Müsned kitabı

MÜSNED KİTABI

41- Müsned´i Yazması:

En büyük Hadis kitabı olan Müsned onun rivayet ettiği, topladığı Hadisler Mecmuasıdır (40 bin kadar Hadis var) Onları toplamak için yeryüzünün sırtına binerek nice yerler dolaştı. Bu kitap, toplamış olduğu Hadislerin bir hulasasıdir, Hadis alimleri, Hadis okumağa 180 hicri yılında başladığını söylerler ki, bu da Müsned´i toplamağa başladığı yıldır. Hayatını anlatırken bunları söyledik. Minheci A hm e d kitabında buna 180 yılında başladı der.[1]

Yukarıda, Ahmed´in yazmayı hoş görmediğini söyledik. Fakat Hadisleri yazardı. Müsned´i yazmaya daha gençliğinde başladı. Bunun sebebini, oğlu Abdullah´ın bir sorusu üzerine şöyle açıkladı. Abdullah´tan şöyle rivayet olunur:«Babama neden kitap yazmağı hoş görmüyorsun, halbuki Müsned´i yazdın? dedim.

«Bu kitaba Hadiste imam olsun diye yazdım. İnsanlar Hz. Peygamber Aleyhisselamın Hadislerinde ihtilaf edince ona müracaat ederler.

42- Müsned´dekilerin Hepsi Onun değil, Abdullah´ın İlaveleri Var.

İmam Ahmed, Hadis okumaya başladığı zaman daha mevsuk kimselerden Hadisleri toplayıp onlardan yaptığı rivayetlere göre bir kitap yazmayı kendine amaç edinmişti. Mesafe ne kadar uzak, zahmet ne kadar çok olursa otsun, bu hususta durmadan çalıştı, gayesine erişmek için diyar diyar dolaştı, bu Müsned´i toplamak için hayatı boyunca uzun yıllar uğraştı. Tertip, tanzim edip bablara ayırmaya değil de, sade toplayıp yazmaya gayret etti. Kağıtlara yazdı, bunlar dağınık, müsvedde halinde idi. Ecelinin yaklaştığını hissedince, oğullarını ve dostlarını çağırdı, onlara dikte edip yazdırdı. Onlara toplu halde dinletti, yalnız bablara ayrılmış, sıralanmış halde değildi. Şemseddin Cezeri bu konuda şöyle demektedir:

«İmam Ahmed Müsnedi toplamaya başladı, onu tek kağıtlara yazdı, dağınık cüzler müsvedde halindeydi. Emeli hasıl olmadan ecel yaklaştı, onları evlatlarına ve hane halkına dinletti, onları temize çekip düzeltmeden vefat etti. öyle hali üzere kaldı, sonra oğlu Abdullah, ona benzeyen şeyler ekledi, kendi işittiklerinden ona benzeyen, onun

gibi olanları ilave etti.»[2]

Bundan anlıyoruz ki, İmam Ahmed, Müsnedi ancak kendi çocuklarına ve hane halkına dinletmiştir. Bu, kendisine bir Hadis sorulduğu zaman onu, topladığı yazılarına dayanarak soran kimseye yazdırdığı yolundaki yaygın rivayete aykırı gibi görülüyorsa da, gerçekte aykırı bir cihet yoktur. Çünkü talebesine Hadis okuturken onlara yazdıklarından, istediklerini yazdırırdı. Bunlar muhtelif ülkelerden bir çok üstadlardan toplayıp kitap haline getirilmiş bütün Hadisleri ihtiva eden bir kitap değildi. Soranlara cevap olarak yazdırdığı şeylerdi. Ecelinin yaklaştığını hissedince, topladıklarının hepsini onlara dinletti, topladıkları zayi olmasın, insanlara Hadiste bir İmam olsun diye Müsnedi yazdırdı.»

İbni Cezeri´den naklettiğimiz sözler, diğer bir şeyi de ortaya koyuyor ki, o da eldeki Müsned´in, oğullarına dinlettiği Müsned´in aynı olmadığıdır. Çünkü oğlu Abdullah ki, Müsned´in ravisi odur, ona Müs-ned´dekilere benzeyen, onlar gibi olan bazı ilaveler yapmıştır. Öyleyse oğlu Abdullah´ın rivayet ettiği Müsned´deki Hadislerin hepsi İmam Ahmed´in değil mi? Bunun cevabı şöyledir: Abdullah´ın ona ilave ettikleri babasından dinledikleri Hadislerdir, başkasından dinledikleri değil. Böylece onlar da İmam Ahmed´in sayılır. Yalnız onları, oğullarına Müsned´i yazdırırken yazdırmış değil. Ancak onlar da Abdullah´ın babasından rivayetleridir. Fakat babasının Müsned´inden olarak dinlemiş değil. Bununla beraber, bazılarının dediği gibi, babasından başkasından dinlemiş olduğu Hadisleri de ilave etmiş olabilir.

43- Müsned´in Râvisi Oğlu Abdullah:

Bu gün, Hadis talihlerinin ve okuyucularının elindeki Müsned kitabının ravisi Ahmed´in oğlu Abdullah´tır. Öyleyse rivayet ettiği Müsned´i daha iyi anlamak için Abdullah´ı tanıyalım. Çünkü nakilli tanımak, menkule itimadı arttırır.

Abdullah daha küçüklüğünden Hadis öğrenmeğe meraklıydı. Önce babasından, başkalarından okudu. Babası sağken rivayetlerinin çoğu babasındandır. Şöyle der: «Hadisi babama (Allah ondan razı olsun) arzederim, yüzünde bir değişiktik olur ve : «Sanki sen benim duymadığım Hadisleri buluyorsun» derdi.[3] Babası onun Hadis çalışmalarını beğenirdi. «Oğlum Abdullah, Hadis ilminden çok memnun, Inasibini alıyor. Benim Denemediklerimi bana öğretecek.» derdi[4]. Babasının nezdinde o mertebeye ulaştt ki, babası ondan Hadis rivayet eder oldu. Nasıl ki yukarıdaki sözden bunu anlıyoruz. «Benim ezberimde olmayan Hadisi bana anlatıyor,» diyor. Şüphesiz ki, ondan duyduğu Hadisi kabul ediyor, demektir.

Abdullah, babasının hayatında başkalarından Hadis okudu. Şüphesiz ki bu onun irşadiyle olmuştur. Çünkü çağındaki alimlerin mertebelerini, üstünlüğünü ona öğreten odur. İbni Adiy der ki: «Abdullah babası sayesinde yetişti, yükseldi. İlimde ilerledi. Babasının ilmini Müs-nediyle ihya etti. Babası onu ona okudu, başka birinden yazmadı, ancak babasının emir ettiklerinden yazdı.» Ulema, Abdullah´ın babasından en çok Hadis rivayet edenlerden olduğunda ittifak halindedirler. İbni Ebu Ya´lâ Tabakât´ında der ki: «Ebu Huseyn b. Münâdi´nin kitabında okudum, Ahmedin oğulları Abdullah ile Salih´i anlatırken şöyle der: «Salih babasından az yazardı. Abdullah´a gelince dünyada babasından ondan daha çok rivayet eden yoktur. 30 bin Hadisiik Müs-ned´i ondan dinledi, 120 binlik tefsirin 80 binini okudu, nasih, mensûh, Şo´be Hadisi, kitabta Mukaddem, Muahher olanlar, Kur´an´dan cevaplan, büyük, küçük Menasik ve diğer bir çok kitapları okudu. Hala, büyük üstadlanmız Hadis âlimlerini tanıma ve Hadislerin illetlerini bilme hususunda, onun ilmine şehadet etmektedirler ve geçmişlerin de bunu ikrar ettiklerini söylemektedirler.[5] Halk, özellikle ulema, babasının onun üzerinde büyük himmeti olduğunu söyler, Hadis öğrenmedeki gayretini överlerdi. O bu övgülerden hoşlanmaz, dinlemek istemezdi.

44- Müsned´in Tertibi:

Abdullah babasının Müsned´ini rivayet etti, onun ilmini insanlar arasında yaydı. Ondan sonra mevsuk kimseler onu rivayet ettiler, böy-jlece nesilden nesife Müsned ezberlendi, büyük bir ilim ve din hazinesini ulema kabul edip okudu.

Müsned i bugün gördüğümüz şekilde tertip eden Abdullah olduğu anlaşılıyor. Onu bu tertibini değiştirmek, başka bir tarzda yaymak isteyen bazı Hadis palimleri de çıkmış. Abdullah babasının topladıklarını dağınık halden kurtarıp bir yere getirmeye gayret etmiş, bazı ilaveler de yapmış. Her sahabinin senediyle gelen Hadisi bir yere yazmış. Böylece bir sahabinin rivayetleri bir araya gelmiş. Zehebi bu tertibi tenkit ederek şöyle diyor: «Eğer Müsned´in tertibinde konuları birbirine ben-zeselerdi, bir yere getirp, tehzip etseydi, büyük bir hizmet olurdu. İn-şaallah bu güzel eseri bablara göre sıralayıp, rivayetlerini beyan şeklini tertip, eden biri çıkar. Çünkü bu eser, Hadis-i şeriflerin çoğunu ihtiva eder. Onda bulunmayan Hadis gayet azdır...»

Hasen olan Hadislerin umumu ondadır. Garip namı verilen Hadislerin ekserisi ondadır. Geri kalanlar Dört sünen kitabında, Taberâninin Ekber ve Evsat Mu´cemlerindedir.

İbni Cezeri, Müsned´in tertibi ve daha kolay şekle konması hususunda şöyle der: Bu Müsned´in yeni bir tertibi için üstadımız allâme imam Muttaki Hafız Ebu Bekir Muhammed b. Abdullah b. Muhib Sâmit (Allah ona rahmet etsin) gayret gösterdi, onu sahabe isimlerine göre tertip etti. Üstadımız İslam Tarihçisi, Şam´ın Hafızı imadettin Ebu Fıda İsmail b. Ömer ibni Kesîr, tertip olunan bu kitabı müellifinden aldı, ona altı kitabın: (Buhâri, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei, İbni Mace) Hadislerini ve Taberâninin mucemi, Bezzarın Müsnedi, Ebu Ya´lânın Müsnedi Hadislerini kattı, bu hususta büyük gayret gösterdi, çok yoruldu, dünyada benzeri olmıyan, eser oldu. Onu tamamladı, ancak Ebû Hüreyre´nin bazı Hadisleri kaldı, tamamlamadan öldü, gözleri görmez olmuştu. Rahmetli bana şöyle dedi: Gecelere kadar onu yazmakla meşgulüm, bunun uğruna gözlerimi kaybettim. İnşaatlah onu bir ikmal eden bulunur.»

45- Diğer Hadis Kitaplarının Tertibine Uymaz:

Müsned´in, oğlu Abdullah tarafından yapılan tertibini, Hadis âlimleri müracaat bakımından elverişli bulmadılar. Usul ve tertibi, ondan önceki ve sonraki Hadis kitapları gibi değildi. Onda, önce Muvatta, ondan sonra yazılan Sahih cami´ler bunların hepsindeki Hadisler fıkıh mevzularına göre tertip olunmuştur. Bir konuya dair Hadisler, bir bölümde toplanmıştır, takriben fıkıh kitaplarındaki gibi tertip edilmiştir. Meselâ İmam Malik´in Muvatta ı böyledir. Böylece onlara müracaat etmek, faydalanış kolay olur. Dini bir konuda bir Hadis arayan kimse elindeki Hadis kitabında onu o bölümde kolayca bulur.

İmam Ahmed´in Müsned´ine gelince, O, Hadis´in Hz. Peyg-maberden ilk ravisi olan sahabinin adına göre tertip ve tanzim olunmuştur. Eğer Hadis Mürsel, yani sahabe atlanmış ise, o zaman tabiinin adına göredir. Önce Aşarei Mübeşşere´nin- Cennetle müjdelenen on sahabenin: Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali ve diğerlerinin (Allah cümlesinden razı olsun) rivayet ettiği Hadislerle başladı. Sonra, onlardan sonra gelenlere geçti. Tabiine gelince onlarda da ayni usulü takip etti. Bunun için onda Hadis bulmak zor. Ondan ancak Hadis hafızı olanlar, Hadis ve hadis ilmini iyi bilenler faydalanmaktadır.

46- Zayıf Hadisi, Kuvvetli İle Reddeder:

İmam Ahmed (Allah razı olsun) mevsuk kimselerden Hadis rivayet eder. Zayıf, iyi belleyemez, iyi anlamaz sandığı kimselerden rivayet yapmaz. Mevsuk, emin olduğunu bildiği kimsenin Hadisini yazar, kaydeder, talebesine onu dinletir ve yazdırır. Fakat son...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın