|
Konu Başlığı: Darulislamda süvarinin payı ve ganimette ortaklık Gönderen: Sümeyye üzerinde 17 Şubat 2011, 14:25:36 Darulislamda Süvarinin İki Payı Ve Ganimette Ortaklık 1648- Düşmandan bir ordu darulislama girse ve müslümanlar onları mağlup etse, ganimet savaşa katılanların olur. Halife Ömer'den "Ganimet savaşa katılanlarındır" diye rivayet edilmiştir. Çünkü ganimeti almaya hak kazanmak cihad ile olur. Darulislamda mü-cahid bizzat savaşa katılanlardır. Halbuki müslümanlar darulharbe girse, savaşa bizzat katılmış olmasalar da gelen destek kuvvetin ganimette payı vardır. Çünkü cihad amacıyla darulharbe girmiş, böylece cihad etmiş gibi olurlar. Sonra, darulharp savaş yeridir. Darulharpte savaş amacıyla hazır olan bütün kişiler savaşa katılmış hükmünde sayılır. Darulİslam İse savaş yeri değildir. Onun için darulislamda mücahid, ancak bizzat savaşa katılanlar olur. Bir Örnekle açıklayacak olursak, camide imamdan uzak bir yerde imama uyulsa sahih olur. Çünkü cami namaz yeridir. Tıpkı imamın arkasında durmuş gibidir. Ama sahrada durum böyle değildir. 1649- Müslümanlar bir şehri fethedip darulislama katsalar ve ganimetler taksim edilmeden önce kendilerine askeri bir destek gelse, gelen destek kuvvet ganimetlerden pay alamaz. Çünkü yapılan uygulama İle ganimetler ihraz edilmiş (sahiplenilmiş) olur. Sanki ganimetleri darulislama çıkardıktan sonra kendilerine destek kuvvet gelmiştir. Sonra, destek kuvvetin ganimette ortaklığı, ganimetlere elde edilirken onlara ortaklık yapmış gibi olması sebebiyle olur. Halbuki burada böyle bir durum mevcut değildir. 1650- Yine ganimetleri darulharpte taksim ettikten veya sattıktan sonra destek kuvvet gelecek olursa, gelen kuvvet pay alamaz. Çünkü satmak ve taksim etmekle ganimetlere sahip olunmak gibi hak kesinleşmiş olur. Gelen destek kuvvetin ganimette ortaklığı olabilmesi için o ganimetlere sahip olunmada onların da ortaklığının (rollerinin) bulunması lazımdır. Yemen'de Nucayr ehline Hz. Ebu Bekr'in yaptığı uygulama bunun delilidir. es-Siyeru's-Sağir'de bunu açıkladık, 1651- Düşman asker darulislama girip bir şehre girseler, şehir halkı çıkıp onlarla savaşsa ve kendilerine galip gelse, ganimetler şehir halkından sadece düşmanla savaşanlarındır. Şehir halkı onlara "Biz sizi koruduk, destekledik", deseler, onlara iltifat edilmez. Çünkü onlar cihad etmediler. Sadece vatandaş olarak evlerinde oturdular. Alman ganimette ortaklık ancak mücahid olanlar içindir. Zaten ne ganimetlerin alınmasında, ne de o ganimetlerin korunmasında onlara destek oldular. 1652- Ama silahlanıp ata binmiş ve şehrin kapısına kadar gelmiş ve şehrin kapısında toplanmışlarsa, orada alman ganimetlere ortak olurlar. Çünkü savaşa katılmış ve savaş amacıyla silahlanıp şehrin kapısına gelmekle cihad etmiş olurlar. Nitekim ordu sahrada düşmanla karşılaşır, ama ordudan belirli miktarda kişiler fiilen savaşır. Ama ganimet bütün orduda olanlar arasında ortak olur. Çünkü hepsi savaşa katılmışlardır. Bu da onun gibidir. 1653- Müslümanlar, savaşmak için evinden çıkmış, ama izdihamdan kalenin kapışma ulaşamamış bir müslümanm kapısına varsalar, alman ganimette o adam ortak olur. Çünkü hu uygulamasıyla cihad etmiş ve savaşa katılmış gibidir. 1654- Evinin içinde veya kapısında süvari yahut piyade olarak durmuş ve izdihamdan dolayı gidenıemişse, bakılır. Evinin kapısı açık görülmüş ise, ganimetten pay alır, ama evinin kapısı üzerinde kilitli görülmüşse, ganimetten pay alamaz. Çünkü bu adam evinde korunmuş ve cihad amacıyla savaş alanına gitmemiş bulunmaktadır. Ama evinin kapısı açık olursa, o zaman savaşa katılmış gibi olur. 1655- Kapısı üzerinde kilitli olarak evinde görülen kişi ganimetten pay alacak olursa, evinde eşi ile münasebet kuran başkalarına da pay düşmüş olur. Çünkü iki durum birbirine yakındır. Ancak bu konuda istihsanla ve halkın örfü ile uygulama yapılır. 1656- Kişiler şehrin surları üzerinde müslümanları teşvik edecek ve müşrikleri korkutacak şekilde sesleniyorlarsa, ganimette onlar da ortak olurlar. Çünkü savaşa katılan ve bir nevi cihad eden kişiler kapsamında olurlar. 1657- Müslümanların yenilmesi halinde düşmanın şehre girmesini engellemek için devlet başkanı onlara surların üzerinde bulunmalarını emretmiş ve müslümanlara şu veya bu şekilde destek olmalarını yasaklamamişsa, yine ganimette ortak olurlar. Çünkü savaşa tanık olmuş ve müslümanları destekliyecek şeyle meşgul olmuşlardır. O da düşmanın şehirlerini ele geçirmesinden kalblerinin mutmain olmasıdır. Bunun temeli, Resulullah'ın Uhud günü okçulara yerlerinden ayrılmamalarını emretmesidir. Şüphesiz onlar da savaşa katılanlardandır. Ganimetler alındığı taktirde onlar da ortak olacaklardı. 1658- Müslümanlar şehrin kapısına çıkıp piyade olarak düşmanla çarpışsalar, ama atlarını evlerinde eğerlemiş olsalar, onlara ancak piyade payı verilir. Çünkü ne hakikaten ne hükmen at üzerinde savaşmamişlardir. Atların eğerlenmesi hiçbir şekilde savaşmak değildir. 1659- Ama Evlerinden süvari olarak çımış, sonra savaş esnasında atlarından inerek savaşmışlarsa, süvari payını alırlar. Çünkü savaşa süvari olarak katılmışlardır. Ya yerin darlığından yahut savaşa daha büyük azimle katılmak için atlarından inmişlerdir. Onun için süvari payını almaktan mahrum edilemezler. 1660- Aynı şekilde savaşa piyade olarak gelen, ama yanında bir genç atını çekiyorsa, o kişi süvari payını alır. Çünkü atı gencin elinden alıp üzerinde savaşma imkanına sahiptir ve hükmen atı üzerinde savaşmaktadır. 1661- Savaşa süvari olarak gelse, ama yanında gelen gence atını evine geri götürmesini emretse, o da götürdükten sonra piyade olarak savaşsa, sadece piyade payını alır. Zira atını genç geri götürmekle sanki savaşa atlı olarak gelmemiş o-lur. Nitekim savaşta atı üzerinde savaşmak zorunda kalırsa, atına binmesi imka- 1662- Düşman şehre girmeyip birkaç kilometre yaklaşmış ve müslümanlar piyade ve süvari olarak karşılarına çıkıp yenmiş ve ganimetler almışsa, bakılır. Onlardan süvari olanlar ister süvari olarak çarpışsınlar ister piyade olarak, süvari payını alır. Çünkü atını getirmiş ve hükmen atıyla savaşmış olur. 1663- Ama bunun aksine olarak savaşa piyade başlarsa, atıyla savaşmış olmaz. Çünkü at ahırda bulunuyordu. Ne hakikaten, ne de hükmen atıyla savaşmamıştır. 1664- Müslümanlar kendilerine doğru geldiğinde müşrikler karargahlarından uzaklaşmış, ama müslümanlar onları izleyip piyade olarak onlarla savaşmış, atlarını da karargahta bırakmış iseler, bakılır. Karargahta bulunanların yardım edebileceği ve atlarını getirtmek istediklerinde getirebilecekleri bir yerde düşmanla savaşmışlarsa, alman ganimete ortak olup süvarileri süvari payını alır. Karargahın savaş yerine yakınlığı sebebiyle hükmen savaşa katılmış gibidirler. 1665- Ama karargahtan uzaklaşmişlarsa, o zaman karargahta olanlar için pay yoktur. Savaşa atıyla katılanlar dışında onlardan hiçbir kişiye de süvari payı verilmez. Çünkü bunlar at üzerinde savaşmış veya savaşma imkanına sahip değildirler. Nitekim onları takip etmek İçin atlanna binseler ve günlerce yol alsalar bile piyade sayılır ve karargahta olan atlarına bakılmaz. Çünkü darulislamda pay almayı hak etmek ancak savaşa katılmakla olur. Bu katılma hakikaten veya hükmen olur. Fiilen savaşa katılmış ise, hakikaten yahut yardım istedikleri takdirde onların yardımına gidilebilecek kadar yakın bir yerde iseler, onlara destek teşkil etmeleri gözönünde bulundurularak hükmen olur. Bu iki durum yoksa, savaşa katılmış sayılmazlar. 1666- Karargahlarına süvari olarak çıkmış iken bazılarının atı telef olursa, onlar süvari payını alırlar. Çünkü karargaha süvari olarak gelmiş ve savaş orada yahut ona yakın yerde ise, atıyla savaşmış olur. Bu durum, savaşın darulharpte olması halinde savaşmak için yolu geçenlerin durumu gibidir. Karargaha piyade olarak çıkmış ve savaşmamış, sonra atım getirmiş yahut bir at satın almışsa, yine süvari payını alır. İki taraf savaş düzeni aldığında piyade iken atını getirse yahut bir at satın alsa, yine süvari payını alır. Çünkü burada muteber olan savaşa katılmaktır. Savaşa hakikaten katılmak da çarpışma zamanında olur. Karargaha atsız olarak gelmiş olması, hakikaten savaşa katılmış olmasını engellemez. 1667- Savaş başladığında kendisi piyade olduğu halde savaş esnasında bir at elde etse, sadece piyade payım alır. Çünkü hakikaten ve hükmen savaşa piyade olarak katılmıştır. Ondan sonra bir at elde etmesi durumunu değiştirmez. Nitekim düşmandan ölen birinin atını alıp üzerinde savaşsa, yine piyade payını alır. 1668- Düşman yenilgiye uğramadan önce çarpışma esnasında müslümanlardan ölen veya öldürülen kişilere ganimetten pay yoktur. Çünkü savaş devam ederken ganimet alma gerçekleşmemiş olur. Çünkü müşrikler hala kendilerini savunmakta ve mallarım korumaktadırlar. 1669- Ama düşman yenildikten sonra ölen veya öldürülen nıüslümanlar ganimetten pay alırlar. Çünkü savaş darulislamdadır. Düşmanın yenilmesiyle ganimette hak sahibi olma da kesinleşmiş olur. Ganimetler darulislamda ihraz edilmiş sayılır. Daha önce de belirtildiği gibi, ganimetler ihraz edildikten sonra ölen kişilerin payları geçersiz olma 1670- Savaş devam ederken bir müslüman hibe veya satın alarak bir at elde etse ve üzerinde savaşsa, ondan sonra ganimet alınıp asker karargaha dönse, ona sadece piyade payı verilir. Çünkü muteber olan, savaşa hangi durumda katıldığıdir.Bu da savaşın başında belli olur.Savaşm başında kendisi piyade bulunuyordu. 1671- Ertesi gün savaşa gelseler, o da süvari olarak savaşa katılsa, alınan ganimetten süvari payını alır. Çünkü bu diğerinden başka bir savaştır. Bu savaşa süvari olarak da katılmıştır. İki tarafın birbirinden ayrılmasıyla birinci çarpışma bitmiş sayılır. Nitekim birincisinde çarpışmadan önce atı elde etmiş olsaydı, ganimetten süvari payını alırdı. îkinci çarpışmada da durum bu şekildedir. 1672- Müşriklerle savaşıp ganimet alınamışlarsa, ondan sonra şehirden kendilerine süvari yahut piyade destek kuvvet gelse ve düşmanla savaşsa veya savaşmayıp onlar düşmandan ganimet alıncaya kadar ihtiyat olarak beklese, onlar da alınan ganimete ortak olurlar. Süvari olanlarına süvari payı, piyade olanlarına da piyade payı verilir. Çünkü ganimetler alınmadan önce savaşa katılmış sayılırlar. Tıpkı ordu ' ile beraber savaşa çıkmış olanlar gibidirler. 1673- Yine karargahlarına gidip orada bekleseler ve savaş yerine gelmeseler yahut onlara destek olabilecek şekilde yakınlarında karargah kursalar, ganimetten pay alırlar. Çünkü savaşmak amacıyla yurtlarından çıkmış ve onlarla beraber düşmana karşı savaşıp destek olmak için gelmişlerdir. Ganimet alınmadan Önce yardım istedikleri takdirde onlara yardımcı olabilecek yere gelmişlerse, ihtiyat kuvvet gibi olurlar ve savaşa katılanlar gibi pay almayı hak ederler. 1674- Kendilerine varmadan önce ve vardıktan sonra ganimet almış olmalarında da hüküm aynıdır. Çünkü iki taraf arasında savaş sürdüğü müddetçe ganimet alma gerçekleşmez.Çünkü müşrikler her an mallarını müslümanlann elinden almak için çabalarlar. Ganimetlerin kesin olarak alınması, gelen takviye kuvvetle gerçekleşmiş sayılır. 1675- Ganimetler alınıp çarpışma durmuş ve iki taraf karargahına döndükten sonra takviyye kuvvet gelmişse, gelenler bu ganimetlere ortak olamazlar. Çünkü ganimetlerin alındığı çarpışma bitmiştir. Ortaklık hakikaten veya hükmen çarpışmaya katılanlar içindir. îki tarafın çarpışmaya son verip yerlerine çekilmesiyle de ganimet alma tamamlanmış ve darulislamda ihraz ile de hükmen bitmiştir. Bunlar darulislamda düşmanla savaşmaktadır. Ganimetler sahiplerini bulduktan sonra hakikaten veya hükmen destek kuvvetin ganimette ortaklığı olmaz. 1676- Ertesi gün düşmanla çarpışma olsa ve gelen takviye kuvvet de savaşa katılıp ganimetler alınsa, o takdirde gelenler alınan yeni ganimete ortak olurlar. Çünkü burada savaşa katılmışlardır. Savaşa katılmak veya askerlere ihtiyat destek olmakla ganimete sahiplenilmiş olur. 1677- Ertesi gün düşmanla yapılan savaşta nıüslümanlar yenilgiye uğrayıp mevzilerine çekilse ve gelen destek kuvvet onları koruyup düşmanla çarpışarak onu yense ve alınan önceki ganimetin düşmanın eline geçmesini önleyip sizi savunduğumuz için ganimete ortak olacağız, deseler, sözlerine iltifat edilmez. Çünkü ganimetler, bu savaştan önce darulislamda garanti altına alınmıştır. Darul-İsiamda garantilenmiş olan ganimetleri savunmak için savaşmak, askerin silah ve elbiselerini korumak için savaşmak gibidir ve ganimette ortaklığı gerektirmez. 1678- Müslümanların yenilmesi sırasında müşrikler o ganimetleri tekrar almış, ama gelen takviye kuvvet onları ellerinden kurtarnıışsa, ganimetleri sahiplerine verirler. Çünkü darulislamda sahip olmakla o ganimetlerde Öncekilerin hakkı kesinleşmiştir. Onların mallarına katılmış sayılır. Onun için onlara geri verilmesi gerekir. Sonra, müşrikler o ganimetleri geri almış olsa bile, onları yurtlarında korumuş değildirler. Bu bakımdan öncekilerin hakkı olarak kalır. Ama bu olay darulharpte olsaydı, durum değişik olurdu. Zira orada Öncekilerin hakkı kesinleşmiş olmazdı. Çünkü ganimetleri garanti altına alma gerçekleşmemiştir. Düşmanın o ganimetleri tekrar alması da onları sahiplenmesi demektir. Onun için önce alanların bu ganimette haklan geçersiz olur ve sonra alman ganimetler gibi olurlar. 1679- Düşman darulislama denizde gemiler içinde olsa, müslümanlar da onlarla savaşmak için gemilere birse ve karada savaş için yanlarına atlar alsa, ama iki ordu denizde karşılaşıp savaşsa ve müslümanlar ganimet alsa, o ganimetleri süvari ve piyadeye dağıtırlar. Çünkü üzerinde düşmana karşı savaşmak için atın masrafını yüklenmişlerdir. At üzerinde savaşma imkanı olmayan bir yerde piyade olarak savaştıkları için süvari payından mahrum edilmezler. Nitekim bazı geçitlerde düşmanla karşılaşıp atlarından inseler veya piyade olarak çarpışsalar, süvari payını alırlar. Yine kalenin kapısından piyade olarak omlarlarla çarpışsa, .bu sebepten, süvari payını alırlar. 1680- Atları darulislamda sahilde bırakıp piyade olarak gemilere binseler, bakılır, Üzerinde savaşmaya muhtaç olacakları zaman atlarına ulaşamıyacak kadar onları karada uzak bir yerde birakmışlarsa, ganimetten süvari payını alamazlar. Sahilde karargahta bekliyenlerin de ganimetten payı olmaz. Çünkü bu şartlarında karada olsalardı karargahta kalıp katılmayanlar için pay alma sözkonusu olmazdı. Çünkü onlar savaşa katılmamış olurlar. Denizde oldukları durumda da hüküm aynıdır. 1681- Ama yardım edebilecek kadar karargaha yakın yerde düşmanla çarpışma olmuş ve ganimet alınmışsa, katılmıyanlar da pay alırlar, süvari olanlara süvari payı verilir. Çünkü savaşa gelmiş ve savaş yerine yakın yerde olmuşlardır. Sanki savaş yeri fidedirler. Karargahta olanların kuvveti man'evi desteği ile düşman yenilgiye uğradığı için, katılmayıp bekliyenler de ganimete ortak olurlar. Nitekim düşman darulîslam bir adada olup aralında Dicle nehrinde genişliği kadar kısa bir mesafe olsa ve müslümanlar gemilere binip düşmandan ganimetler alsa, ganimetleri getirdikleri zaman karargahta bekliyenler de onlara ortak olurlar. Yukarıdaki durum da bu şekildedir. 1682- Müslümmanlar Taberistan ormanlığı gibi darulislamda bir ormana girseler ve süvari olarak girmeye güç ye-tirmeyip atlarından inseler ve atlarının kişnemesini işiticek kadar karargahlarında yakın bir yerde düşmanla piyade olarak çarpışsalar, askerin refakatçileri de alınan gamite ortak olur. At sahiplerine de süvari payı verilir. Çünkü hepsi savaş yerinde olmuş gibi savaş yerine yakın bulunmaktadır. 1683- Ama ormana dalıp düşmanın peşine düşseler ve yardım istedikleri takdirde arkadaşları kendilerine yardım edemi-yecek kadar uzaklaşsalar, alman ganimette karargâhta kalanların payı olmaz. Çünkü bunlar hakikaten savaşa katılmadıkları gibi savaş yerinden uzaklıkları sebebiyle hükmen de katılmış sayılmazlar. 1684- Düşmanlar darulislamda bir kalede yahut atların çıkamayacağı bir dağda korunsalar veya şehrin etrafını su ile kuşatıp şehri ada gibi yaparak kalede korunsalar, müslümanlar da gemilere binip kaleye çıksa yahut kaleye piyade olarak çıkıp fethetse ve ganimet alsalar, askerin refakatçileri de o ganimetlerde ortak olur ve at sahiplerine süvari payı verilir. Çünkü düşmanı mağlup edenler ancak onların yakınında olan askerlerin refakatçilerinin kuvveti sayesinde yenmişlerdir. 1685- Ama karargah yardım ve destek sağlanamıyacak kadar kale ve korunma yerinden uzak ise, refakatçilerin ganimette ortaklığı sözkonusu olmaz. Çünkü düşmanı yenmeleri karargahta olanların kuvveti ile değil, kendi kuvvetleriyledir. Burada ganimetlere olmak da karargaha dönmeden önce tamamlanmış olur ve darulîslamda ganimet ihraz edilmiş olur. Onun için karargahta olanların ortaklığı sözkonusu değildir. Nitekim aynı şeyi darulharpte yapıp karargaha dönmeseler ve başka bir yerden darulîslama çıksalar, karargahta olanlar alınan ganimette ortak olmazlar. Ama karargah onların yakınında ise, ortak olurlar. Savaştıkları ve ganimet ai-dıkları zaman yardım isteklerini karşılayabilecek yakınlıkta isler, karagahta olanlar ganimetten pay alırlar. Savaş darulislamda olduğunda da durum bu seki İdededir. Ancak darulharpte süvari ashabından olup karargahta atıyla beraber bekliyenler süvari payını alırlar. Darulislamda olan savaşın aksine, ganimetler karargahtan uzaklaştıktan sonra alınmış olsa bile, durum aynıdır. Çünkü bu durumda ganimetten pay almak için sebep savaş için yolun geçilmesiyle gerçekleşmiş olmaktadır. Nitekim böyle kişilerin atı telef olacak olsa da süvari payını almaya hak kazanır. Karargahta bırakması durumunda da durum aynıdır. Ancak almaya hak kazanan hakkında bu mana muteber değildir- Zira darulharpte ölen asker için pay almaya hak kazanır. Ama savaş darulislamda ise, süvari payını almak, savaşa katılmakla gerçekleşir. İhtiyaç olduğunda elde edip üzerinde savaşma imkanı olmayacak kadar atı uzak bir yerde kalmışsa, savaşa ancak piyade olarak katılmış ve süvarinin payını almaya hak kazanmamış olur. Allah en iyi bilir.[16] [16] İmam Serahsî, İslam Devletler Hukuku, Şerhu’s-Siyeri’l-Kebir, Eğitaş Yayınları: 2/361-370 |