Mervezi Ahmed b. Ali

MERVEZÎ, AHMED B.ALİ
(ö. 292/905)

Hadis hafızı.

Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Saîd el-Mervezî el-Kureşî. Muhtemelen 202 (816-17) yılında doğdu. Aslen Mervli olup Ebû Bekir el-Mervezî diye tanınır. Ümeyyeoğullarının mevlâsı olduğu için Ümevî veya Kureşî nisbeleriyle de anılır. Kendisiyle aynı dönemde yaşayan Ebû Bekir Ahmed b. Muhammed el-Mervezî ile zaman zaman karıştırılmıştır (Sezgin, I, 317). Merv'den Bağdat'a göç ettiği ileri sürülmüş, Bağdat, Humus ve Dımaşk'ta muhaddislerden hadis almıştır. Hocaları arasında Ahmed b. Hanbel, Yahya b. Maîn, Ali b. Medînî, Ali b. Ca'd, Ebû Hayseme Züheyr b. Harb, Ahmed b. İbrahim el-Mevsılî, Bündâr diye meşhur olan Muhammed b. Beşşâr gibi muhaddisler yer almış; kendisinden Taberânî, Nesâî, Ebû Avâne, İbn Cevsâ, aynı zamanda eserlerinin râvisi İbnü'n-Nâsıh ve diğerleri hadis rivayet etmiştir. Humus'ta kadılık, Dımaşk'ta Ebû Zür'a Muhammed b. Osman el-Kâdî'nin yerine kadı nâibliği (veya kadılık) görevlerinde bulunan Mervezî (Mizzî, 1,408; Zehebî, A'lamü'n-nübe-lâ3, XIII, 528) hayatının son yıllarını geçirdiği Dımaşk'ta 15 Zilhicce 292'de (18 Ekim 905) vefat etti ve Kadı Ebû Hafs Ömer b. Hasan'ın kıldırdığı cenaze namazının ardından defnedildi (Mizzî, 1, 410). Nesâî onu "sika" olarak değerlendirmiş, ayrıca "muhaddislerin güveniliri, ilim dağarcığı" gibi sözlerle anılmıştır (Hatîb, IV, 304; Zehebî, A'lâmü'n-nübelâ', XIII, 528). İbn Hacer el-Askalânî de onu pek çok şeyhi ve rivayeti bulunan faziletli bir kişi diye niteler (Tehzîbü't-Tehzıb, 1, 62).

Eserleri.

1. Müsnedü Ebî Bekr eş-Şıddîk. Muhtelif sahâbîlerin Hz. Ebû Bekir'den rivayet ettiği 140 hadisi ihtiva eden ve râvisi İbnü'n-Nâsıh tarafından birkaç hadis daha ilâve edilen eseri Şuayb el-Arnaût neşretmiştir (Beyrut 1390/1970, 1391/1971, 1393/1973, 1399/1979, 1406/ 1986). Kitap, Ahmet Davudoğlu tarafından Müsnedü Ebî Bekr es-Sıddîk (Hadîs-i Şerifler) adıyla Türkçe'ye çevrilmiştir (İstanbul 1981).

2. Kitâbü'l-Cum’a ve fazlihâ. Yine İbnü'n-Nâsıh tarafından rivayet edilen eser Ebû Bekir el-Mervezî'nin kırk dört hocasından aldığı, cuma günü ve cuma namazı hakkında altmış beş hadis ihtiva etmekte olup bunlar başta Şahîhayn olmak üzere Kütüb-i Sitte'de yer almış, sahih veya hasen olarak nitelendirilmiştir. Nejdet Arman, Köprülü Kütüphanesi'ndeki nüshasını (nr. 1584, vr. 76a-83b) esas alarak eseri tahrîc etmiştir (bk. bibi.). 3. Hadîsü Ebî Bekr el-Mervezî. Bilinen tek nüshası Zahiriye Kütüphanesi'nde kayıtlıdır (Mecmu', nr. 110, vr. 82a-89a).

Ebû Bekir el-Mervezî'nin ayrıca Kitâbü'l-'îlm (İbn Hacer, Fethu'l-bârî, 1, 21), Müsnedü Osmân (Süyûtî, I, 85), Müsnedü Ömer (İbn Hacer, Fethu'l-bârî, I, 337) ve Müsnedü Âişe adlı eserlerinin olduğu zikredilmiştir. Bazı kaynaklarda müellife Kitâbü'l-Vera' adıyla bir eser nisbet edilmişse de (Sezgin, 1,317) bu kitap, onun dönemindeki bir başka muhaddis olan Ebû Bekir Ahmed b. Muhammed el-Mervezî'nin, hocası Ahmed b. Hanbel'e sorduğu zühd ve takvaya dair soru ve cevaplan ihtiva etmektedir (nşr. Semîr b. Emîn ez-Züheyrî, Riyad 1418/1997). Aynı adla Ahmed b. Hanbel'e de izafe edilen eserin daha önce de muhtelif neşirleri yapılmıştır (DİA, II, 78).

(T.D.V.İslam Ans. 29/234)
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın