Zeydiyye mezhebinin temel ilkeleri 2

Zeydiyye mezhebinin temel ilkeleri 2

1-KİTAP VE MALUM SÜNNETİN NASSLARI

302- Bu konu, Muhammedi risaletin algılanmasını sağlayan, akim egemenliği konusunu takibeden ilk temel ilkeyi teşkil eder. Böylece ikinci sırayı Kur´an ve malum sünnetin zahirleri almış oluyor. Bu noktada iki hususu gözönünde bulunduruyoruz:

a) Zeydiyye usulcüleri Kur´an île malum hadisi yani mütevatir ve meşhur hadisi, kendileriyle delil getirmenin güçlülüğü ve islami hükümleri ortaya koymada birbirine yardımcı olmaları açısından birinci sırada saymaktadırlar. Şöyle ki, birinci sırada yer alan nasslann biri diğerine yardımcı olması suretiyle uzlaşma sağlanamadığı takdirde biri diğerini nesh veya tahsis eder.

b) "Nasslar" ve "zahirler" kelimeleri, istilahi anlamda kullanılmıştır. Konunun esası, nass ile zahirlerin arasını ayırdetmektir. Dolayisıyle önce bu ıstılahı, sonra da malum sünnetin ne olduğunu, onunla ilim elde etmenin .şartlarının neler olduğunu açıklamak zorunluğu vardır. Aynı zamanda Kur´an-ı Kerim´in Özellikleri konusunda da açıklama yapmak gerekiyor. Allah´ın yardımıyla biz Kur´an´dan, sünnetten ve sünnetin mertebelerinden kısaca sözedeceğiz. eUFusul el-Lu´luiyye´fen naklettiğimiz bu sıralamaya açıklık getirmek, ancak tevatür oluşu açısından Kur´an´in özelliklerini açıklamaya dört elle sarılmamızdan, aynca, zahir, nass, amm ve hass... gibi terimleri açıklamamızdan sonra elde edilebilir. [10]

KUR'AN

303- O, İslam´ın ilk kaynağıdır. Aynca O, kıyamete kadar geçerli olan Hüccetullah Teala´dır. Yine o, Allah´ın olaylara açıklık getiren nurudur. O, Allah´ın insanlara uzanmış ipidir. O, Allah Teala´nın, yaratıklarına mesajıdır. Kim ki o Kur´an´a kulak verirse, kendisine çağrıda bulunan, korkutan, müjdeliyen, irşad eden, yönlendiren, hidayet eden, hükümleri ile emir ve nehiylerini açıklayan, din ve dünyasını dengede tutan Allah Tea-Ia´ya kulak vermiş olur. Hiçbir haberi yoktur ki, insana çağrıda bulunmasın; hiçbir hayırlı çözüm yoktur ki, onu kapsamına almasın. O Kur´an, bütün hükümlerin ana kaynağıdır ki, hükümler kaynağını ondan alır.

Zeydiyye fıkhına ait usul kitapları, Kur´an-ı Kerim´i aşağıdaki şekilde tanımlamaktadırlar:

"O, Muhammed (s.a.v.)´e en küçük bir süresiyle yahut birçok mütevatir ayetleriyle kendisine karşı koyanları aciz bırakmak için indirilmiştir. O Kur´an, alimlerin icmaı ile, kendisine hiçbir şey eklenmeden son Arz´daki[11] ve kendisinden hiçbir şey çıkarılmadan ümmetin elinde bulunan bir kitaptır. îmamiyye´nin karşı çıkmasına rağmen onda hiçbir fazlalık da yoktur. Berae dışında her surenin başında bulunan "besmele"ler, Kur´an´ın asımdandır. Besmele fatiha suresinin başından bir ayet olduğu gibi, bir kısım selefin, İmam Malik, Ebu Hanife, Sevri, Evzai, Medine, Basra ve Şam kurralarınm karşı çıkmaları ile birlikte, selefin cumhuru, Şafiiler ve Mekke kurrasma göre de her surenin başından bir ayettir. İbn Müsseyyeb ve Muhammed b. Ka´b´ın söylediği gibi, ayrıca

İmam Şafii´den de yapılan ayrı bir rivayete göre besmele sadece Fatiha´dan bir ayettir."[12]

304- Şüphesiz bu açıklamanın içeriğinden aşağıdaki dört sonuca varılır:

1- Kur´an-ı Kerim Allah katından indirilmiştir ve Nebi (s.a.v.)´in en büyük mucizesi-dir. Bu mucizeliği sayesinde Arap toplumuna bir benzerini ortaya koymalanyla meydan okumuş, onlar da bunu yapmaktan aciz kalmışlardır. Bu defa uydurmuş bile olsalar benzer on sureyi ortaya koymaları ile meydan okumuş, bunu yapmaktan da aciz kalmışlardır. Nihayet tek bir surenin benzerini getirmeleri ile meydan okumuş, bundan da çaresiz kalmışlardır. İşte Kur´an böyle bir kitaptır. O. bizatihi mucizedir. Bu mucize oluşu da, insan eti değmeden meydana geldiğinin göstergesidir.

2- Alimlerin icmaıyla ona sonradan ne bir fazlalık, ne de bir noksanlık arız olmamıştır. îmamiyye´nin noksanlık konusunda muhalefet ettiği zikredilir. Bu iddiaya göre ona sonradan noksanlık arız olmuştur. Gerçek şu ki, îmamiyye´nin tamamı bu görüşte değildir. Bilakais İmamiyye içerisinden bir grup bu iddiada bulunmuş ve ellerimizdeki mushaflardan, Al-i Beyt´le ilgili ayetlerin hazf edildiğini, Ali (k.v.)´nin yanında hiçbir noksanlık arız olmayan tam mushafm bulunduğunu söylemiştir. Fakat başlarında el-Murtaza, Tusi ve diğerleri bulunan büyük bir İmamiyye toplululuğu bu görüşe karşı çıkmıştır. Hatta İmam Ebu Abdullah Cafer es-Sadık, böyle söyleyenlerin müslüman olmadıkları kanaatini belirtmiştir. Biz de Ebu Abdullah´ın görüşüne katılıyoruz. Bu İddiaları ileri süren kişinin el-Kufeyni olması ilginçtir. Zira onlara göre bu şahıs, rivayet konusunda hüccettir. Oysa böyle bir sapıklık, hatta böylesine apaçık küfür içerisinde bulunan kimsenin yaptığı rivayet nasıl kabul edilebilir?

3- Kur´an-ı Kerim mütevatir olarak gelmiştir. Hiçbir kitabın Kur´an-ı Kerim düzeyinde mütevatir olduğu bilinmemektedir. İleride açıklayacağımız gibi müslümanlann cumhuru kadar zeydilere göre de Kur´an-ı Kerim bütün kıraat şekilleriyle mütevatirdir.

4- Berae suresi dışında her surenin başından bir parça, yahut yalnız Fatiha suresinden bir parça, yahut da hiçbir sureden bir parça olmaması açısından bu tafsilat ve bir lai-fenin bu üç görüşten her birine mensup oluşu, Zeydiyye fıkıh ve usulünün, cumhurun fıkıh ve usulüyle bağlantılı olmasının ölçüsünü aynca hangi fırkadan olursa olsun, Zey-diyye´nin selef fıkhına itimad ettiğini göstermektedir. [13]

Kur´an´m Kıraat Şekilleri ve Tevatür Oluşları

305- Zeydiyye fıkhıyla ilgili usul kitapları, Kur´an-ı Kerim´in kıraat şekilleri nedeniyle taarruza uğramıştır. Belki de kıraat şekillerine bu denli ilgi göstermeleri, İmam Zeyd (r.a.)´den miras olarak aldıkları konulardan birisidir. Nitekim Zeyd (r.a,) kendine özgü bir kıraat şekli rivayet eden kıraat imamları arasındadır.

Onun kıraat şekli, mütevatir kıraat kapsamı içerisindedir. Nitekim el-Fusul el-Lü´lu-iyye kitabında şöyle geçmektedir:

"Zeyd b. Ali Aleyhisselam´ın, kendisinden rivayet edilen bir kıraat şekli vardır." Bütün bu kıraat şekilleri, daha Önce nakletmiş olduğumuz hususlarda kendisine yapılan işareti ilettiğimiz Son Arza ile uyuşmaktadır. Bizim yaptığımız nakillerde şöyle geçer: "Son Arza´daki şekilden hiçbir noksan tarafı yoktur."

Son Arza mükemmel, aynca Nebi (s.a.v.)´in Cibril-i Emin´e noksansız ve ziyadesiz tam olarak okuduğu Arza olduğuna göre bütün kıraat şekilleri bu arza esas alınarak tah-ric edilmiştir. Bu kıraatlerin tamamı o Son Arza ile uyuşmaktadır.

Kendisinden, Kur´an-ı Kerim´in yedi harf üzere nazil olduğu, bunlardan altısının neshedilip, birisinin geriye kaldığı anlamı çıkanlan hadisi şerife gelince, bundan maksat kıraat şekilleri olmayıp, sadece Arap harfleri ve lehçeleridir. Bu yedi harfle okumak

Kur´an´ın nüzulünün ilk yıllarında mubah kılınmış, sonradan neshedilmiş ve geriye Ku-reyş lehçesi kalmıştır. Bu lehçe, Son Arza´yı oluşturan lehçedir. Bu Son Arza da, daha önce belirttiğimiz gibi bütün kıraat şekillerini kapsamaktadır.

306- Yedi kıraat şekli, cumhurun nazarında olduğu gibi Zeydilere göre de müteva-tirdir. Bu kıraatler, İcma suretiyle mütevatirdirler. Asıl kaynağın mütevatir olduğunda ittifak etmişlerdir. O asıl kaynak da, nassın bizatihi kendisidir. Nassın bizzat kendisi ile ilgili değli de, şekli ile ilgili olan med, vakıf ve diğerlerinden oluşan yapıya gelince, se-- nedinin sıhhati üzerinde ittifak oluşturmakla birlikte tevatürü konusunda ayrılığa düşülmüştür. Bir kısım Zeydiyye alimleri ile cumhur alimleri tevatür oluşun sadece nassın kendisinde bulunduğunu, med, vakıf ve diğerlerinden oluşan kıraatin yapısına gelince senedinin sıhhafliliğine rağmen tevatür derecesine yükselemediğini söylemişlerdir. Belki de bu tevatür oluş, sahabe döneminden sonra yaygınlık kazanmış ve tevatür oluşu ile ilgili haberler genişletilmiştir.

Fakat cumhur alimleri mütevatir oluşun, nassın aslım kapsadığı gibi şeklini ve kıraat yapışım da kapsadığı görüşündedirler. Bu takdirde Kur´an-ı Kerim´i tecvid ve tertil üzere okuyan kişinin, sadece Nebi (s.a.v.)´in Kur´an´ı okuduğu ses düzenine göre okumuş olduğu, kesinlik kazanmaktadır. Nitekim Allah Subhanehu, bu şekildeki okuyuşun Kur´an´ın kısım kısım iniş sebeplerinden birisi olduğunu zikretmiştir. Allah Teala Kur´an-ı Kerim´in parça parça inişine müşriklerin yaptığı itiraza cevap olarak şöyle buyurmuş ve Nebi (s.a.v.) de onların konuşmalarının karşılığını vermişti: "İnkar edenler, ´Kur´an O´na topluca indirilmeli değil miydi?´ dediler. Biz onu senin kalbine iyice yerleştirmek için böyle ("parça parça indirdik) ve onu tane tane (ayırarak) okuduk." (Fur-kan 32)

Bu yüce nassda itiraz ve cevap bir arada açıklanıyor, itiraz bölümü bizi ilgilendirmiyor. Zihinlerimizde çağrışım yapan bölüm sadece cevaptır. Bu cevap kısmı da iki bölümden oluşmaktadır:

Birincisi: Kur´an, Nebi (s.a.v.)´in ruhsal yapısını fazla aralıkla olmayan zaman dilimleri içinde vahyin ceste ceste indirilmesine alıştırmak, ayrıca Kur-´an-ı Kerim´in manalarını, hükümlerini ve lafızlarını Nebi (s.a.v.)´in kalbine ve parça parça inişin ezberlemelerini kolaylaştırdığı müminlerin safvetine yerleştirmek suretiyle gönülleri sağlamlaştırmıştır.

İkincisi: Kur´an-ı Kerim´in tertilidir. Zira kolayca ezberlenebilmesi Kur´an-ı Kerim´in kağıtlar üzerinde ezberlenmesinden önce gönüllerde ezberlenmesini sağlamıştır. Onun ezberlenmesine büyük ilgi duyulması ve Kur´an´ı direkt olarak Nebi (s.a.v.)´den alma gayreti, ondan örnek alarak okuyanların tıpkı Nebi (s.a.v.)´in okuyuşu gibi okumaları sonucunu doğurmuştur. Sonra da bu tertille okuyuşu kendilerini takibeden kitlelere aktarmı...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın