Hollandalı eğitimciden imamların eğitimi önerileri

Hollandalı eğitimciden imamların eğitimi önerileri

Yükseköğretim Uzmanı Dr. Harm Noordhod, Rotterdam İslami Üniversitesi kampüsünde gerçekleşen Rotterdam İslam Üniversitesi 2014–2015 Akademik Yılı Töreninde "İmam eğitiminin toplum için önemi ve değeri" konulu tarihi bir konuşma yaptı:

Aslında ben de statü itibari ile İslamiyet’e mukayese edebileceğimiz ve Hollanda’da on dokuzuncu yüzyıla damgasını vurmuş dini bir gelenekten gelmekteyim. Bu hatta teoloji eğitiminin noktasında da benzerlikler göstermekte. Benim büyükbabam 1880 yılında, tam yirmi yaşında iken Kampen’daki Ruhban Okulun başlamış ve yine yirmi yaşına kadar da Groningen’de çiftlikte işçi olarak çalışmıştı. Bu okul devlet desteği alan bir okul olmayıp, toplumda küçük bir Hristiyan cemaate papaz yetiştiren devlet kilisesinden ayrılmış bir kurum idi. Üyeleri toplumun alt tabakasını oluşturan oldukça Ortodoks insanlardı. Aslında, dedem çiftlikte işçi olarak balistiği için az eğitimli idi, dolayısıyla eğitimine ancak dört yıl sonra başlayabilmişti. Bu dönemde sadece 'edebi' dersleri takip etmesine müsaade edilmişti. Bir nevi kısaltılmış gymnasium okuması gerekiyordu ve Latince, Yunanca, Hollandaca, milli tarih gibi almıştı. Bir çiftçi olarak yedi yıllık bir okulu ödemesi maalesef mümkün değildi. Ancak, bir kilise fonu vardı ve zeki talebeler bu fondan faydalanabiliyorlardı. Bu kurulumun arkasında ise elbette düşünülmüş bir politika vardı. On dokuzuncu yüzyılın otuzlu yıllarında bu küçük kilisenin büyük devlet kilisesinden ayrılması ile birçok papaz ayrılmış ve kiliseler niteliksiz papazlar tarafından yönetilmeye başlamıştı. Bu çok da arzu edilen bir durum değildi. Süratli bir şekilde akademik eğitim almış papazların yetişmeleri ve bu kiliselerde istihdam edilmeleri gerekiyordu. Ve böylece bu teoloji fakültesi de akademik hayatına başlamış oldu.

On dokuzuncu yüzyılda ülkemizde yasayan liberal burjuvazi bu reformist muhalifler ile hiçbir alaka içinde olmak istemiyorlardı. Onlar toplumda bir tehlike olarak görülüyorlardı ve hâkim kültürü tehlikeye sokmakla suçlanıyorlardı. Liderleri hapse atılıyor ve üyeleri ise sindirilmek üzere askeri gözetim altına alınıyorlardı. Her hâlükârda direnmişler ve zamanla kendilerini kabul ettirmişler, daha doğrusu tolere edilmişlerdir.
Bu olayları hikâye etmemin ana sebebi, sizlere bu kiliselerin politikasını anlatmaktı: iyi eğitimli liderler yetiştirmek elzemdir. Evet, paraları yoktu ve onlar Hollanda toplumunun en yoksul nüfusu arasında idi, ama yine de bir teoloji üniversitesi kurmuşlardı. Sadece bu yol ile kiliselerinin geleceğini koruyabileceklerini biliyorlardı.

Bizim Rotterdam İslam Üniversitesi ile bu anlattığım tarih arasında açık paralellikler görüyorum. Eğer ülkemizde, toplumumuzda İslam'da bir yer vermek istiyorsak, entelektüel bir çerçeve oluşturmamız gerekiyor ki bu akademisyenler camilere yön verebilsinler. Toplumumuzda yer alan toplumsal tartışmalara katılabilecek sözcülere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle, üniversitemiz 1997 yılında kurulmuş ve Hollandaca bir imam eğitimi başlamıştır fakat biz daha fazlasını istiyoruz. Büyükbabamın ve onun on dokuzuncu yüzyılda gösterdiği vizyonu su şekilde IUR ’ye uygulayabiliriz: İslam'ın Batı kültürüne ekleyebileceği katkısını göstermek ve bunu yaparken de tek yönlü bir trafik oluşturmamak, yani batı kültüründen de öğrenebileceğimiz şeyleri düşünerek. Diyalog kuran bir üniversite olmayı istemek ile.

Hollanda’ya ait bir imam eğitimi

Hollanda devletinin imam eğitimi konusundaki hükümet politikası 2005 yılından bu yana sürekli bu yol üzerinde oldu. Ama büyük bir fark var. Biz toplum içinde fonksiyonel olan imamlar eğitmek istiyoruz, hükümet ise imamlara Hollanda'da uyum sorununu çözme rolünü vermek istiyor. Hükümet camiler aracılığı ile radikalleşmeye karşı bir dur diyebilmeyi umuyor. Devlet bir imam eğitim programı ile bu hedefe ulaşmayı düşünüyor.

Ben ise hükümetin bu beklentisi ile İslam ilahiyat eğitim programını anlayamadığını düşünüyorum. Ben talebelerin uyum sorunlarını çözmek için okuduklarını zannetmiyorum, tam aksine bu talebeler camilerde insanlara faydalı olabilmek için üniversiteye gidiyorlar.
2005 yılına kadar Hollandaimam eğitimi hakkında konuşuldu. Komiteler raporlar yazdı ve araştırmalar yapıldı ama en az yirmi yıl sonra bir imam okulu acildi. 2005 yılında Milli Eğitim Bakanı Hollandaca bir imam eğitimi için para ayırdı ve Hollanda’daki yükseköğretim kurumları planlarını sunmak üzere davet edildiler. Üç kurum Amsterdam Açık Üniversitesi, Leiden Üniversitesi ve INHOLLAND üç kurum devlet desteği aldı.

Devlet çok umutlu idi, çünkü sonunda Hollandaca konuşan imamlar eğitilecek ve Hollanda toplumu ve kültürü hakkında bilgi sahibi eğitimli imamlar olacaktı. Şimdi, dokuz yıl ve beş milyon devlet desteği sonrasında üç kurumdan ikisi imam eğitimi durdurdu. Sadece VU üniversitesinde bir imam eğitim programı kaldı, fakat bugüne kadar bu okuldan mezun olan herhangi bir imam yok.

Dikkate değer bir sonuç değil mi? Fakat imamlar için pazar sadece büyüme göstermektedir. Sosyal ve Kültürel Planlama kurumuna göre 1998 ve 2011 yılları arasında Fas Müslümanların cami ziyareti %9’dan %33e, Türklerde is % 23’den %35’e yükselmiştir. Geçen yıl bu rakamlar yoğun olarak toplumumuzda tartışıldı. Bu yükselmelerin faktörleri farklı sebeplere dayanmaktadır. Bir kaç örnek vermek isterim: Öğrencilerin sosyoekonomik durumları (birçok kişi is ve ailelerinin yanı sıra okula gidiyorlar), imamların kötü çalışma koşulları ve imamların imajı. İmam eğitimi özellikle devlet tarafından Hollandalı kurumlarda Hollandalı yani uyum ve gayelerini destekleyen için oluşturulmuştu, yani ‘Müslümanlar için fakat Müslümanlarsiz’. Ben şahsen bu düşüncenin temel bir hata olduğunu düşünüyorum.

Çıkardığım netice şudur: Hükümet yanlış hedefler seçmiş ve böylece beş milyon Avroyu sokağa atmıştır. Benim inancım sudur ki ‘sadece kendi tabanından gelen bir eğitim programı hayat hakkına sahip olabilir’. Büyükbabamın okulu kendi kilisesi ve kökleri tarafından kurulmuş ve hala varlığını sürdürmektedir ve devlet tarafından da sübvanse edilmektedir.

Rotterdam İslam Üniversitesi imamı eğitimi

Basında ve Eğitim Bakanlığı tarafından kurumumuzdan bahis edilmemektedir. Bakan hanim INHOLLAND ve Leiden Üniversitesi’nin kapanmasından bahis ederken ‘çok şükür bir imam yetiştiren kurumumuz daha var’ diyerek Vrij Üniversitesini işaret etmektedir. Bizden ise söz etmemektedir. Sanki biz yok gibiyiz. Fakat bakiniz ki her gün gelişip, serpilen bir Hollanda imam eğitiminin çatısı altındayız bugün.

Sizlere çarpıcı fakat son derece olumlu bir iki noktadan daha söz etmek isterim:
- Eğitim dili Hollandaca
- Uluslararası akreditasyon almış
- Büyük cami dernekleri tarafından tanınan
- Öğrenci sayısı sürekli büyüyen
- İlk yıl öğrenci sayısı büyüyen: bu yıl 90
- 14 etnik kökenden Hollandalı öğrenciler ki
28’i Fas asilli öğrenciler
30’u Türk asilli öğrenciler
- Şeffaf: geçen yıl Amnesty International üyeleri tarafından düzenlenen insan hakları konulu bir ders yapıldı ve müfredatın önemli bir parçasıdır.

Sevinmek ve gurur duymak için her türlü nedenimiz var: Biz bütün bunları tek bir kuruş devlet desteği olmadan elde ettik. Ama bu başarılara rağmen ne kadar dayanabiliriz ki? Hikâyemin bir sonraki kısmı bu konu ile alakalı olacak. Bu bölümde teknik ve epeyce rakam aktaracağım sizlere. Başka türlü maalesef meseleyi anlatamam. Yani sizden ricam dikkatle dinlemenizdir.

Hollanda'da Papaz Memuriyeti programlarının finansmanı

Bakanlığımızda ki Eğitim Şube ofisi tüm vaizlik eğitimleri ile ilgilenmektedir. Bunlardan en büyük gurup Protestan kökenli vaizlik eğitimidir, imam eğitimi de aslında bu bolum altında olmalıdır. Simdi sizlere imam eğitimi ile Protestan kökenli vaizlik eğitimi hakkında bilgiler aktaracağım, ben aslen Protestan olduğum için değil fakat bir takım paralellikler gördüğüm için. Burada Papazlık eğitimini atlıyorum, çünkü bu konuda elimde bir veri maalesef yok. Diğer bir sebebi ise artık toplumumuzda Papaz olmak isteyen erkek pek yok gibi. Devletin bu eğitim programlarında hem finansal hem de yapısal bir tasarrufu vardır. Her ikisini de burada işleyeceğim.

Devletin Mali Desteği

Her kim Hollanda'da bir papaz olmak isterse hükümet tarafından finanse edilen üç yıllık bir on lisans teoloji fakültesinde ve daha sonra üç yıllık bir lisans programını takip ederek bu hedefine ulaşabilir. Halkımız bu altı yıllık okulların masraflarını kendi ödemektedir. Bu ilahiyat programları var olan bazı üniversitelerin bünyesine yerleştirilmiştir: Amsterdam Protestan İlahiyat Üniversitesi ve Groningen İlahiyat Üniversitesi, Apeldoorn ve Kampen Açık Reform Kilisesi Ruhban Üniversitesi gibi. Protestan Kilisesi ile yaklaşık iki milyon üye, Kurtarılmış Reform Kilisesi yaklaşık 125 bin üyesi ile Hıristiyan Reformasyon Kilisesi 75 üyesi ile. Bu okulların talebeleri mezuniyetlerinden sonra vaizlik için başvuruda bulunabiliyorlar. Bu üniversiteler devlet tarafından finanse edilmektedirler. 2014 yılında toplam €11.000.000 gibi bir miktar verilmişti bu okullara. Bu özel bir durum değil, zira devlet öğretmen, muhasebeci, ekonomist veya hemşirelik gibi okulların da maliyetlerini karşılıyor.

Bu rakamları biraz daha açacak olursak:
- 2014 yılında Protestan İlahiyat Üniversitesi 8,5 milyon avro aldı. Web sayfalarına bakacak olursak 2012 yılında bu üniversitenin 32 birinci sınıf talebesi ve toplamda 280 kayıtlı talebesi var.
- Kampen Teoloji Üniversitesi 2014 yılında 1,2 milyon avro almış ve 2012 on yeni lisans öğrencisi ve ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın