Dünyadaki binden fazla üniversitenin katılımıyla oluşturulan ve üniversitelerde kurumsal ve akademik özgürlüğü savunan Magna Charta Gözlemcilik Konseyi'nin başında artık bir Türk öğretim görevlisi var. Prof. Dr. Üstün Ergüder, bu göreve gelir gelmez üniversitelerde özgürlük ortamının sağlanması için çaba sarf edeceği mesajını, Atilla Yayla ve başörtüsü üzerinden verdiği örneklerle anlattı. 77 ülkedeki üniversitelerin oluşturduğu konseyin başkanı Ergüder, Türkiye'deki üniversitelerde başörtüsünün serbest olması gerektiğine işaret etti.

Magna Charta Gözlemcilik Konseyi'nin (Magna Charta Observatory) 2009-2013 yılları arasında başkanlığını yürütecek olan Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi Direktörü Prof. Dr. Üstün Ergüder, Eğrisi Doğrusu programında Taha Akyol'un sorularını yanıtladı. Magna Charta Gözlemcilik Konseyi ile ilgili açıklamalarda bulunan Ergüder, Türkiye'nin yüksek öğretim yapısı, YÖK ve üniversitelerdeki özgürlükler konusunda dikkat çekici açıklamalarda bulundu.

Programda Taha Akyol'un "Akademik özgürlük nedir?" sorusuna yanıt veren Üstün Ergüder, "Bir araştırmacı öğretim görevlisi yaptığı araştırmadan ve bundan edindiği sonuçlardan, yaptığı beyanatlardan dolayı bir baskıya maruz kalmamasıdır. Bunları hür bir şekilde yapabilmesidir." yanıtını verdi. Adli makamların ve üniversite otoritesinin akademisyene 'Bunu nasıl yazarsın?' diye soramayacağına işaret eden Ergüder, "Bazen üniversite otoritesi hiçbir şey yapmıyor dışarıdan dava açılıyor. Ya da hükümetten baskı geliyor veya bürokrasiden baskı geliyor. Bazen üniversite rektörü de 'Ne yaptın, ne ettin?' diyebiliyor. Halbuki bir üniversitenin üniversite olabilmesi için en aykırıyı düşünme fırsatının olabilmesi lazım. Ülkeler, toplumlar fikir jimnastikleri yapabilmeli." şeklinde konuştu.

ÜNİVERSİTE ÖZGÜRLÜK ALANIDIR

Atatürk ile ilgili yaptığı bir konuşmadan dolayı hakkında soruşturma açılan Prof. Dr. Atilla Yayla'nın yaşadığı durumu Magna Charta'ya şikayet etmesi ile ilgili soruya ise Ergüder şu yanıtı verdi: "Atilla Yayla'nın görevli olduğu üniversitenin rektörüne yazı yazıldı. 'Neden böyle bir baskı uyguluyorsunuz?' diye soruldu. Ancak basit ve kısa bir cevap geldi. Pek tatmin edici değildi. Kendisinden randevu istendi. Fakat bu süreçte seçimler oldu rektör değişti, olay kaldı. Biz bunu Magna Charta'da bir örnek olay olarak inceledik. 'Bir daha böyle bir olay yaşanırsa ne yapalım? Burada aksadık mı aksamadık mı?' diye değerlendirdik."

Öğrencilerin özgürlüğü kapsamında başörtüsü serbestisi ile ilgili olarak ise Üstün Ergüder şöyle konuştu: "Benim için üniversite hürriyet alanıdır. Özgürlük alanıdır. Ne olursan gene gel şeklinde düşünüyorum. Böyle düşünüyorum ama çok da eleştiriliyorum. Başkanı olduğum konsey de bu kanaatte. Ancak şunu söylemeliyim. Bize türbanla ilgili herhangi bir talep bugüne kadar gelmedi. Öğrenciler bize doğrudan dilekçe ile başvurabilirler. Şunu da söylemeliyim. Öğrencilerimiz, Avrupa Öğrenciler Birliği'nden aktif olmaları lazım. Bu çok önemli. Ben ayrıca şunu yapacağım. Üyemiz olan tüm üniversitelerin internet sitelerine, 'Bu üniversite Magna Charta üyesidir' ibaresi koyduracağım. Bu bölüme giren öğrenciler ve akademisyenler doğrudan şikayette bulunabilecek."

ÖZGÜRLÜĞÜ SAVUNAN BİLDİRİYİ TÜRKİYE'DE 22 ÜNİVERSİTE İMZALADI

2004 yılından bu yana Konsey Üyesi olan Prof. Ergüder, 2009-2013 yılları arasında başkanlık görevini yürütecek. Magna Charta Gözlemcilik Konseyi, "Magna Charta Universitatum" deklarasyonunun 18 Eylül 1988'de 388 rektör tarafından imzalanmasından sonra Avrupa Rektörler Komitesi, bugünkü adıyla Avrupa Üniversiteler Birliği ve Bologna Üniversitesi tarafından kurulan bir vakıf. Konsey, yükseköğretimde kurumsal özerklik ve akademik özgürlüğün savunusunu yapıyor. Magna Charta Universitatum belgesi bugüne kadar, aralarında Türkiye'de Akademik Özgürlük Bildirisi'ne sahip ilk üniversite olan Sabancı Üniversitesi'nin de bulunduğu 22 Türk üniversitesi tarafından imzalandı. Tüm dünyada ise, İngiltere'den Çin'e, A.B.D.'den Avustralya'ya kadar toplam 77 ülkeden 1000'den fazla üniversite tarafından imzalandı.

Türkiye'de kurumsal ve akademik özgürlüğü savunan Magna Charta Gözlemcilik Konseyi'ne imza koyan üniversiteler şunlar: "Akdeniz Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Dicle Üniversitesi, Erzincan Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, İnönü Üniversitesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi"