Ünite 8 Soru-Cevap Ders Özetleri

ÜNİTE 8 İSLÂM BORÇLAR HUKUKU-I (AKİT TEORİSİ)

S.   HUKUK TARİHİNDE MÜLKİYETİN SEBEPLERİ NELERDİR?
C.   Mülkiyetin sebepleri:
1.   Sahipsiz mala el koyma
2.   Akit

S.   KUR'AN-I KERİMDEKİ AKİT TERİMİNİN KAPSAMI NEDİR?
C.   Hem Allah ile kullar arasında hem de kulların kendi aralarında yaptıkları tüm akitler.

S.   KUR'AN- KERİMDE MÜDAYENE AYETİ HANGİ SUREDEDİR?
C.   Bakara 282

S.   AKDİN ORTAK TARİFİ NEDİR?
C.   Akit: Tarafeynin bir hususu iltizam ve teahhüt etmeleridir ki icab ve kabul irtibatından ibarettir.

S.   TARİFLERE GÖRE AKİTLE İLGİLİ SONUÇLAR NELERDİR?
C.   Tariflere göre akitle ilgili sonuçlar:
a.   Hukuki sonuç doğurmak üzere izhar edilen ve birbirine uygun olan her karşılıklı irade ( iki irade) akittir.
b.   Tek taraflı irade akit değildir.

S.   KAVAİD KİTAPLARI İLE USUL KİTAPLARININ HÜKÜM BAHSİNDE AKİT VE TASARRUFLAR ÇEŞİTLİ YÖNLERDEN TASNİF VE TAKSİME TABİ TUTULMUŞLARDIR. BUNLAR NELERDİR?
C.   Akit Çeşitleri:
*   Meşruiyet bakımından
*   Sıhhat Bakımından
*   Ayn'a bağlılık bakımından
*   Geçerlilik bakımından
*   Bağlayıcılık bakımından
*   Mevzuun karşılığı bakımından
*   Ödeme ( tazmin) sorumluluğu bakımından
*   Gayesi bakımından
*   Süreklilik bakımından
*   Şekil bakımından
*   Şekil bakımından
*   İsimli ve sınırlı olma bakımından

S.   MEŞRUİYET BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Meşruiyet bakımından Akitler:
•   Meşru Akitler: Şeriatın uygun gördüğü nesneler üzerinde usülüne uygun yapılan akitler.
•   Gayr-i Meşru Akitler: Kanunun yasakladığı, cevaz vermediği akitler (doğmamış hayvan ticareti. vb.)

S.   SIHHAT BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Sıhhat Bakımından Akitler:
•   Sahih Akitler: Unsurları ve bunlara ait şart ve vasıfları kanuna uygun akitler.
•   Fasit Akitler: Aslı veya vasfı kanuna uygun bulunmayan akitler. Hanefiler bunları da ikiye ayırıyorlar. Unsurlarda ve bunlara ait şartlarda eksikliği bulunan akitlere batıl, diğer vasıf ve detaylarda eksiği bulunanlara ise fasit demişler.
S.   AYN'A BAĞLILIK BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Ayn'a bağlılık bakımından:
•   Ayni akitler: Ariyet, vedia, karz, hibe ve rehineden ibaret olan beş nevi akitler. Konuları olan malın teslimi ile tamam oldukları için bu isimle anılır.
•   Ayni olmayan akitler: Malın teslimine bağlı olmayan yanlızca icab kabul ile tamamlanan akitlerdir.

S.   GEÇERLİLİK BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Geçerlilik bakımından:
•   Nafiz akitler: Yapıldığı andan itibaren geçerli olur çünkü aktin taraflarında geçerliliği engelleyen bir vasıf bulunmadığı gibi üçüncü bir hak sahibinin rızasına da ihtiyaç yoktur.
•   Mevkuf akitler: Hak sahibinin serbest olarak irade ve rızasının alınamadığı akitlerdir.

S.   BAĞLAYICILIK BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Bağlayıcılık bakımından:
•   Tarafları bağlayıcı / İptali olmayan: Taraflar için bağlayıcı olup karşılıklı anlaşma ile geriye dönük olarak iptali mümkün olmayan akitlerdir. Örn. Evlenme. Akdi.
•   Tarafları bağlayıcı / İptali olan: Taraflar için bağlayıcı olmakla beraber karşılıklı rıza ile feshi mümkün olan akitler.
•   Taraflardan biri için bağlayıcı olan: Rehin akdi rehin vereni bağlar.
•   Her iki taraf için de bağlayıcı olmayan: Vekâlet, ariyet, vedia akitleri

S.   MEVZUUN KARŞILIĞI BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Mevzuun karşılığı bakımından:
•   İvazlı akitler: Bunlar satım kira gibi mevzuun karşılığı bulunan akitlerdir.
•   İvazsız akitler: Bunlarda mevzuun karşılığı yoktur. Hibe ve ariyet gibi
•   Başı ve sonu farklı olanlar: Borç aktinde ödeme talebine kadar ıvazsız, ödeme talebinden itibaren ıvazlı akit özelliği vardır.

S.   ÖDEME ( TAZMİN) SORUMLULUĞU BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Ödeme ( tazmin) sorumluluğu bakımından:
•   Ödeme sorumluluğu getiren akitler: (Ukudu'd -Daman) Mal karşılığında sulh, karz gibi akitler.
•   Emanet Akitleri: (Ukudu'l- Emanat) Vedia, ariyet, şirket gibi akitler. Mal emanet hükmündedir.
•   Çifte vasıflı akitler: Malın zararında tazmin gerekmez ancak malı kullanan da menfaatinden olur. Mesela kira.

S.   GAYESİ BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Gayesi bakımından:
•   Temlik Akdi: Mal veya menfaat mülkiyetinin el değiştirmesi için yapılan akitler.
•   Şirket Akdi: Ortaklık gayesine yönelik akitler.
•   Teminat Akdi: Alacağı garanti altına almak için yapılan akitler.
•   Temsil Akdi: Fiil ve tasarrufta birinin yerini diğerinin alması için yapılan akitler.
•   Muhafaza Akdi: Mevzuu korumaya yönelik akitler.
S.   SÜREKLİLİK BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Süreklilik bakımından:
•   Müddetli Akitler: Yapıldığı anda sona ermeyip, ifası zaman aldığı için müddet gerektiren akitler.Kira gibi akitler ise müddetlidir çünkü ifası zaman alır.
•   Müddetsiz Akitler: Yapıldığı anda ifa edilen ve son son bulması için müddet gerektirmeyen akitler. Müddetsiz akde örnek satım gibi akitlerdir. İfası ile son bulur.

S.   ŞEKİL BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   Şekil bakımından:
•   Şekli Akitler: Akdin şekil şartları ve varsa merasim ilan vb. Şartıdır. Örneğin evlenme akdinde ilan şartı, şahit şartı. Mülkiyet irtifak vb. Akitlerde de tapuya tescil şartı bu türdendir.
•   Rızai Akitler: Bunlarda şekil şartları sözkonusu olmayıp karşılıklı rıza yeterli görülmektedir. İslam hukukunda akitler genellikle şekil şartlarından sıyrılmıştır.

S.   İSİMLİ VE SINIRLI OLMA BAKIMINDAN AKİTLER?
C.   İsimli ve sınırlı olma bakımından:
•   İsimli Akitler: Tüm akit türlerinin mevzu ve gayelerine uygun biçimde kanun tarafından isimlendirilmiş olması durumudur. Böyle bir durumda kanun sayılmamış akitleri kabul etmiyor ve dolayısıyla o akitler hukuki sonuç doğurmuyorsa böyle bir sistemde akit hürriyeti yoktur.
•   İsimsiz Akitler: Yanlızca akit mukavele anlaşma gibi genel isimlerle anılan hukuki tasarruflardır. Eskilerde isticrar, icarateyn, bey ul vefa akitleri, günümüzde ise telif hakkı sözleşmesi, teahhüt sözleşmeleri, birden fazla hizmet veren büyük otellerde kalma sözleşmeleri örnektir.

AKİT HÜRRİYETİ

S.   İSLAM HUKUKUNDA AKİT MÜESSESESİNİN GENEL KARAKTERİSTİĞİ NEDİR?
C.   Çoğu batılı hukukçuların ve bazı azınlık islam fıkıhçılarının aksine İslam fıkhında çoğunluğun görüşü “ Nassların, Kıyas ve İcma’nın yasakladığı haller, caiz görmediği akitler dışında akit yapmak serbesttir” şeklindedir.

S.   İBN TEYMİYYE'YE GÖRE DÖRT MEZHEB İÇİNDE AKİT VE ŞART HÜRRİYETİNE EN GENİŞ YERİ VEREN KİMDİR?
C.   Ahmed B. Hanbel.

S.   İBN TEYMİYYE; “KANUN KOYUCUNUN MAKSADINA VE AKDİ YAPANLARIN MAKSATLARINA AYKIRI DÜŞMEYEN HER AKDİN YAPILABİLECEĞİNİN VE HER ŞARTIN İLERİ SÜRÜLEBİLECEĞİ” DÜŞÜNCESİNİ HANGİ DELİLLERE DAYANDIRMIŞDIR?
C.   İbn Teymiye bu düşüncesini şu delillere dayandırmıştır:
a.   Cahilliye devrinde yapılmış akitler İslam’dan sonra haram unsur ihtiva etmiyorsa muteber sayılmıştır.
b.   Bütün fukaha nasslara göre caiz olup olmadığını bilmeden bir akit yapan kişilerin tasarruflarını yasak bir unsur taşımıyorsa geçerli saymışlardır.
c.   Allah Teala bir kayıt ve sınır koymadan akitlere riayet etmeyi emretmiştir. İfa akdin gayesi ve maksadıdır. Bunu emretmek ve istemek prensip olarak akit yapmayı serbest bırakmaktır.

AKDİN KURULUŞU

S.   BİR AKDİN KURULUŞ ŞARTLARI İÇİN HANEFİLER İLE DİĞER MEZHEPLERİN GÖRÜŞLERİ NEDİR?
C.   Bir akdin kuruluş şartları için:
*   Hanefilere göre icab-kabul, taraflar, mevzuu unsurları bir akdin kuruluş şartları; diğer şartlar ise akdin sıhhat şartlarıdır. Unsur veya kuruluş şartlarının bulunmaması halinde akit batıl olur. Bir akit olarak hukuki sonuç doğurmaz.
*   Diğer mezheplere göre ise icab-kabul, taraflar, mevzu ve bunlara ait vazgeçilmez vasıf ve şartlar da akdin unsurlarıdır. Butün bunların bulunmaması yahut birinin eksik bulunması halinde akid batıl olur.

S.   AKDİN UNSURLARI NELERDİR?
C.   Akdin unsurları:
*   İcab kabul: karşılıklı irade beyanıdır. Teferruatta ictihat farkları bulunmakla birlikte genellikle akit maksadını ifade eden her söz yazı ve davranış irade beyanı olarak kabul edilmiştir. İcab kabulun karşılıklı rızaya delalet edebilmesi için birbirine uygun olması ve aynı mecliste gerçekleşmesi üzerine durulmuştur. Hanefiler ve malikilere göre akit meclisi, akdin kuruluşu ile ilgili fiil ve davranışlar bütünüdür. İcab ile başlar, kabul ile biter. Diğer müctehitlere göre akit meclisi kavramı maddidir. Akdin yapıldığı yer ve akdi yapanların fizirk varlığı ile de ilgilidir. İcab kabulden somra başlar tarafların meclisi terketmelerine kadar devam eder. Birinci ictihada göre akit, kabul ile kesinleşirken, ikinci ictihada göre tarafların akit meclisi sona erinceye kadar tek taraflı olarak rücu etme hakları vardı.
*   Taraflar: akitte taraf olan şahısların hukuki ehliyete sahip olması gerekir.
*   Akdin mevzuu: akde konu olan şeyin mevcut, belirlenmiş ve akde konu olmaya elverişli olması hali.

AKDİN KONUSU

S.   AKDİN KONUSU NE DEMEKTİR?
C.   Akdin Konusu: Üzerine akit yapılan ve akdin netice ve hükümlerinin üzerinde görüldüğü şeye akdin konusu denir.

S.   AKDİN KONUSU İSLAM HUKUKU ESERLERİNDE HANGİ İFADELERLE DİLE GETİRİLMEKTERDİR?
C.   Mahallü'l akd, el-ma'kud aleyh, el- mevdu.

S.   AKDİN SIHHATİ BAKIMINDAN TAŞIMASI GEREKLİ ŞARTLAR NELERDİR?
C.   Akdin sıhhati bakımından taşıması gerekli şartlar:
1.   Akid konusunun mevcut olması.
2.   Akid konusunun mümkün olması.
3.   Akid konusunun malum olması.
4.   Akid...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın