Komutanın emri ile geçersiz olan ve olmayanlar

Komutanın Emri İle Geçersiz Olan Ve Olmayan Tahsisler

1071- Darulharpte komutan ordudan bir seriyye gönderse ve dörtte bir tahsis yapsa, onlar biraz uzaklaştıktan sonra desteklemek için ikinci bir seriyye gönderse ve "Arkadaşlarınıza yetişin, tahsis ve diğer şeylerde ne alırsanız onlarla ortaksınız" derse, bunlar da daha önce ganimeti alan birinci seriyyeye yetişse ve topluca karargâha dönleser, ikinci seriyye yapılan tahsisten bir şey alamaz.

Çünkü birinci seriyyenin tahsis hakkı, aldığı ganimetlerde başkaların ortaklığı sözkonusu olmayacak şekilde kesinlik kazanmıştır. Ganimeti alanların onu ihraz etmekle kesinlik kazanan hakları gibi. Komutan ganimeti alan ilk seriyye ile onları desteklemek için gönderilen destek askerleri karargâhta ortak yapmak isterse, uygulaması geçerli olmaz.

1072- Onlara yetiştikten sonra hep birlikte ganimeti alsalar, ikinci ganimetten tahsislerini alırlar.

Çünkü tahsis yapılan kimselerin hakkı ganimeti almakla sabit olur. Hepsi de ganimetin alınmasına katılmışlardır. İkisinde de başkanın yaptığı tahsis hepsi için sabittir.

1073- Birinci seriyye yüz süvari, ikincisi de elli süvari ve elli piyade olursa ve ganimetleri alıncaya kadar başkanın kendilerine tahsis yaptığını bildirmeseler, ganimetler süvari ve piyadeye olmak üzere önce iki seriyye arasında paylaştırılır, sonra birinci seriyyenin payına bakılır ve tahsisleri eksiksiz ondan verilir, ikinci seriyyenin de payına bakılır ve tahsisleri verilir. Geri kalanın beşte biri alınır ve ganimet esasına göre iki seriyye ile karargah askerleri arasında taksim edilir.

Çünkü birinci seriyye ilk tahsiste aldıkları ganimetin dörtte birini almayı hak etmiştir. Onlar bildikten sonra devlet başkanı bu tahsisten caymakla haklarını iptal edemiyeceği gibi, onların haberi olmadan başkalarını ortak ederek paylarını eksiltmek suretiyle zarar da veremez. Çünkü ortak yapmak ve iptal etmek, ancak devlet başkanının onlara önceden bildirmesiyle olur. Ondan haberdar olmadıkları müddetçe haklarında hükmü sabit olmaz. Şeriatın muhataplar hakkındaki hitabı mesabesindedir.

1074- İkinci seriyye ganimet almadan önce birinci seriyyeye başkanın kendilerini tahsislerde ortak ettiğini haber verse ve olay yukarıdaki şekilde cereyan etse, tahsisler aralarında eşit olarak taksim edilir.

Çünkü başkanın ilk tahsisi ganimet alımından önce gerçekleşmez. Nitekim onlara haber vererek iptal ederse tahsis düşer. Haber vererek ortak yapar ve haklarını eksiltirse yine sahih olur.

1075- Birinci seriyyenin başkanına haber verseler, yine ortaklıkları gerçekleşir.

Çünkü seriyye başkanına haber vermek, seriyyenin bütün fertlerine bildirmek gibidir. Zira başkan onların naibidir.

1076- Yine aralarında ilan etmek suretiyle bunu izhar etseler, aynı şekilde ganimete ortak olurlar.

Çünkü herbirine ayrı ayrı duyurmak zordur. Ama genel olarak haberi aralarında ilan etmek mümkündür. Bunu yapınca her birine ayrı ayrı haber vermiş gibi olurlar.

1077- Başkan ikinci seriyyeye: Onların tahsisine sizde ortaksınız; Üçte ikisi sizin, üçte biri onlarındır, derse ve olay ay-nısıyle cereyan etse, ganimetleri alıncaya kadar geldiklerini haber vermezlerse, birinci seriyye ganimetlerden tahsisini tam olarak alır.

Çünkü daha fazla pay verildiğini kendileri duymadıkça, bu tahsis sabit olmaz. Paylarını eksilttiği için onlara zarar vermektedir.

1078- Bunu kendilerine haber, vermişlerse, devlet başkanının belirttiği gibi, aralarında tahsisler üçte iki ve üçte bir şeklinde gerçekleşir.

1079- Başkanın haber vermeksizin birinci seriyyenin haklarını eksiltmesi caiz olsaydı, ikinci seriyyeye de bütün tahsisleri verebilirdi. Ancak bunu kimsenin caiz görmesi mümkün değildir.

Çünkü tahsisten amaçlanan teşvik bunu caiz görmekle kaybolmuş olur. Zİra seriyye devlet başkanından uzaklaştıktan sonra bu tahsise artık önem vermez. Zaten onlara haber vermeden de bu tahsisi devlet başkanı iptal edebilirdi. Nitekim, birinci seriyye ayrılıp gittikten sonra askerlere "Onları-v ıahsi-sini iptal ettim" derse, onlar da bunu öğrenmeden önce yapmış olsa, olur. Ama haber vermeden önce iptal etmesi geçerli olmadığı gibi, birinci seî yeye bildirmeden önce tahsisi ikinci seriyyeye aktarması da geçerli olmaz. Ama haber verdikten sonra iptal etse de, başkasına aktarsa da geçerli olur.

Nitekim, birine" Bu adamı öldürürsen selebi senindir" derse, adam düelloya çıktıktan sonra "Onun da payını iptal ettim" derse, düelloya çıkan adamın önceden haberi olmadıkça tahsisi geçersiz olmaz.

1080- Missise[5] şehrinin kumandanı şehirden bir seriyye gönderse ve piyadeye bir şey vermeyip sadece süvarilere ganimet tahsisi yapsa, bu tahsis caiz olmaz.

Çünkü bu seriyye daralîslam (İslam yurdun)dan gönderilmektedir. İslam yurdundan gönderilince, ganimet tahsisi bütün fertlere yapılır. Zaten seriyye-dekilerin tümü süvaridir.

Böyle bir seriyyede genel ganimet tahsisinin caiz olmadığını belirtmiştik.

Çünkü böyle bir şey, beştebir payı iptal etmekte ve süvariyi piyadeden üstün tutmaktadır.

1081- Ancak bunlarla beraber mancınık kullanan bir gurup ve kaleye girecek bir zümre gönderip de çaba ve gayretlerine karşılık onlara bir ganimet tahsisinde bulunsa, bu tahsisi caiz

olur.

Çünkü seriyyeye katılanlardan bazılarına yapılan bir tahsistir. Bu tahsisi "Kim bir kâfir öldürürse her şeyi onundur" demesi gibidir.

Ama darulharb (düşman yurdun)dan bir seriyye gönderip süvarilere ganimet tahsisi yapsa, caiz olur.

Çünkü hepsine tahsis yapması, bu tahsisin geçerliliğini engellemez. Çünkü maksat, ordunun onlarla ortaklığını kesmektir.

1082- Aynı şekilde arap atı sahiplerine, başka at sahiplerinden daha fazla ganimet tahsisi yapsa, bu da caizdir.

Arap atı araplann, kadana ve diğerleri de acem (arap olmıyan)larm atlarıdır. Arap atları takibte ve kaçmada diğerlerinden daha güçlü, diğer atlar ise savaşta daha dayanıklı ve muamelede daha uysaldır. Ganimet tahsisi de çaba ve meşakkate göredir. Devlet başkanının takdirine göre iki taraftan uygun göreceği birine ganimet tahsisinde bulunmasında bir sakınca yoktur.

Doğrusunu Allah bilir.[6]

[6] İmam Serahsî, İslam Devletler Hukuku, Şerhu’s-Siyeri’l-Kebir, Eğitaş Yayınları: 2/161-164

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın