2.Delil sünnet

2.DELİL : SÜNNET

108- Sünnet, Kitabın Beyanıdır, İkinci Delildir:
İmam Ahmed´in ikinci aslı sünnettir. Daha doğru bir tabirle birinci asıl olarak aldığı nassların ikincisi sünnettir. İbni Kayyım´ın Ahmed´in itimad ettiği usulleri anlatırken dediği gibi, sahih senedlerle sabit nassları bir asıl saymış, böylece kitap ve sünnet bir asıl teşkil etmiştir. Bunun sebep ve hikmeti yukarıda zikir ettiklerimizden anlaşılmıştır. Zira, sünnet Kur´an´ın beyanı sayılmış ve onun tamamlayıcısı olmuştur. Arada tearuz olacağı da kabul edilmemiş, zira zahiriyle taaruz varsa da, tefsir ve te´vili olduğundan, taaruz kalkar, bunun böyle olması, Kur´an´ın birinci asıl itibar edilip temel olarak alınmasına aykırı sayılmaz. Dinin dayanağı olan Kur´an´ı sünnet beyan edicidir. Kur´an´ın birinci itibar edilmesi, dini hükümlerin ikisinden de alınıp delil olmakta birleşmelerine engel olmaz.

Şatıbi, Kur´an´ın Sünnetten önce itibar edilmesini şöyle açıklar: «Sünnetin derecesi, kitaptan sonra itibar edilmiştir. Buna dair deliller var:

1 - Kitap kafidir, sünnet zannidir, sünnetin kat´iliği filcümledir, tafsinde değil. Halbuki- kitap her yönden kafidir, kafi olan zanniye takdim olunur.

2- Sünnet, ya kitabın beyanıdır, ya kitaba ziyadedir. Beyan olunca, beyan ettiği asıldan sonraya ikinci olarak kalır.Beyan olunan sakıt olunca, beyan eden de sakıt olur, fakat beyan edenin düşmesiyle beyan olunanın düşmemesi gerekmez. Demek birinci asıl o dur, sünnet ikinci kalır. Asıl olan kitap olmazsa, ona ziyade edecek bir şey de olmaz, her yönden kitap birinci asıldır.

3- Buna delâlet eden haber ve eserlerde vardır, Muaz b. Cebel

Hadisi gibi Hz. Peygamber onu Yemen´e gönderirken sordu: Neyle hükmedeceksin? O da: Allah´ın kitabıyla, dedi. Ondan bulamazsan? dedi. Resulünün sünnetiyle, dedi. Onda da bulamazsan? deyince: Reyimle ictihad ederim, dedi.»[1]

109- Neden Kitap Birinci Delil?
İkisi de bir asıl olduğu halde, kitabın birinci itibar edilmesi ve Muaz Hadisinde olduğu gibi, kitabın baş delil oiarak alınması, kuvvetli sabit ve kolay olanı almak demektir. Kur´an kafi surette sabittir, onda şüpheye yer yoktur. Sünnetin bütünü ise, araştırmaya, soruşturmaya muhtaçtır. Muhtelif kaynaklara bakacaksın, çeşitli yerlerden soracaksın, tevatür, şöhret, haber-i vâhid derecesine varıncaya kadar bunları yapacaksın, aramada emanet, nakilde sadakat gerek. Bunlar hep kolay olmıyan şeylerdir. Halbuki Kur´an-ı Kerim, Allah´ın indirdiği gibi sabit. Onun için sünnet ikinci itibar olunur. O Kur´an´tn beyanıdır, tefsiridir. Kur´an´dan hüküm alınırken ondan yardımlanılır.

110- Sünnete Verdiği Önem:
Biz, madem ki, Dârüsselam olan Bağdad´da sünnet imamı olan bir [zatı tanıtıyoruz, o ki, ilim talebine başladığı günden Rabbine kavuşuncaya dek, hep sünnete sarılmıştır, şunu önemle belirtmemiz gerektir: Hanbeli Fıkhında kitabın yantnda, sünnetin büyük yeri vardır. Yukarıda İmam Ahmed´in bu konudaki görüşlerini kısa da olsa, biraz anlatmış bulunuyoruz, kitaptan bahsederken bunu söyledik. Kur´an´ın zahirine muhalif olan sünneti anlatırken söylediklerimize biraz daha açıklık getirmek lazımdır. İmam Ahmed (Allah razı olsun) birçok sözlerinde belirtmiştir ki, Kur´an bilgisi sünnet yoluyla olur. Bu din, sünnet yoluyla öğrenilir. İslam fıkhının en kestirme ve en işlek yolu sünnetten geçer. Sünnetin beyanından yardımlanmaksızın sadece kitaptan öğrenmeğe çalışanlar, doğru yolu şaşırırlar, Hak yolu bulamazlar. Bunun bir çok sebepleri var, işte bazıları:

1 - Kur´an-ı Kerim´in. ayetleri, açık surette Hz. Peygamber Aleyhis-selama itaati farz kılmıştır. Ona itaat, sünnete uymakla olur. Hayatın da hüküm ve emri ondan almak, irtihallerinden sonra ondan rivayet olunan Hadislere uymak, dinde kesin bir emirdir, hükümdür. Allah Teâlâ şöyle buyurur: «Hayır, Rabbın hakkıçün, onlar aralarında çıkan çekişmede seni hakem yapıp sonra da verdiğin hükme karşı içlerinde bir burukluk duymadan tam teslim olmadıkça, iman etmiş sayılmazlar.» (65: Nisa) Raviler derler ki. bu ayet, Hz. Peygamberin (ona salat ve selam olsun; Zübeyr b. Avvarn hakkında hükmü dolayısıyle inmiştir. O, Ensar´dan biriyle su akıntısından dada önce kim tarlasını sulayacağından nızâetti azısı suya yakındı, Ensar biraz uzak. Hz. Peygamber Zübeyr´e: Önce sen sula, sonra da suyu komşuna bırak, dedi. Ensar buna kızdı ve çünkü halanın oğlu olunca dedi. Hz. Peygamber buna çok alındı, rengi attı. ve: Sula Zübeyr. sonra da suyu salma, tıka, duvarlara çıkıncaya kadar» dedi- Hz. Peygamber Aleyhısselam önce Zübeyr´den komşusuna karşı hoş davranmasını istedi. Ensarı buna razı olmayınca, hükmü tam olarak belirtti ki. o da yukarıdaki toprağını tam olarak sulanmadıkça suyu aşağıdakine bırakmamak hakkıdır. Bu ayetin inmesi, Hz. Peygamberin sünnetine tamamıyle itaat gerektiğini gösterir.
Allah Teâlâ, Peygamberine karsı gelmekten sakınmağı buyurmuş-tur. «Allah´a ılaat edin. Resulüne ıtaal edm ve sakının.»Yine buyurmuştur: «Onun emrine karşı duranlar, yakınlarına bir tıtnenın gelmesinden, acı bir azaba uğramaktan korksunlar» "Peygamber size ne verdiyse, getirdiyse onu alın, neden nehyettıyse ondan da sakının.» Bu ayetlerin hepsi Hz. Peygambere uymağı, din ılmmı onun sünnetinden almağı, Kur´an bilgisini sünnet yoluyla öğrenmeği emretmektedir.
2-Yalnız kitapla iktifa etmeyip sünnetten almanın vacib olduğunu gösteren Hadis-i şerifler de, bu konuda dedildir. Hz. Peygamber Aley-hisselam şöyle buyurmuştur: «Korkulur ki, biriniz şöyle der: Bu Allah´ın kitabı, ondaki helali helal tanırız, haram olanı da haram biliriz. Haberiniz olsun, benden bir Hadis ulaşan kimse onu yalan sayarsa üç şeyi yalan saymış olur: Allah´ı, Peygamberi, ve o Hadisi nakledeni.»
Yine buyurmuştur: «Şu tehlikeye düşmenizden korkarım. Sizden biri koltuğuna yaslanır, konuşur, söylenir, der ki, bizimle sizin aranızda Allah´ın kitabı var. Onda bulduğumuz helali helal tanırız, onda bulduğumuz haramı da haram biliriz. Haberiniz olsun Allah´ın elçisinin haram kıldığını da, Allah´ın haram kıldığı gibidir.»

Bunun gibi birçok nasslar gösteriyor ki, bu dinin hükümlerini Hz. Peygamber Aleyihisselamın sünnetinden almak vacibdir. Sadece Kur´an bilgisiyle iktifa bici´attır. Böyle söylemek hiç birşey kazandırmaz. ; 3- İslam hükümleri çoktur. Bunların pek çoğu sünnetten alınmıştı. Çoğunda sünnete itimad olunmuştur. Süt kardeşliğinin sabit olacağı emzirme, bir kadınla halası ve teyzesiyle birlikte evlenme sünnetli sabittir. Zekatın tafsilatı sünnetledir. Diyet miktarı, harb ve sulh hükümleri, muahedeler, sulh şartlan. Zimmî yani gayri müslimlerin hukuku, yapılan muahedelere uymak ve saire hepsi sünnetle sabittir. İslam hukukunu, fıkhı sünnette aramıyan kimse, İslam fıkhının onda dokuzunu, belki daha fazlasını zayi etmiş demektir. Kim ki sadece kitap ve reyle iktifa etmekle fıkıh elde edilir sanırsa, çok yaya kalır ve yolunu şaşırır.

111- Sened Yönünden Hadislerin Envai
İşte bunun için İmam Ahmed sünnete sarıldı ve dini sünnetten aldı. Kitap bilgisini onda aradı, diğerdin ilimlerini, fıkhı onda aradı. Şu da Bir gerçektir ki, sünnet, senedi bakımından ayni kuvvette değildir. Senedine göre derecelere ayrılır. Onun için önce derecelerini, sonra da delil olarak kullanışlarını, verilen hükümlerin kuvvetini belirtelim. İmam Ahmed´in bunlar hakkındaki görüşlerini, diğer imamlardan muhalif ve lıuvafık olanları görelim:

Hadis uleması ve fukaha Hadisleri, sened yönünden dörde bölerler: Mütevâtir, Meşhur, Haber-i vahid, Mürsel.

Mütevâtir Hadis: Yalanda ittifak etmeleri mümkün olmıyacak tadar, adil bir cemaatın, öyle bir cemaattan rivayet ettiği Hadistir. Bu şened hep böyle kuvvetli devam edecek, başı, ortası, sonu böyle ola-qak. Beş vakit namazın rek´a´tleri, zekatın miktarı vesaire böyle sabittir.

112- Mütevâtir Hadis:
Mana itibariyle Mütevâtir olan Hadisler çoktur. Fakat metin ve nass olarak mütevâtir olanlar azdır. Ulema bunlarda da ittifak halinde değildir. Mütevâtir Hadislerden bir kaçı şunlar: «Kim bilerek benim namıma yalan uydurursa cehennemde yerini hazırlasın.» «Amel niyete bağlıdır. Herkesin niyetine ise eüneogeçer.Hicreti Allah´a ve Peygamberine yönelik olanın hicreti Allah´a ve Peygamberedir. Hicreti elde edeceği dünyalık veya alacağı bir kadına dönük ise hicreti de ona (mal. Veya karına) yönelik olur.
Mütevâtir Hadis, yekin ve kesinlik ifade eder. Ulemanın çoğuna göre mütevâtir Hadisle, hasıl olan ilim, müşahede ile sabit olan ilim 9°bidir Bir kısım ise yekin değil, itmi´nan Hade eder demiştir. İtmi´nantn 9" anası, vehim ve şek ihtimali var, fakat bu ihtimal delilden doğmadı-öından-öna itibar yoktur, bu senedsiz bir akil ihtimaldir, dikkate alınmaz. Bu görüşü şöyle açıklarlar; Mütevâtir, birlerden oluşur. Bunların birer-birer, hepsinin yalana ihtimali vardır. Böyle olan ihtimallerin birbirine katılmasiyle o ihtimal ortadan kalkmaz. Eğer ihtimal kesilip bir araya gelmekle, yalan imkanı kalkmış olsa, o zaman caiz olan birşey, imkansız hale gelir ki, yani caiz olan yalan, imkansız olmuş olur ki, bu ise muhaldir, batıldır. Batılın doğuracağı şey yani yalanın kalkması olamaz, mantıki bir düşüncedir bu.

Mütevâtir, müşahede gibi kesinlik ifade eder diyen Cumhur ulema ise diyorlar ki: İnsanlar yaradılışları gereği buna alışık, böyle haberleri kabul ederler. İnsanlar çocuklarını müşahede ile tanıdıkları, bildikleri gibi babalarını mütevâtir haberler yoluyla biliyorlar, kendilerinin küçüklük hallerini, büyüyüp yetişmelerini hep böyle haberler yoluyla biliyorlar, nasıl ki mütevâtir haberler biliyorlar, evlerinin.yerini müşahede ile bildikleri gibi. Bunda şüphe edecek birşey yoktur.

İnsanların eskiden beri...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın