hukukunun birinci ve asıl kaynağı Kur’ân’dır.Fıkıh Usûlcülerinin Kur’ân ile ilgili tariflerinden biride; Kur’ân, Hz. Muhammed (s.a.s)’e vahiy yoluyla Arapça olarak indirilmiş, Mushafta yazılmış, bize kadar tevâtür yoluyla nakledilmiş ALLAH kelâmıdır.Kur’ân, mushaf haline getirildikten sonraki tasnifi ile Fatiha Sûresi ile başlayıp Nâs Sûresi ile sona erer. Kur’ân’da 114 Sûre vardır.

Kur’ân’ın Özellikleri

*Kur’ân lafız ve mana olarak ALLAH katından indirilmiştir.

*Kur’ân Arapça nazil olmuştur.

*Kur’ân tevatür yoluyla nakledilmiştir.

*Kur’ân mu’ciz bir kelâmdır
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

İcmâın Türleri

Sarih İcmâ: Bir dönemde yaşamış bütün müctehitlerin bir meselenin üzerinde ittifak etmeleri

 Sükûtî İcmâ: Herhangi bir asırda, bir ya da birkaç müctehit verilen hükme diğer müçtehidlerin katılmamasıdır .

İcmâın İşlevi

*İcmâın delâlet ve sübût yönlerinden kat’î olan naslarla ilgili yönü: İcmâın senedi kat’î bir delilde  olur
* İcmâın delâlet ya da sübût açısından zannî olan naslarla ilgili yönü: İcmâ, bu tip naslar üzerinde tahakkuk ettiğinde onlara kat’iyet kazandırır.

SAHABE GÖRÜŞÜ VE FETVALARI

Sahabeden, aralarında ihtilaf olmadan rivâyet edilen ve ittifak ettikleri hükümler, icmâa dâhil olup, bununla amel edileceği hususunda şüpheye mahal yoktur.

ŞER’U MEN KABLENÂ (ÖNCEKİ PEYGAMBERLERİN ŞERİATLERİ)

Şer’u men kablenâ ifadesi ile,önceki hak dinlere ait olup Kur’ân ve Sünnet’te nakledilen hükümler belirtilir.

ÖRF VE ÂDETLER

Örf sosyal hayatı düzenleyen yazısız kurallar bütünüdür.Süregeldiği için hukukun kaynakları arasında yer alır.

Örfün Delil Olarak Kullanılmasının Şartları

*Süreklilik göstermesi gerekir.
* İstikrarlı olması
* Örf şer’î delillere muhalif olmamalıdır.


Örfün Türleri

Geçerlik Bakımından

 Sahih Örf: Naslarla çelişmeyip insanlara fayda sağlayan örfler sahihtir. Bu tür örf, yargı ve fetvada dikkate alınır.

 Fâsid Örf: Naslara aykırı olan veya insanlara zarar veren örf geçersizdir.

Uygulandığı Bölge Bakımından

Genel Örf (Örf-i Âmm): Müslümanların geneline yayılan örfler böyledir.
Husûsî Örf (Örf-i Hâs): Belli bir bölgeye, mesleğe, belli bir iş çevresine veya sanat koluna ait olan örfler böyledir.

İslâm Hukuk Metodolojisinde Örfün Rolü

Örfün, İslam hukuk metodolojisinde bir kaç farklı açıdan rolü vardır.

-Âyet ve hadislerin anlaşılmasında, vahiy dönemi Arap diline ait örf ve âdetlerinin yeri vardır. Naslarda yer alan mutlak ve genel ifadeleri müçtehitler, örf ile sınırlandırmış ve tahsis etmiştir.

-Örfe mebni vârid olmuş hükümler, örfün değişmesiyle değişmiştir.

- İnsanlara ve topluma zarar vermeyen, bilakis fayda sağlayan ve yasaklanmasını gerektiren bir nas bulunmayan örfler, muamelelerde esas alınır ve insanlar arası ihtilaflarda hakem kılınır.









[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

maşallah  çok güzel bir özetleme olmuş evlad allah mübarek kılsın.
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın