İdare sahasında imanlı vicdanın rolü

SİYASET VE İDARE SAHASINDA İMANLI
VİCDANIN ROLÜ:

Siyaset v idare sahası, insanı zulme, gurur ve taşkınlığa en çok sevk eden bu sahadır. Tarih bize Hulefa-i Raşidine (büyük İslam Halifelerine) ait ibretli misaller veriyor. Yakınlarını kayırmayan, düşmanlarına haksızlık etmeyen adalet örneklerini; insanlar arasında ayırım yapmayan eşitlik örneklerini; dünyaya tapmayan, paray kul olmayan zahitlik örneklerini gözümüzün önüne seriyor. Onlara hükmeden imanlı vicdanları idi. Fazilet, adalet ve eşitlik her yerde geçerliğini sürdüyordu. Bu vicdandı ki, Enes’in de şahitliği ile Hz. Ömer’e şöyle dedirtmişti: Ey Mü’minlerin Emiri Hattab Oğlu Ömer! Beri bak! Ya Allah’dan korkarsın, ya Allah’ın azabına uğrarsın.

Bu öyle vicdandı ki, bir kıtlık senesinde Hz. Ömer’e zeytin, ekmekten başka bir şey yedirmemiş, öyleki cildi kararmıştı. Niçin böyle yapıyorsun diyenlere: Ben ne kadar kötü bir başkan olayım ki, ben doyayım, halk acısından ölsün! demişti.

Bir gün acından devrilen küçük bir kız çocuğu gördü, kimin bu, dedi? Oğlu Abdullah: Benim kızım, dedi. Halife: Neden böyle yapıyor, diye sordu. Abdullah: Bize karşı elini sıkı tutuyorsun, işte biz de böyle oluyoruz, dedi. Halife: Bak, Abdullah, dedi, aramızdaki ölçü Allah’ın kitabıdır. Size Allah’ın takdir ettiğinden fazlasını veremem. istermisin ki hakkınız olmayan şeyi vereyim de adım haine çıksın?!

Tarihçi İbn-i Kesir81 Hz. Ömer’in başardığı önemli işleri ve büyük fetihleri anlattıktan sonra şöyle der: Hz. Ömer mütevazı idi. Dar geçinir, sade bir hayat yaşardı. Allah konusunda şidddetli idi, dinden taviz vermezdi, elbisesine deri yama vururdu. Omuzlarında testi taşırdı. Yine de çok heybetli idi. Palansız merkebe, hurma lifinden yapılmış yularla çekilen deveye binerdi. Az gülerdi. Kimse ile şakalaşmazdı. Yüzüğünün üzerinde “öğütçü olarak ölüm yeter, ey Ömer” yazılı idi.

(81) İbn-i Kesir, el-Bidaye ve’n-Nihaye.

İşte Emirülmü’minin Hz. Ali, Ca’d b. Hübeyre kendisine diyor ki: Ey Mü’minlerin Emir’i, sana iki adam geliyor. Biri seni canından, malından daha çok seviyor. Öbürü ise elinden gelse seni boğazlar. Yine de bu ikincisinin lehinde hüküm veriyorsun! Hz. Ali İbn-i Hübeyre’nin göğsüne biryumruk atarak diyor ki: Bu, şahsi işim olsa idi öyle yapardım. ama bu Allah’a ait bir şeydir.

şa’bi anlatıyor: Hz. Ali’nin zırhı kayboldu. Bir Hırıstiyonın yanında buldu. Hıristiyon’ı kadı ﬁureyh’e götürdü. Bu zırh benimdir, ona satmış veya hibe etmiş değilim, dedi.

Kadı ﬁureyh Hıristiyan’a Emirülmü’minin’in dediklerine bir itarazın var mı, dedi?

Hıristiyan: zırh benimdir; Emirülmü’minin de yalancı değildir, dedi.

Kadı ﬁureyh Hz. Ali’ye döndü, isbatın var mı, dedi.

Hz. Ali gülümsedi ve Kadı doğru söylüyor, isbatım yok, dedi.

Kadı Hıristiyanın lehine hüküm verdi ve zırhı kendisine teslim etti. Hıristiyan zırhı aldı birkaç adım yürüdü, sonra geri döndü ve: ﬁahadet eterim ki, bu hüküm Peygamberlere yaraşır. Halife beni kadıya götürüyor, o da bana hak veriyor. ﬁehadet ederim ki, Allah’dan başka Tanrı yoktur ve Muhammed Allah’ın kulu ve Resulüdür. Yemin ederim ki zırh halifenindir. Sıffin’e giderken düşürmüştü, dedi!

Hz. Ali: Madem ki Müslüman oldun, zırh senin olsun, dedi:

Burada halifeye de, kadıya da hükmünü geçiren şey imanlı vicdan idi. İmanlı halife, hakkını almak için kuvvete baş vurmadı, ya da lehine karar versin, diye kadıyı tesir altına almak istemedi. İmanlı kadı da -doğru olduğuna inandığı halde- halieyi memnun etmek için kanunu çiğnemedi. ﬁeriat herkes için geçerlidir; halife, sokaktaki adam, Müslüman ve Hristiyan hepsi birir, eşittir.

Hz. Ali üç dirhemlik bir gömlek giyerdi ve şöyle derdi: Hem ziynet, hemd e örtünmek için bunu bana nasip eden Allah’a hamd olsun!!!

Bu zühd ve adaletin sırrını bazıları şöyle açıklıyorlar: Hz. Ali, Halilfe iken sokakta tek başına yürür, yolunu yitirenlere rehberlik, zayıf düşenlere yardım ederdi. Manava, bakkala uğrardı. Kur’an’ı açar şu ayeti okurdu: “İşte ahiret yurdu: Onu yeryüzünde böbürlenmek ve bozgunculuk etmek isteyelere veririz. Güzel sonuç günahlardan sakınanlarındır” ve bu ayet iradeciler ve iktidar mevkiinden olup da adalet ve tevazu gösterenler hakkında nazil oldu, derdi.

Ahiret yurunu ve Allah katındaki güzel sonucu istemek, işte güzel ahakın ve büyük işlerin arkasındaki gizli sır budur.

İşte Emevi Halifesi Ömer b. Abdülaziz hakkında Malik b. Dinar şöyle yargıda bulunuyor: bana zahid, diyorlar, bende zahidlik ne gezer? Zahid Ömer b. Abdülaziz’dir. Dünya kollarını açarak geldi de tümü ile reddetti.

Evet, halifeliği sırasında bir tek gömleği vardı. Yıkadıkları zaman kuruyuncaya kadar evinde beklerdi. O ki nimet ve lüks içinde büyümüştü.

Bir gün hanımının yanına girdi, üzüm almak için bir dirhem ödünç istedi. Hanımında da bulunmadı. Hanımı dedi ki: Sen ki Mü’minlerin Emir’isin, hazinende bir salkım üzüm alacak paran yok?!

Hanımına şöyle karşılık verdi: bu, yarın cehennem ateşinin içinde lalelerle, bukağılarla boğuşmaktan da iyidir.

O kadar kısa hilafet müddetinde çalıştı; zulmü önledi, hak sahibine hakkını geri verdi. Her gün şöyle dellal çağırtırdı: Borçlular, evlenmek isteyenler, yoksullar gelsinler, kendilerini yardım edeyim!

O kadar adil ve zahid olmasına, haksızlıkları önlemesine ve nefsine ve yakınlarına karşı şiddet göstermesine rağmen, Allah’a yalvarır şöyle derdi: Allah’ım, Ömer rahmetine lakıy biri değildir fakat rahmetin Ömer’e layıktır.

Bir gün adamın biri kendini övdü ve; ey Mü’minlerin Emiri, İslam’a yaptığın hizmetten dolayı Allah sana hayırla muamele etsin, dedi. Kendisi ise, hayır, bana olan iyilğinden dolayı Allah İslam’a hayırla muamele etsin, dedi ve adamın sözünü tashih eti82.

(82) Ömer b. Adülaziz ile ilgili haberler İbn-i Kesir’in “el-Bidaye ve’n, Nihaye” adlı eserinden alınmıştır, c. 9, S. 192 vd.

Her şeyi hak ölçüsüne göre yapıyordu. Ömer kimdi? O İslam medresesinin bir mezunu ve İslam fabrikasının bir mamülü idi.

Gerçi misalleri uzattık; ama imanlı insanların vermediği hüküm, imanlı vicdanın gözetmediği siyaset şuna benzer: ﬁiir:

“Davul gibi; uzaktan duyulur ama, içinde hayır yoktur”.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın