Görüşleri ve fıkhı 3

Görüşleri ve fıkhı 3

3- Beda´ Fikrini Tanımama

179- Daha önce, Keysaniyye´ye göre Beda´ düşüncesinin temel ilke olduğunu, Allah´in fikrini değiştirdiğini, yani Allah Teala´nm ilim ve iradesinin değişiklik arzettiğini söylediklerini, Kaderiyye´nin de Kader diye birşey olmadığına , her olayın yeni bir oluşum teşkil ettiğine, yani Allah Teala´nın bir olayı nüzulü anında veya nüzulünü irade etmesi anında sevk ve idare ettiğine karar verdiklerini ifade etmiştik. Nihayet Beda´ düşüncesi diğer konulara da sirayet etti. Bunun neticesi olarak Allah´ın sıfatlarından birisinin de Beda´ olduğunu yani yeni olaylar meydana getirmek olduğunu zikrettiler. Kendilerinin debelirttiği gibi bu düşüncelerini nassların zahiri yönlerinden; ayrıca karşıt düşüncesi bulunmaksızın halkın dillerinde dolaşan kesinlik kazanmış Şer´i gerçekliklerden amışlardı. Diyorlar ki, Allah Teala Yüce Kitabında şöyle buyuruyor:

"Allah dilediğini, silip, İptal eder (dilediğini de) sabit bırakır. Bütün kitapların aslı O´nun yanındadır." (Ra´d 39)

Yina Allah Teala şöyle buyurmuştur: "Halbuki o gün onlar için, Allah tarafından, hiç hesaba katmadıkları şeyler ortaya çıkmıştır." (Zümer 47) Nitekim Rasulullah´tan dua konusunda birçok haberler nakledilmiştir. Allah Teala ise: "Bana dua edin, size icabet edeyim." (Gafir 60) buyuruyor. Duaya icabet etmek işte bu kabildendir, kevni olaylardaki beda´ hadisesinin, hükümlerdeki nesh olayının karşılığı olduğunu söylediler. Nasıl ki Alla teala´nm: "Biz, bir ayetin hükmünü yürürlükten kaldırır veya onu unutturur (ertelersek) herhalde daha İyisini ve benzerini getiririz. Bilmedin mi ki, Allah her-şey kadirdir." (Bakara 106) buyurduğu gibi nesh olayı teklifi hükümlerde ayetlerde caiz görülmüşse, kevniyattaki nesh olayı da aynı şekildedir. Ve bu, Allah Teala´nın kudretinin bir göstergesidir.[27]

İmam Zeyd, bu görüşlerin tamamına karşı çıkmıştır. Allah Teala´nın ilminin kadim ve ezeli olduğuna, her şeyin Allah Subhanehu´nun takdiri ile meydana geldiğine kesinlikle inanmışür. "O gayb ve şehadet alemini bilendir. Çok büyüktür ve yücedir." (Ra´d 9) "Kendi katında her şey bir ölçüye göredir." (Ra´d 8 ) Kuşkusuz´ ilminin değişmesi nedeniyle iradesini değiştirmesi Allah Teala´nın ilmindeki eksiklikten meydana gelebilir. Peki O, her şeyi yerli yerince takdir etmişken ilmi nasıl değişebilir? Allah Teala, Yüce Zatının Kadim oluşuyla kadim ve ezeli oludğu gibi aynı şekilde Allah subhanehu ve teala´nın iradesi de Zatının Kadim oluşu nedeniyle kadim ve ezelidir. O´nun yazgısr dışında hiçbir şey meydana gelmez. Nitekim Allah, kulları tarafından meydana getirilecek şeylerle kendisinin kulların başına getireceği şeylerin tamamını Levh-i Mahfuz´unda yazmıştır. Allah Teala´nın ezeli ilmi ile ebedi ve Kadim İradesi, kulun serbestçe yapmış olduğu şeyleri gerçekleştirmesine engel teşkil etmezler. Çünkü yapılan o iş nzası ve muhabbeti olmasa bile Allah´ın ilmi ve iradesi kapsamı içerisinde gerçekleşmiştir.

Dua ve bir diğeri, kaderde yazılanı değiştiremez. Lakin onu ortaya çıkarır ve keşfeder, Allah Subhanehu ezeli ilminde hem duayı, hem de icabetini takdir eylemiştir, Allah Teala´nın

"Allah dilediğini silip, iptal eder. (dilediğini de) sabit bırakır." (Ra´d 39) Kavli be-da1 düşüncesinin varlığını gerektirmez. Aksine ezeli ve sabit ilmi ile daimi iradesini belgelendirir. Allah´ın iradesinin üstünde hiçbir irade,yoktur ve O´nun ilmi her şeyi kuşatmıştır, nitekim Allah Teala:

"Allah herşeyi ilmiyle kuşatmıştır." (Talak 12) Ve yine "Allah herşeyi hakkiyle bilendir." (Bakara 282) buyurmuştur. Ayrıca Yüce Allah´ın:

"Halbuki o gün onlar için Allah tarafından, hiç hesaba katmadıkları şeyler ortaya çıkmıştır." (Zümer 47) kavli, insanlar hesaba katmamış ve planlamamış oldukları halde, Allah Teala´nın onlara ait ilminin bir kısmı gizlenmiş yönlerinin, sonradan ortaya çıkacağını göstermektedir. Lakin gizlenmiş olan o ilim, Allah´ın ilmi içerisinde sabit ve vazgeçilmeztir.

İmamiyye arasında görüşleri, cumhura ait olan bu görüşle bağdaşan kimseler bulunmaktadır. İşte bu, İmam Zeyd (r.a)´ın düşüncesedir. [28]

4- Ric ´at Düşüncesi Yoktur

180- Keysaniyye, mehdi ve ric´at düşüncelerini bid´at olarak uydurmuştur. İmamiy-ye´nin çoğunluğu, ric´at´ın, iman uğrunda samimi davranan ve isyan adına samimi davranan bir kimse için olacağı görüşündedirler. İmamiyye bu görüşü, İmam Ebu Abdullah Cafer Sadık´a nisbet eder. O , ric´at konusunda, kaim´in (yani Mehdi´nin) kıyamı anında dünyaya sadece iman uğrunda çok samimi davranan yahut küfür yolunda aşırı samimiyet gösteren kişinin geri döneceğini söylemiştir. Bu ikisi dışında onlar için kıyamet gününe kadar hiçbir geri dönüş sözkonusu değildir. Bu görüşe göre İmamiyye ric´atı, beklenen Mehdi´nin dönüşü anında hidayete ulaşıp, zulme uğrayan kişiler arasından seçtiği kavimleri, ayetlerini kendilerine göstermesi, batılı yok edip hakkı yükseltecek olan Mehdi´nin eliyle onlara yardım etmesi için geri getireceği biçiminde yorumlanmıştır. Ayrıca Allah Teala´nm şeytanın dostlarını da iade edeceği, azgınlıklarının çok artacağı, Allah´ın mü´min dostları adına Mehdi´nin eliyle onlardan intikam alacağı, Mehdi taraftarlarına, Deccal taraftarları üzerinde üstünlük vereceği biçiminde yorumlamışlardır. Onlar arasında kendilerine ilişen işkence nedeniyle sürekli (keder ve) sıkıntı içinde olandan başka hiç kimse kalmaz. Böylece yeryüzü Deccal yanlısı kötü insanlardan temizlenir ve din kesinlikle Allah Teala için olmuş olur. Onların ölümlerinden sonra azıtarak ve zulmederek geri dönmelerinde garip karşılanacak durum yoktur. Nitekim Allah Teala ölümlerinden sonra, onlarla ilgili olarak şöyle buyuruyor: "Bilakis daha önce gizlemekte oldukları şeyler kendilerine göründü: Eğer onlar, (dünyaya) geri gönderilseler yine menolunduklan şeylere döneceklerdir." (En´am: 28)[29]

Bir kısım îmamiyye ric´atın, Allah Tealanın ruhlarını kabzettiği cesedlerin dönüşü anlamında olmadığı, sadece devlet üstünlüğünü elde etmenin ric´at anlamında olduğu görüşündedirler. Bunun nedeni, "Beklenilen Mehdi´nin hakkın üstünlüğünü sağlaması ve batıl taraftarlarım yok etmesidir.

İmam Zeyd, "Beklenilen Mehdi" düşüncesini benimsemedi ve onunla birlikte ric´at düşüncesini de kabul etmedi. Çünkü İmamiyye ve daha önceleri Keysaniyye´nin dile getirdikleri gibi, ric´at düşüncesi Mehdi´nin varlığını gerekli kılar. îmam Zeyd´in gözünde İmamın örtülü kalmaması ve kendi adına davette bulunması zorunlu olduğu için Meh-di´ye hiç de ihtiyaç yoktur. Bu nedenle gizlenmiş imam var olmadığı gibi, gayblere karışmış imam da sözkonusu değildir. Aksine devlet otoritesini sağlayan ve kendi adına davette bulunan bir İmam vardır. Hem de bu kimse kendi üstünlüğünü sağlamak için muhaliflerine karşı kılıcını çeker. Halk tarafından seçilen daha az faziletli kişinin imamlığı, eğer halk kendisinden razı olmuş ve imametinde toplumsal çıkar görmüşlerse, daha önce de gördüğümüz gibi, geçerli sayılır. [30]

5-İmamlara Ait Mucize Yoktur

181- İmamiyye, imamların hata ve yanılgılarından masum olduklarını, nebilerin makamına yakınlık arzeden mevkileri bulunduğunu, nebilerin onların karşısındaki üstün taraflarının sadece imamlara, vahiy inmemesinden ibaret olduğunu benimser. Yine derler ki imamların ilimleri ledünnidir. Yani o ilim, yüce, hakim, alim ve habir olan Allah´ın fuyuzatı sayesindedir. Onların konuşmaları, ister Kur´an-ı Kerim´in ve sahih hadislerin yorumlamasında, isterse karar verdikleri hükümler konusunda olsun, örnek alınan birer hüccettir. Verdikleri hükümler, kendi yapısı içerisinde birer sünnettir.

Bu nedenle onların nezdinde, imametlerini ve kendi vasiliklerini kanıtlayacak bir hüccetin bulunması zorunluydu. Allah Teala onlara görüşlerini açıklarken hataya düşürmeyecek ve davranışlarında yanılmayacak bir ilim aydınlığıyla kalplerini aydınlatması sayesinde bir fuyuzat vermiştir. İşte nass bulunmadığında bu fuyuzat mucizenin kendisidir. Bu durumda İmamiyye der ki: "İmam tanımak bazan nass ile olduğu gibi, bazan da mucize ile olur. Nakilciler ne zaman ki her türlü mazereti ortadan kaldıracak şekilde imamlıkla ilgili nassı naklederlerse, amaç elde edilmiş olur. Lakin o konudaki nassı nakletmezler, o haberden yüz çevirirler ve başka haberlere yönelirlerse, o zaman Allah Tea-la´nın kendisini iyi tanıtabilmek, onunla diğerleri arasını belirgin kılabilmek için imamın ellerinden kendisini başkalarından ayırdedecek,ve onu yüceltecek bir ilmi açığa vurması icabeder.

Onlara göre, nebinin isbatına ihtiyaç duyduğu şeyi mucizeyle kanıtlamaya muhtaç olduğu sürece mucizenin nebi olmayan kimsenin elinde meydana gelmesine, hiçbir engel yoktur. Çünkü mucize, iddia ettiği konu hakkında elinde zuhur eden kimsenin doğruluğunu gösteren şeydir. Böylece mucize tasdik mevkiinde bulunduğu için o kimse için açık bir belge teşkil eder. Mucize, muhatabın o kişiye söyleyeceği şu sözün yerine geçer: "Bana karşı iddia ettiğin şeyde doğru söyledin." Böyle bir mucize aciz bıraknın hükmü anlamım taşıdığına göre; Allah Teala´nın onu, nebilik iddia eden kişinin ellerinde izhar etmesine bir mani olmadığı gibi, onun masumluğunu, kendisine itaat ile boyun eğilmesinin gerekliliğini belirtmek için imamın ellerinde açığa vurmasına da engel yok-

Bu görüşler, Muhtar es-Sakafi´nin hakkın...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın