İnsanlar iyilik yapmaya korkar hale geldi

Fatih Üniversitesi öğrencilerinin gizli kamerayla yaptıkları deney ilginç sonuçlar verdi

Bir üstgeçitte Roman kadınlara kimse yardım eli uzatmadı. Şehirli bir kadın ise daha kolay yardım bulurken, iyiliği en büyük erdem sayan milletimizin 'olumsuz imaj' ve 'güvenlik' endişesiyle iyilik yapmaktan korkar hale geldiği ortaya çıktı.

Bir üstgeçitte elinde kocaman bir bavul ile merdivenleri tırmanmaya çalışan bir kadın yardımcı olmanızı istese ne yaparsınız? Çok acelemiz yoksa, sağlığımız da yerindeyse bavulun öbür kulpundan tutarız hemen, değil mi? Peki bu kadın Roman ise tavrımız aynı olur mu? Fatih Üniversitesi Sosyal Psikoloji bölümü öğrencileri, bu sorunun cevabını aramak için bir deney yaptı. Bir üstgeçit merdiveninde gizli kamera çekimiyle yapılan sosyal psikoloji deneyi ilginç bir sonucu ortaya çıkardı: Bavulu taşımak için yardım isteyen Roman asıllı kadına kimse elini uzatmadı. Hatta yanından geçerken ondan uzak durmaya çalıştı. Aynı bavulu taşımaya çalışan günlük normal kıyafet giymiş şehirli bir kadına ise yardım istemediği halde birçok kişi yardım teklif etti. İnsanların algı dünyasındaki "güvenlik" kaynaklı olumsuz imaj muhtaç durumda olsa bile Roman asıllı hanımın yardımsız kalmasına yol açtı. Projenin koordinatörlüğünü yapan psikoloji bölümü öğretim görevlisi Mehmet Dinç, bu sonucu insanların yardım etmekten korkmasına bağlıyor. İnsanlar Roman bir kadının yardım çağrısına cevap vermiyor, çünkü korkuyor, 'niye benden yardım istiyor, acaba başka bir şey mi isteyecek, zarar görür müyüm, uzak durayım' diye düşünüyor. Dinç'e göre, bu düşünceler zihne bir anda gelmese bile, çocukluğundan itibaren 'onlardan uzak durun, yaklaşmayın' mesajlarıyla büyüyen bazı insanlar, başka bir grup insan hakkında kalıp oluşturmuş ve yardıma ihtiyacı olsa bile yaklaşmama şeklinde bir mesafe koyuyor. Toplumun içindeki bazı insanları ötekileştirerek, etiket yapıştırarak kendinden uzak tutuyor.

Tarih boyunca her türlü farklı insanın bir arada yaşadığı bu topraklarda günümüzde böylesi ayrımcılıkların yaşanmasını çok tehlikeli bulan Mehmet Dinç, "Eskiden farklılıklar kimseye zarar vermemiş. Laz bakkal, Arnavut kasap, Yahudi terzi denmesi bu kişileri rahatsız etmemiş ama günümüzde 'Laz bakkal' deyince onu ötekileştiriyor, hem kendi dünyanızdan uzak tutuyor hem onu kendi dünyasına hapsediyorsunuz. Sosyal etkileşime girmiyorsunuz. Ötekileştirmenin önüne geçmek zorundayız. Buna bir kere başlayınca kendiniz hariç herkes öteki haline gelir ve insan yalnız kalır, nitekim kalıyor da." diyor.

BAYILIP DÜŞEN GENÇLE KİMSE İLGİLENMEDİ

Öğrencilerin yaptığı başka bir deneyde ise üniversite koridorunda bayılıp yerde yatan bir gence verilen tepkiler gözleniyor. Koridordan tek başına geçen öğrenciler yerde yatan genci görmezlikten geliyor, ilgilenmiyor. Eğer birkaç kişi daha varsa diğer görenler de yaklaşıp yardım etmeye çalışıyor. Aynı şekilde, insanlar parkın tenha bir yerinde kavga eden iki gence uzaktan bakıyor. Yaklaşmaya çekiniyor. Aynı gençler kalabalık ortamda birbirine vurup kavga etmeye başlayınca etraftan hemen müdahale edilip ayırmaya çalışılıyor. Deneyleri yorumlayan Mehmet Dinç şöyle konuşuyor: "İnsan olarak özümüzde yardıma ihtiyacı olana iyilik yapma isteği var ama iyiliği tek başımıza üzerimize almaya korkuyoruz. 'İyilik yapmadım ki başım ağrısın' gibi dilimize yerleşmiş sözler bile var. İnsanlar iyilik yapınca bir sıkıntı yaşayacaklarını düşünüyor. Çok mecbur kalırsa da yanına başka birini daha alıp sorumluluğu paylaşmak istiyor. Bu bizim geleneğimizde olmayan bir anlayış."
Zaman

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın