Savaş alanında ganimet tahsisi

Savaş Alanında Ganimet Tahsisi

996- Savaş alanında bir seriyye veya orduya kumanda eden kişi ganimet alınmadan önce emrindeki fertlere devlet başkanı gibi ganimet tahsisi yapabilir.

Çünkü savaşı idare etme görevi ona verilmiştir. Ganimet tahsisi de savaş tedbirlerinden biridir. Çünkü önceden belirttiğimiz gibi bundan maksat savaşa teşviktir. Bu konuda her kumandan devlet başkanı mesabesindedir.

997- Şam valisi savaş alanına asker gönderip başlarına birini kumandan tayin etse ve ganimet tahsisi için ona ne emir ne de nehiyde bulunmasa, kumandan tahsis etmek istediği zaman emrindeki bazı kişiler istemese bile, ganimet tahsisi yapabilir.

Çünkü kendisine onların fikirlerine uyacaksın diye emredilmemİştir. Aksine doğru gördüğü şeylerde ona uymaları istenmiştir. Üstelik savaş görevini ü-zerine almıştır. Savaşa teşvik edecek her şey de bu görevin kapsamına dahildir.

998- Onu görevlendiren kimse ganimet tahsis etmesini ya-saklamişsa hiç bir kimseye tahsis yapamaz.

Çünkü kumandan olmak, görevi yüklenmektir. Bu görev de sınırlandırılabilir. Tıpkı hakimlik görevinin sınırlandırmaya müsait olması gibi. Sonra, delalet yolu ile yasaklamadan Önce tahsis yapmasını caiz görmüştük. Bunun aksi belirtilmesi halinde tahsis yapmanın caizliği kalkmaktadır.

999- Emrindekiler hepsi razı olursa, beşte bir ayrıldıktan sonra onların paylarından tahsis yapabilir.

Çünkü kendi kendilerinin yöneticisidir. Kabul etmeleri de ancak kendi paylan için geçerlidir. Beşte bir ise başkaların payıdır. Kendi rızaları onun için geçerli değildir.

1000- Bazıları kabul eder diğerleri kabul etmezse, kabul edenlerin payından tahsis yapabilir.

Belirttiğimiz gibi herkesin velayeti kendisi için geçerlidir. Kabul etmi-yenlerin paylan için geçerli değildir.

1001- Bir şehrin valisi seriyye gönderdiğinde bazılarının aldığı ganimetleri diğerlerine tahsis edemez.

Yani seriyyeden bazı kişilerin aldığı ganimetleri başkalarına tahsis edemez.

1002- Ama devlet başkanı askerle beraber savaş alanına girdikten sonra bir seriyye gönderse ve alacakları ganimeti onlara tahsis etse, bu uygulaması sahihtir.

Çünkü bir şehirden gönderilen seriyye, devlet başkanının tahsisinden önce aldıkları ganimetler seriyye fertlerine mahsustur. Şehir halkı bunlara ortak değildir. Zira şehir darulislam'dandır. Daruİslamda ikamet eden kimse, ordunun aldığı ganimete ortak olmaz. Aksi halde böyle bir tahsisde beşte bir pay iptal edilmiş olur.

Ama darulharbte gönderilen seriyye fertlerinin devlet başkanının tahsisinden Önce aldığı ganimet kendilerine mahsus değildir. Kendilerine ganimet tahsisi yapılırsa ancak teşvik için yapılır. Bu da geçerlidir.

1003- Devlet başkanının hiçbir kimseye sıkıntı ve çabasının karşılığı dışında bir şey vermesi doğru değildir. Bu da darulis-lamda gönderilen seriyye için gerçekleşmez. Ancak Darıharpte ordudan gönderilen seriyye için meydana gelebilir.

Çünkü hepsi savaşa katılmışlardır. Onlardan seriyye düşmana doğru düşmanın üzerine önce yürümüştür. Düşmana doğru ilerlemeleri de onların eziyet ve gayrete katlanmaları demektir. Bunun için kendilerine tahsis yapılırsa geçerli olur. Düşmanı öldüren kimseye Selebini tahsis etmek gibi.

Nitekim düşmandan biri düello için adam isterse ve kumandan da "Kim bunun karşısına çıkar ve öldürürse Selebi onundur" derse bu tahsis sahih olur. Çünkü düşman karşısına çıkan kimse meşakkat ve tehlikeyi göze almakta ve ortaya koymaktadır. Devlet başkanının da ona bu sebepten tahsis yapması caizdir.

1004- Yine bir kaleyi muhasara edip asker de kaleye hücumdan çekinirse, devlet başkanı "Kim çarpışmaya çıkacak veya kim kapıya ilerliyecek yahut kaleye kim saldıracak olursa ona şöyle tahsis vardır" derse, bu tahsisi sahih olur. Çünkü bunda teşvik ve müslümanlann yararı bulunmaktadır. Bu işi üzerine alan herkes ganimet taksiminden evvel ve beşte bir pay ayrılmadan önce tahsis edilen şeylere müstehak olur. Ancak müslümanlara yarar sağlamıyan şeyler için tahsis yapmak doğru değildir.

1005- Darıharpte ordu kumandanı beşte birden sonra birini sağa, diğerini sola iki seriyye gönderse ve aldıkları ganimetin beşte birden sonra üçte birini, diğerine de dörtte birini tahsis etse, bu işlemi caizdir.

Çünkü tahsis düşmana karşı çıkmağa teşvik içindir. Bu da yakınlık ve u-zaklık, düzlük veya sapa ve dağlık, korku ve emniyet durumuna göre değişmektedir. Yine karşısına gönderilen düşmanın kuvvet ve heybeti itibariyle de değişmektedir. Kumandan bunları gözönünde bulundurarak yapacağı tahsislerde de farklı davranabilir.

1006- Her seriyye ganimet getirse, beşte bir çıkarılır ve kalan mallar seriyye fertleri arasında eşit olarak dağıtılır. Süvari ve piyadeye eşit oranda verilir.

Çünkü istihkak, ganimetin aksine, eşitlik oranına göredir. Halbuki ganimette istihkak kuvvet ve meşakkat itibariyledir. Bu da mirasta erkeğe kadından fazla, vasiyette ise ikisine eşit dağıtmak mesabesindedir.

1007- Bundan arta kalan, seriyye fertleriyle ordudaki bütün fertler arasında ganimet esasına göre paylaştırılır.

Çünkü onu damlharpte elde etme işine katılmışlardır.

1008- Devlet başkanının dörtte bir pay verdiği seriyye üyelerinden biri, üçtebir pay alan seriyye ile beraber gidecek olsa, kıyasa göre hiç bir şey alamaz.

Çünkü tahsis edilen şeye müstehak olmak tesmiye (belirtme) ile gerçekleşmektedir. Üçtebir alan seriyye fertleri arasında ise buna bir şey belirtilmiş değildir. Zaten kendisine tahsis yapılan kişilerle beraber de çıkmamıştır. Bu, askerle beraber kalıp çıkmaması veya çıkması istenmediği halde askerden birinin üçte bir pay tahsis edilen seriyye ile çıkması durumuna benzer. Birinci durumda bir şeye müstehak olmadığı gibi, ikinci durumda da bir şey alamaz. Bu işte istihsan yolu da belli değildir.

Hanefi alimlerinden bazıları istihsan yolu ile üçte bir alan seriyye fertleriyle beraber tahsis hakkına sahip olur demişlerdir. Çünkü başkanın onlara yaptığı tahsis, isimleri itibariyle olmayıp yöneldikleri tarafa çıkmalarını teşvik içindir. Bu da mezkur şahıs hakkında sabit olmuştur.

Doğrusu, bu işte istihsanın başka bir yönü vardır. Kitabın sonunda belirtilmiştir. Yeri gelince temas edilecektir.

1009- Başkan, dileyen bu seriyye ile, isteyen şu seriyye ile gidebilir derse, bu taktirde tahsis edilen ganimet gidenlerin tümü için sabittir.

Çünkü başkanın izni ile gittiler. Birinci meselede belirttiğimiz istihsanın zayıflığı işte bununla ortaya çıkmaktadır. Çünkü bu işte, başkanın her tarafa çıkması için şahıs göndermesi ile işi şahısların isteğine havale edip kimseyi belirtmemesi aynı bulunmaktadır.

1010- Bir seriyye gönderip başına da birini kumandan yapsa ve beşte birin dışında üçte bir tahsis yapsa, sonra seriyye kumandanı bir kaleyi fethetmek yahut düelloya çıkmak için devlet başkanının emri bulunmaksızın ganimet tahsisi yapsa, kumandanın bu tahsisi, seriyyenin kendi payından ve arta kalan ganimetlerdeki paylarından caiz olur. Diğer askerlerin aldığı ganimet paylarından caiz olmaz.

Çünkü seriyyenin kumandanıdır. Askerin tümüne karşı durumu onlardan bir fert mesabesindedir. Yaptığı tahsis onlar için geçerli değildir. Seriyyeye göre durumu ordu kumandanı mesabesindedir. Seriyyenin hakkı olan şeylerden tahsis yapması caizdir. Seriyyenin hakkı ise kendilerine tahsis edilen ile ganimet taksiminden kendilerine düşen paylardır. Seriyye başkanının tahsisi sadece bu haklardan yerine getirilir.

1011- Askerin karargahından bir günlük mesafe uzaklaştıktan sonra seriyye fertlerinden biri kaybolsa ve birbirlerine: "Arkadaşımızı burada bekliyelim" deseler, sonra bazıları gidip bir miktar ganimet alarak arkadaşlarının yanına dönseler ve kaybolan kişiyi bulsalar, hepsi ganimet tahsisinde ortak

olurlar.

Çünkü hep birden karargahtan ayrıldılar ve alınmış olan ganimetleri karargâhta birlikte korudular. Böylece tahsis edilen ganimette ortak oldular. Mesela, bir kısmı savaşırken diğer kısmın onları desteklemesi gibi. Zaten tahsis payını haketmede ganimetleri karargahta korumak, pay almayı hak etmek için darulislamda ganimetleri korumak gibidir.

1012- Bu olay darulharpte bazı askerlerin başına gelse, sonra ganimetler alınınca darulislamda toplansalar, hepsi ganimette ortak olurlar. Bu da önceki mesele gibidir.

Buna göre kaybolan kişi bir miktar, onu bekliyenler bir miktar ve seriyyenin diğer fertleri de bir miktar ganimet alsa, sonra karargaha varmadan önce bir araya gelseler, hiç ayrılmamış gibi aldıkları bütün ganimetlerde eşit olarak tahsis haklarına sahiptirler. Çünkü askerin tümüne isabet eden şeyi almaya kendileri de katılmışlardır.

1013- Karşılaşmadan karargaha dönseler, her taraf için aldığı ganimetlerden tahsis payı vardır.

Çünkü asker arasında onu yalnız kendisi almış olur. Başkan da aldıkları ganimetin sadece üçte birini tahsis etmiştir. Bu da bütün tarafları ayrı ayrı kapsamaktadır.

Arta kalanı diğer askerlerle beraber ganimet payları esasına göre

taksim edilir.

1014- Buna göre seriyye karargahtan uzaklaştıktan sonra iki seriyyeye ayrılsa ve birbirine yardım edemiyecek kadar biri diğerinden uzaklaşsa, döndüklerinde karargaha varmadan önce bir araya gelirlerse, aldıkları bütün ganimetleri eşit olarak paylaşırlar.

Sanki ganimetleri toplu halde hep beraber almış gibidirler.

Karargaha varıncaya kadar bir araya gelemezlerse, her grup tahsis edilen şeyi aldığı ganimetlerden alır. Yine askerler tarafından görünecek ve çarpışma halinde kendilerine yardım ed...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın