Atlardaki bereket ve atların iyileri

Atlardaki Bereket Ve Atların İyileri

66- İbn Ömer (r.a.)'ın rivayetine göre Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu: "Atlar öyle hayvanlardır ki, kıyamete kadar alınlarında hayır vardır."

Yani atlar cihad ve düşmanı korkutma işinde kullanıldıkları için sahiplerine sevap kazandırırlar. Yüce Allah:

"Ey inananlar! Onlara karşı gücünüzün yettiği kadar -Allah'ın düşmanı ve sizin düşmanlarınızı ve bunların dışında Allah'ın bilip sizin bilmediklerinizi yıldırmak üzere- kuvvet ve savaş atlan hazırlayın. Allah yolunda sarfettiğiniz herşey size haksızlık yapılmadan ödenecektir."[43] buyuruyor.

Hadiste geçen "hayır" dan maksat, atlar sebebiyle ganimetten bir pay haketmektir. Yüce Allah: "Birinize ölüm geldiği zaman, eğer mal bırakıyorsa, ana babaya, yakınlara, uygun bir tarzda vasiyet etmesi -Allah'a karşı gelmekten sakınanlara bir borç olarak- size farz kılındı."[44] ayetinde malı hayır ile isimlendirmiştir. Ganimet de bir hayırdır. Çünkü mal, elde etme yolîannm en yüce-siyle elde edilmiştir ve ona "hayır" ismi verilir.

67- Salih b. Keysân'm rivayetine göre Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu :

"Atların hayırlısı, yelesi ve kuyruğu kızıl olandır."

Bu vasıf, atların yeleleriyle kuyruklarına bakılarak anlaşılır.

68- Abdullah b. Ebî Nüceyh es-Sekafi der ki: Peygamber (s.a.v.) in şöyle buyurduğunu duydum :

"Bereket alnı sakar, yağız, üst dudağında beyazlık bulunan

üç ayağı sekili ve sağ ayağı başka renk olan* atlardadır. Bu

atlar yoksa siyah at bu vasfı taşır."

"Alnında bir dirhem yahut daha küçük miktarda beyazlık olan ata Akrah denir. Şayet beyazlık daha çok ise ona Ağar denir. Siyah ata Edhem denir. Üst dudağında ve burun deliklerinin üzerinde beyazlık bulunana Ersem denir.

Sağ ayağı dışında üç ayağı beyaz olan ata Muhaccel denir.

Erce! de beyazlık sadece sağ ayağında bulunan attır ki, uğursuzluğa yorumlanır. Sağ ayağı dışında üç ayağında aklık bulunan ise iyiye yorumlanır. Cahiliyette Arapların atlarla ilgili yargıları buydu. Peygamber (s.a.v.) de bunu değiştirmemiştir.

69- Ömer b. Hattab (r.a.) Sa'd b. Ebi Vakkas (r.a.)'a bir mektup yazarak şöyle dedi! Hiçbir atı iğdiş etme ve hiçbirini üst üste iki milden fazla koşturma.

Kimi yukarıdaki sözün zahirini alarak atın iğdiş edilmesini mekruh saymıştır. Nitekim rivayet edilir ki, Hz. Ali, Rasulullah (s.a.v.) den atların iğdiş edilmesini sormuş, o da: "Kim bunu yaparsa, ahirette nasibi yoktur" buyurmuştur. Yüce Allah'ın: hikaye ettiği şeytanın "... Allah'ın yarattığını değiştirmelerini emredeceğim..."[45] sözünü de buna uygun olarak te'vil etmişler ve bu değiştirmeden maksat hayvanların iğdiş edilmesidir, demişlerdir.

Bizim görüşümüze göre ise, atın iğdiş edilmesinde bir sakınca yoktur. Rasulullah (s.a.v,)'in zamanından bugüne kadar bu iş yapıldığı halde karşı çıkan olmamıştır. İğdiş edilmiş atı satın almak ve ona binmekte bir sakıncanın olmadığı hususunda ittifak vardır. Rasulullah (s.a.v.) in de iğdiş edilmiş bir atı vardı. Şayet iğdiş etmek mekruh olsaydı, satın alınması ve binilmesi de mekruh olurdu ki, halkın bu işi yapmalarım engelemek için bir tedbir alınırdı.

Ömer (r.a.) dan nakledilen yasaklama sözünü, İmam Muhammed kitabında şöyle te'vil eder:

70- Atın kişnemesi düşmanı korkutur. Oysa iğdiş etme, atın kişnemesini giderir.

İğdişin hoş karşılanmaması dince haram oluşundan değil, bu sebebten dolayıdır. Atın, üst üste iki milden fazla koşturulmasının yasaklanması ise, taşıyamayacağı bir işin ona yükletilmemesidir. Ama onları eğitmek için atlarla yarış yapılırsa bunda bir sakınca yoktur.

71- Amir eş-Şa'bî'nin rivayetine göre Hz. Ömer (r.a.) hem at koşturmuş ve hem de yarışlara katılmıştır.

Dayanamayacakları derecede olmaması şartıyla atları yarıştırmakta bir sakınca yoktur. Rivayete göre Rasulullah (s.a.v.) le Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer (r.a.) yarışmışlardır. Rasulİullah (s.a.v.) birinci gelmiş, Hz. Ebû Bekir bir at boyuyla ikinci, Hz. Ömer de üçüncü olmuştur.

72- Mücahid'den yapılan rivayete göre Resûlullah (SA.V) şöyle buyurmuştur. " Ok atma ve at yarışlarından başka bir eğlencede melekler hazır bulunmaz."

73- Ebû Hureyre'den rivayete göre Resûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur. " At, deve ve ok atmanın dışında yarış yoktur."

74- Rivayete göre Rasulullah (s.a.v.) in Adbâ isminde bir devesi vardı ki, her yarışta birinci gelirdi. Bedevi bir Arap gencecik devesiyle Adbâ'yı geçti. Bunun üzerine Rasulullah (s.a.v.): " Allah'ın bu dünyada yükselttiği hiç bir şey yoktur ki, bir gün onu düşürmesin." buyurdu.

Atletizm yarışlarında da bir sakınca yoktur. Zührîderki: Rasûlullah'm Ashabı arasında yarışlar, atlarla, develerle ve ayaklarla yapılırdı. Çünkü gaziler, hayvanlara binme ve onları koşturma eğitimine muhtaç

oldukları gibi yeri geldikçe bineksiz koşmaya da muhtaçtırlar ve bu konuda da

kendilerini eğitmelidirler.

75- Yarışma için mükafat konursa bakılır, şayet mükafat taraftarlardan biri tarafından konmuş ve "beni geçersen sana şu mükafatı veririm, ama ben geçersem senden birşey almam" şeklinde ise bu istihsan yoluyla caizdir. Çünkü Rasulullah (s.a.v.): şöyle buyurmuştur:

" Mü'minler koştukları şarta bağlı kalırlar Oysa kıyasa göre, malı heba etmek anlamına geleceğinden caiz olmaması gerekirdi. Ama her iki taraf mükafat koyarsa caiz olmaz. Çünkü bu, kumarın ta kendisidir. Kumar ise haramdır. Ancak aralarında bunu helal kılacak biri bulunursa, o başka. Helal kılınmasına sebeb olacak şahıs, üçüncü şahıstır. Bu da, üçüncü şahsın ortaya bir mükafat koymaması ve şayet kendisi onları geçerse, mükafatları her ikisinden alması ve kendileri onu geçtikleri takdirde ondan birşey almamaları şartıyla caizdir. Böylece üçüncü şahıs araya girmiş olur ve diğer ikisinden her kim birinci gelirse diğerinden mükafatı alır. Bu, caizdir.

Bu üçüncü kişi meselesi, Said b. Müseyyib'den mervidir. Ancak üçüncü şahsın, birinci gelme ihtimali bulunan bir hayvana binmiş olması gerekir. Şayet böyle bir ihtimal yoksa, aralarına katılması anlamsızdır. Onun için de mesele, kumar olmaktan kurtulmaz.

Serahsî der ki: Üstadımız Şemsü'l-Eimme buna kıyasla talebeler arasında böyle mükafath yarışmaların caiz olduğuna dair fetva verirdi. Bir meselede iki talebe arasında ihtilaf olur ve onlardan biri, hocaya soralım, şayet senin dediğin çıkarsa senden birşey almam derse, bu, caizdir.

Ama her iki taraf ortaya mükafat koyarsa o zaman kumar olur.

At yarışlarında bu mükafatın caiz olması, cihada yardımcı olmasından dolayıdır. Burada da ilim tahsiline yardımcı olacağı için caizdir.

76- Safvan b. Amr es-Seksekî'nin rivayetine göre, Ömer b. Abdülaziz Seksek halkına bir mektup yazarak onların atları koşturmalarını yasaklamıştır.

Bundan maksat, hayvan satıcılarıdır. İhtiyaç olmadığı halde atı koşturup yormaktan onları yasaklamıştır. Yahut hayvanı zorlayan koşudan sakındirmıştır. Çünkü bu, müşteriyi aldatmaktır ve aldatmak da haramdır.

Ayrıca gayesiz; sırf eğlenceden ibaret olan koşu kastedilmiş olabilir. Çünkü atlara iyi davranmamız emredilmektedir. Onlar, düşmanı korkutma ve savaş işlerinde kullanılan değerli hayvanlardır. Sırf eğlence için onları koşturup yormak caiz değildir.

77- Safvân, devam ederek dedi ki: Ömer b. Abdülaziz, kıpçasmın ucuna demir takıp onunla atı dürten kimsenin ata binmesini de yasakladı.

Bazı kimselerin yaptığı gibi hayvanı koşturmak için başka hiçbir sebeb yokken yaralayıcı bir demirle onu dürtmek caiz değildir. Nitekim Araplar, ayakkabılarının altına bir demir çakarak atlarını koşturduklarında bu demirlerle onları dürterlerdi. Daha önce belirttiğimiz gibi bu, caiz değildir. Ömer bin Abdülaziz, cihad yahut başka bir maksat olmaksızın sırf eğlenmek için atın koşturulmasını yasaklamıştır[46].

[43] Enfal : 8/60

[44] Bakara: 2/180

[45] Nisa: 4/119

[46] İmam Serahsî, İslam Devletler Hukuku, Şerhu’s-Siyeri’l-Kebir, Eğitaş Yayınları: 1/99-102

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın