Camilerde kadına yer açılacak

Camilerde kadına yer açılacak

İstanbul Müttü yardımcısı Kadriye Avcı Erdemli'nin kadınlara müjdesi var. Star Gazetesi'nden Fadime Özkan'ın yaptığı röportajın ayrıntıları şöyle

Türkiye’de 85 bin civarında cami var. Bu camilerin hepsinde değilse de çoğunda mutlaka kadınlar için de ayrılmış bir bölüm bulunuyor ama o bölümlerden pek azı insana kendini caminin gönül genişleten ferahlığında hissettirebiliyor. Çünkü çok büyük ihtimalle kadınlar bölümü ya caminin ana gövdesinin dışında, ya balkonda, arka taraflarda bir yerlerde paravanla ya da perde ile camiden koparılmış, tecrit edilmiş oluyor. Rutubetli, karanlık, bakımsız kuytu yerler.

Peki neden böyle? Hazreti Peygamber’in mescidinde durum neydi? Ne oldu da kadınlar camiden uzaklaştırıldı ya da en arkaya, kuytuya itildiler? İstanbul Müftü Yardımcısı Kadriye Avcı Erdemli ile hem bu sorunu hem de Diyanetin ne yaptığını konuştuk.

Mevcut duruma bakılırsa kadınların camide bir yeri var ama en arkada, en kuytuda, en dar ve rutubetli, en karanlık yerde. Balkonda da durum pek parlak değil doğrusu. Neden böyle olduğunu ve Diyanet’in bu konuda ne yaptığını etraflıca konuşmak istiyorum ama en başından başlayalım: Hazreti Peygamber’in Mescid’inde kadınlara yer var mıydı?

Yüce dinimiz kadın erkek bütün Müslümanları ibadetle yükümlü tutmuş, bu konuda da kadın ile erkek arasında herhangi bir ayrım gözetmemiştir. Hz. Peygamber döneminde erkekler gibi Cuma, bayram hatta beş vakit namazlarını da camide kılan; Cuma hutbelerinde Peygamberimiz hutbe okurken ayağa kalkıp Peygamber'e sorular soran, sorularına doğrudan Peygamber'den cevap alan kadınların varlığını görüyoruz. Yine Rasulullah (sav)’in o dönemde kadınların camiye gitmesini istemeyenlere karşı uyarıcı hadisleri mevcut. Mesela bir hadisinde “her hangi biriniz karısı camiye gitmek istediğinde, sakın onu men etmesin!” buyuruyor; başka bir hadisinde de “Kadınlarınız sizden karanlık vakitlerde mescide gitmek istediklerinde kendilerine engel olmayınız” buyuruyor. Kadınlar da bu ruhsattan yararlanarak çocukları ile birlikte yatsı namazına dahi gitmişler.

PEYGAMBERİN MESCİDİNDE…

Hz. Peygamber döneminde kadınlar caminin neresinde namaz kılmışlar, kendileri için ayrılan bir mekanda mı, bütünün bir parçası olarak cemaatle birlikte mi?

Bu dönemde kadınlar, varsa çocuk safının, çocuklar yoksa erkek safının arkasında vakit namazlarını cemaatle kılıyorlardı. Kadınlar için özel olarak ayrılmış kat, oda, perde, paravan vs. yoktu. Kadınlar Resulullah’ı görüyor, O’nun vaaz ve hutbelerini dinleyebiliyor, O’na sorular sorabiliyorlardı.

Bugünkü uygulama Peygamber sünnetinin tamamen aksine yani! Çok üzücü… Peki daha sonra, dört halife döneminde de durum aynen böyle sürdü mü?

Evet. Bunun Hulefa-i Raşidin zamanında da böyle devam ettiğini bazı tarihi bilgilerinin yanı sıra, Hz. Ömer hutbe okurken ayağa kalkıp, Hz. Ömer’in mehir konusundaki açıklamalarına itiraz eden ve kendisiyle tartışan hanım sahabe olayından da anlıyoruz.

KADINLARIN AYAĞI OSMANLI’DA KESİLDİ

Sonraki yıllarda İslam devleti büyüdü, farklı coğrafyalara kültürlere açıldı. Bu uygulama her yerde aynen hayat buldu mu? Mesela Anadolu toprakları İslamlaştığında da kadınlar camide ibadet edebiliyor, eğitime katılabiliyor muydu?

Maalesef öyle olmadı. Mesela Osmanlılar döneminde kadınların, vakit namazlarına, bayram ve Cuma namazlarına Hz. Peygamberin dönemindeki gibi bilinçli bir katılımdan söz edilemez. Ama yine de bu dönemde Osmanlı kadınları camiye- Ramazan münasebetiyle-teravih namazı, kandil ve mevlit gibi bazı özel gün ve sebeplerle gitmişler. Bu kadar gitme için bile onlar için yine de caminin içinde, ana mekânda bir bölme ya da kadınlar mahfili yapılmış. Kadınlar burada hem namaz kılmış hem de caminin ana unsurlarını görerek camide bulunma duygu ve sevabına ermişler.

CUMHURİYET DÖNEMİNDE PARAVAN VAR

Ya sonra, Cumhuriyet döneminde?

Cumhuriyet döneminde de yapılan camilerde kadınlar teravih ve kandillerde camiye bir şekilde devam etmişler ancak caminin içinde artık namaz kılamaz olmuşlar. Bodrumlara, odalara veya perdelerin arkasına gönderilmişler. Kadınlar artık mihraba perde arkasından bakmayı, camide namazın gerekleri arasında saymaya başlamış, erkeklerin kendilerini namaz kılarken görmesinin namazlarını bozacağına inanmaya başlamışlar.

KADINLARI GÖRMEK NAMAZI BOZMAZ

Böyle midir peki, erkekler kadınları gördü diye namaz bozulur mu?

Hayır elbette. Bunu iddia eden ilmihallere baksa öyle olmadığını görecektir. Namazı bozan şeyler arasında erkeklerin kadınları görmesi yahut kadınların erkekleri görmesi gibi namazı bozan bir madde yoktur. Bu durum namazın mekruhları arasında bile değildir.

EFENDİMİZ: “KADINLARI GECE MESCİDE ÇIKMAKTAN MEN ETMEYİNİZ”

Tekrar olma pahasına, yeniden adlı adınca soracağım: Kadınları mescitten men eden, uzaklaştıran ya da arkalara, kuytulara iten bir ayet, hadis var mıdır? Kur’an’da ve hadislerde konu tam olarak nasıl geçiyor?

Hz. Peygamber’in (Allahın kadın erkek bütün kullarının Allahın mescitlerinde ibadet etme ve dini konularda bilgilenme) uygulaması aslında O’nun vefatından kısa süre sonra tartışılmaya başlamış; kimisi Hz. Peygamberin kadınların mescide gitmekten menedilmemesi yönündeki asli hükmünü savunurken, kimisi de genel ahlakın bozulduğu gerekçesiyle kadınların mescide gitmekten menedilmesi gerektiğini savunmaya başlamışlar. Mesela Abdullah İbn-i Ömer ile oğlu arasında geçen bir münakaşa, bu tartışmalar için bir örnek olabilir.

Nasıl bir tartışma, anlatır mısınız?

Şöyle: İbn-i Ömer “Rasulullah ‘Kadınları gece mescide çıkmaktan menetmeyiniz’ buyurdu" deyince, oğlu: “Onları bırakmayız, bırakırsak çıkarlar ve bunu kötüye kullanırlar’ der”. Bunun üzerine İbn-i Ömer, oğluna kızar, onu tokatlar ve bağırır: “Ben sana Rasulullah ‘izin verin’ buyuruyor diyorum, sen de çıkıp ‘Hayır, izin veremeyiz’ diyorsun"…

HZ. AİŞE’NİN RİVAYETİ YASAKLAMA İÇERMİYOR

Etkileyici bir örnekmiş… Ama Hz. Aişe’ye atfedilen aksi yönde rivayetler de var sanki?

Evet. Hz. Ayşe’den nakledilen; “Eğer Allah Rasulü kadınların kendisinden sonra mescitlerde neler ihdas edeceklerinibilseydi, İsrail oğulları gibi, O da onların mescitlere girmelerini yasaklardı” şeklinde bir rivayet var. Bundan hareketle, bir takım kaygılar dile getirilmiş ve toplumun yarısını oluşturan büyük bir kitlenin cami eğitiminden uzak kalmasına neden olunmuş. Halbuki ben Hz. Aişe’nin bu sözüyle kadınları camiden men etmeyi değil, kadınların kendilerine çeki düzen vermelerini istediği kanaatindeyim.

AKSİ ÖRNEĞİN ŞARTLARI BAŞKA

Bugünkü “kadınları gözümüz görmesin”ci zihniyet Hz. Peygamberin sünnetini bırakıp bu rivayetten besleniyor ama?

Günümüzde kadınların ibadetlerini camilerde değil de evlerde yapmalarının daha hayırlı olduğu şeklinde de bir düşünce mevcut. Bu inanış da, şu ve benzeri rivayetlerin yorumundan kaynaklanmış olabilir. Rivayete göre bir kadın sahabe Hz. Peygamber’e gelerek; “Ey Allah’ın Rasûlü, kocalarımız sizinle beraber namaz kılmamıza engel oluyorlar. Oysa biz sizinle namaz kılmayı çok istiyoruz” diye şikâyette bulunmuş. Bunun üzerine Hz. Peygamber, bu sahabe hanıma namazlarını evinde kılmasını tavsiye etmiştir. Daha önceki rivayetlerde, camiye gitmek isteyen kadınlara engel olunmamasını isteyen ve bunu hutbelerde dile getiren Hz. Peygamber’in bu kadın sahabeye evinde ibadet etmesini tavsiye etmesi, kocasını şikâyet eden bu kadının aile içerisindeki konumunu dikkate almış olmasından ve ailede huzursuzluk çıkabileceği ihtimalini göz önünde bulundurmasından kaynaklandığı kuvvetle muhtemel.

Diğer İslam toplumlarında durum nasıl peki?

Bu soruya cevap verebilecek bir araştırmaya sahip değilim. Ancak Hac da Kabe, Mescid-i Nebevi ve diğer mescitlerde kadınların mevcudiyeti malum. Buralarda kadınlar neredeyse erkekler kadar gidiyor mescitlere. Ancak aksi örneklerde hiç yok değil tabi.

MESCİDİ KIBLETEYN’DE YAŞANAN GÖNÜL KIRIKLIĞI

Bunu açmanızı rica edeceğim...

Şöyle: 1999’da ilk kez hacca gittiğimde önce Medine’ye vardık. Mescid-i Nebevi’yi ziyaret ettik. Sonra sıra Mescid-i Kıbleteyn’e, iki kıbleli mescide geldi. Hani bir sabah, namazın ortasında gelen ayetle Müslümanların yönlerini Mescid-i Aksa’dan Mescidi Haram’a döndükleri camii. Kadınların da cemaatte bulunduğu bu namazda, ayet gelince kadınlar ve erkekler saflarının yerlerini değiştirmişler, namazın yarısı Kudüs’e kalan yarısı Mescid-i Haram’a doğru kılındığı için buraya Mescid-i Kıbleteyn yani iki kıbleli mescit denmişti. İki Mihrabı olan mescit…

Evet…

Bu mescide yaklaştıkça heyecanlanmıştım. Çok merak ediyordum iki kıbleli mescidin iki mihrabını. Ve orada Peygamber ve ashabı gibi, sabah namazında Resule uyan kadınlar gibi namaz kılmayı arzuluyordum. Ama… kadınlar bölümü yerden tavana kadar duvarla örülü. Ne mihrap, ne minber görünüyor… Ve büyük bir hayal kırıklığı içinde, o mihrabı görmeden, hissetmeye çalışarak kılınan bir namaz... Rabbim kabul etsin inşallah.

KADIN SONRADAN “FİTNE” GİBİ GÖSTERİLDİ

Amin. Bütün bu süreçte ne oluyor da kadınlara camiler dar ediliyor peki? Bugünkü duruma hangi süreçlerle, neden ve nasıl geliyor Müslümanlar?

Hz. Peygamber döneminde kadınlar cami ve cemaatten azami ölçüde yararlanırken İslam topraklarının genişlemesi, Müslüman nüfusun çoğalmasıyla birlikte cami-cemaat ilişkisinde farklı düzenlemeler geliştirilm...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın