Hacdan Dönene Kadar Yapılması Gerekenler

Hac Seferinin Başlangıcından Memlekete Geri Dönûnceye Kadar Yapılması Gereken Ameller

Hac Seferinin Başlangıcından Memlekete Geri Dönûnceye Kadar Yapılması Gereken Zâhirî Amellerin Tertibi

Bütün bunlar on maddede toplanır:

I. Evden çıkıştan başlayıp ihrama girişe kadar devam eden durumları kapsar.

Bu da sekiz kısma ayrılır:

1. Hacca giden bir insan öncelikle tevbe etmeli. Zulmen aldığı malları sahiplerine iâde edip, borçlarının tamamını ödemelidir. Üzerine nafakası vâcib olanların dönünceye kadar ki nafakalarını vermelidir.Yanındaki emanetleri sahiplerine iâde etmelidir. Cimrilik etmemek sûretiyle gidiş ve gelişine yetecek derecede helâl ve temiz maldan beraberinde bulundurmalıdır. Yiyeceğinde fakir fukaraya yardım edeceğinden kendisine yetecek derecede yanında para bulundurmalıdır.

Evinden çıkmadan önce biraz sadaka vermelidir. Yolda binmek için yük taşımaya el verişli bir hayvanı ya satın almalı veya böyle bir hayvan kiralamalıdır. Eğer bineği kiralarsa, binek sahibine az veya çok bineğe neler yükleyeceğini söylemeli ve rızasını almalıdır.

2. Sâlih, hayırsever ve kendisine yardımcı olacak bir arkadaş araması uygundur. Öyle bir arkadaş aramalıdır ki, unuttuğu zaman kendisine hatırlatsın, hatırladığı zaman, kendisine yardımcı olsun, korktuğunda kendisine cesaret versin, acizliğinde kuvvet, sıkıntı anında sabır tavsiye etsin. Hacca gitmeyen arkadaşlarıyla vedâlaşmalı, din kardeşleri ve komşularıyla helâllaşmalıdır.

Onlarla vedâlaşıp dualarını almalıdır. Çünkü Allah Teâlâ onların da dualarında büyük faydalar ve hayırlar kılmıştır.

Vedâ´da. sünnet-i seniyye şöyledir:
Dinini, emanetini ve amelinin sonuçlarını Allah´a ısmarlarım.35

Hz. Peygamber (s.a) sefere giden bir kimseye şöyle derdi:
Allah´ın koruması ve himayesinde ol. Allah sana takvâyı azık olarak versin. Senin günahını bağışlasın. Nerede olursan ol, seni hayra muvaffak kılsın.36

3. Evinden çıkmak istediği zaman, iki rek´at namaz kılıp birinci rek´atta Fâtiha´dan sonra Kâfirûn sûresini, ikinci rek´atta da İhlâs sûresini okuması uygundur. Namazı bitirdikten sonra ellerini kaldırıp saf bir ihlâs ve sâdık bir niyetle Allah Teâlâ´ya duâ ederek şöyle demelidir:

Allahım! Seferde arkadaşım sensin. Geride bıraktığım aile efradımın, malımın, çoluk çocuğumun ve arkadaşlarımın benim yerime bakıcısı sensin. Bizi ve onları her çeşit âfet ve felâketten koru.

Ey Allahım! Bu seferimizde senden takvâ ve seni razı edecek amelleri isteriz.

Ey Allahım! Senden yolu bize kısaltmanı, seferi bize kolaylaştırmanı isteriz. Bu seferimizde beden, din ve mal selâmetini bize ihsân et. Bizi beytinin ziyaretine, habîbi edibin Muhammed Mustafa´nın kabr-i şerifini ziyaret etmeye vâsıl eyle.

Ey Allahım! Seferin şiddetinden, dönüşün üzüntü verecek durumlarından, aile efradı, mal, evlât ve arkadaşlarımızın kötü görünmelerinden sana sığınıyoruz.
Yâ rabbî! Bizi ve onları himayene al. Nimetini bizden ve onlardan alma. Âfiyetini bizden ve onlardan esirgeme!

4. Evinden çıkınca şöyle demelidir:
Allah´ın ismiyle başlarım, Allah´a tevekkül ettim. Günahtan dönüş ve ibadete başlayış ancak Allah´ın yardımıyladır.

Ey rabbim! Dalâlete gitmekten ve götürmekten, zelil olmaktan ve zelil etmekten, sapmaktan ve saptırmaktan, zulmetmekten ve zulme uğramaktan, cahillik etmekten ve bana cahillik edilmesinden sana sığınıyorum.

Allahım! Ben zâlim, mütecâviz, riyâkâr ve şöhretperest ola-rak bu sefere çıkmadım. Bu sefere çıkışımın sebebi senin gazabından korunmak, rızanı elde etmek, farz ibâdetimi ye-rine getirmek, peygamberinin sünnetine uymak ve seninle mânen bir araya gelmenin şevkini tatmaktır.

Yoluna devam ettiği zaman da şöyle demelidir:
Yâ rabbî! Senin kuvvetinle yürüyorum. Sana tevekkül ettim. Senin kopmaz ipine tutundum. Kalbimi sana yönelttim. Güvenim için ümidim sensin. Benim için önemli olan ve olmayan herşeyden bana lûtufda bulun. Senin benden daha iyi bildiğin konularda bana lûtufta bulun. Senin komşuluğun elde edilmez bir komşuluktur. Senin senân azametlidir. Senden başka ilah yoktur. Yârabbi! Azık olarak bana takvâyı ihsân et. Günâhımı bağışla. Nereye yönelirsem yöneleyim, beni hayra yönelt!
Her inip konakladığı yerde bu duayı okumalıdır.

5. Bir bineğe binerken de şöyle demelidir:
Bismillâh ve billâh. Allah herşeyden daha büyüktür. Allah´a tevekkül ettim. Günahtan dönüş ve ibâdete varış, ancak yüce olan Allah´ın kudretiyle olur. Allah neyi dilerse o olur. Dilemeyince olmaz. Bize bu vasıtayı musahhar kılan mutî yapan Allah, her çeşit eksiklikten yücedir. Yoksa biz bunlara güç yetiremezdik. Muhakkak biz dönüp rabbimize varacağız. Yârab! Yüzümü sana yönelttim. Bütün işlerimi sana tefviz eyledim. Bütün işlerimde sana tevekkül ettim. Sen bana kâfisin ve ne güzel vekilsin! Bineğin sırtına yerleştiği ve binek de altında karar kıldığı zaman, yedi defa şöyle demelidir:
Allah her noksandan münezzehtir. Hamd, Allah´a mahsustur. Allah´tan başka ilah yoktur, Allah herşeyden yücedir!

Daha sonra şu duâyı okumalıdır:
Hamd, bizi bu doğru yola ileten Allah´a mahsustur. Eğer Allah bizi bu doğru yola iletmeseydi, biz kendiliğimizden bunu bulamazdık. Ey Allahım! Bineğin sırtına bindiren sensin. Her işte yardım eden sensin!

6. Sünnet-i seniyye odur ki, güneş kızışmadıkça yoluna devam edip istirahat için inmemelidir. Yolculuğun ekserisi, geceleyin olmalıdır.

Çünkü Hz. Peygamber (s.a) şöyle buyurmuştur:
Geceleyin yolculuk yapmaya gayret gösteriniz. Çünkü yer yüzü, gündüzden daha fazla geceleyin kısalır.37

Gece az uyumalıdır ki yürümek sûretiyle mesafe katedebilsin.

Herhangi bir konak yerine vardığında şöyle dua etmelidir:
Ey Allahım! Yedi kat göğün ve o göklerin gölgesinde bulunanın, yedi kat yerin ve o yerin üstünde bulunanların, şeytanların ve dalâlete götürdüklerinin, rüzgârların ve bıraktıklarının, denizlerin ve süpürüp götürdüklerinin Rabbi! Bu konağın ve bu konaktakilerin hayrını senden talep ediyorum. Onun ve ondakilerin şerrinden sana sığınıyorum. Bunların şerlilerinin şerrini benden uzaklaştır!

Konağa indikten sonra orada iki rek´at namaz kılmalı ve namazdan sonra şöyle demelidir: ´Ne doğrunun, ne de yalancının geçemediği ve tam olan ilâhî kelimelerle yarattıklarının şerrinden sana sığınıyorum´.

Gece olduğu zaman şunu söylemelidir:
Ey kürre-i arz! Senin de benim de rabbimiz Allah´tır. Senin ve sendekilerin şerrinden ve senin üzerinde yürüyenlerin şerrinden Allah´a sığınırım. Arslanların, yılanların ve akreblerin şerrinden, bu memlekette bulunanların şerrinden, baba ve evlâdının şerrinden Allah´a sığınırım!

Sonra da şu ayeti okumalıdır:
Halbuki gecede ve gündüzde yerleşen ve hareket eden ne varsa O´nundur. O herkesin sözlerini işiten, bütün hallerini bilendir. (En´am/13)

7. Gündüzleri ihtiyatlı hareket etmek uygundur. Bu bakımdan kafilenin haricinde tek başına yürümemelidir. Çünkü çok zaman hileye uğrar veya yolunu şaşırabilir. Geceleyin de uyku zamanında tedbirli bulunmalıdır. Eğer gecenin başlangıcında uyursa, kolunu yayarak uyumalıdır. Eğer gecenin sonunda uyursa, kolunu yastık yaparak başını elinin ayasına alarak uyumalıdır.

Çünkü Hz. Peygamber (s.a) seferde böyle uyurdu. Zira uykunun ağır gelip, güneş doğuncaya kadar uykuda kalma ihtimali mevcuttur. O zaman hacdan elde ettiği faziletten daha üstün olan namaz faziletini elden kaçırmış olur. En sevimlisi, geceleyin iki arkadaş nöbet tutmakta yardımlaşmalıdırlar.38

Birisi uyuduğu zaman diğerlerinin nöbet tutması, sünnettir.
Gece veya gündüzde hacca giden bir kimseye herhangi bir düşman veya yırtıcı bir hayvan saldırırsa Âyet´el-Kürsî´yi, Şehidallahü´yü, İhlâs ve Muavvizeteyn´i okuyarak şöyle demelidir: Allah´ın ismiyle korunurum. Allah neyi dilemişse, o olacaktır. Kuvvet ancak Allah´tandır. Allah bana kâfidir. O´na tevekkül ettim. Allah neyi dilerse o olur.

Hayır ancak Allah´tan gelir. Allah neyi dilerse, o olur. Kötülüğü ancak Allah defeder. Allah benim için kâfidir. Allah dua edenin duâsını kabul eder. Allah´tan sonra hedef yok. Allah´tan başka sığmak yok. Allah şöyle hüküm vermiştir:

Celâlim hakkı için, hem ben galip geleceğim, hem de peygamberim. Şüphe yok ki, Allah çok kuvvetlidir ve herşeye galibdir.

Azim olan Allah´ın kalesine sığındım. Yârab! Uyku tutmayan gözünle bizi gözet. Hiçbir düşmanın eli yetişmeyen himayene al bizi... Sen bizim ümid, güven kaynağımız olduğun halde kudretinle bize rahmet eyle ki, helâk olmayalım. Yârab! Erkek ve dişi kullarının kalplerini bize karşı merhametli kıl. O kalplere bize karşı rahmet ve şefkat doldur. Rahmet edenlerin rahmet edicisi ancak sensin.

8. Ne zaman ki, bir tepeciğe çıkarsa orada üç defa tekbir getirmesi müstehabdır. Tekbir getirdikten sonra şöyle demelidir: ´Ey Allahım! Her yükseğin üzerindeki yükseklik, sana mahsustur. Her hâl ve durumda hamd sana mahsustur´.
Dereye indiğinde tesbih etmelidir. Sefer esnasında herhangi bir vahşetten korktuğu zaman şöyle demelidir:
Ruh ve meleklerin rabbi olan, Kuddûs ve Melik bulunan Allah her noksandan münezzehtir. Gökler onun izzet ve ce-berutunu iclâl (celâlini kabul) etmektedirler.

II. Mîkat´tan Mekke´ye girinceye kadar ihramın âdâbları beş tanedir:

1. İhrama girmek niyetiyle gusletmek. Yani kişi, meşhur...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın

5. Yedi defa tavâf yapıldıktan sonra Mültezim denilen Hacer´ul-Esved ile Kâbe kapısının arasına düşen yere gelmelidir. Burası duaların kabul edildiği bir yerdir. Burada göğsünü Kâbe´nin duvarına dayamalı, perdelerine asılmalı, sağ yanağını taşların üzerine koymalı, ellerini ve kollarını duvarların üzerine uzatmalı ve şöyle demelidir:

Ey Allahım! Ey bu Beyti Atik´in sahibi! Benim boynumu ateşten azâd eyle. Beni koğulmuş şeytandan koru. Beni her kötülükten de koru. Bana rızık olarak verdiklerinle beni kanaat sâhibi kıl ve o verdiklerine bereket bahşet. Ey Allahım! Bu beyt senin beytin, bu kul senin kulundur. Bu makam ateşten sana sığınanların makamıdır. Ey Allahım! Beni nezdinde en makbul olanlardan kıl.

Bunları söyledikten sonra aynı yerde çokça Allah´a hamd etmelidir. Orada özel ihtiyaçlarını Allah´a arzetmeli ve günahlarından Allah´a sığınarak af dilemelidir.

Selef-i sâlihînden bazıları Mültezim´de yakınlarını uzaklaştırırlar, onlara ´Benden uzaklaşınız ki, ben rabbime gü-nahlarımı itiraf edeyim´ derlerdi.

6. Mültezim´deki dua faslı bittikten sonra en uygunu Makam-ı İbrâhim´in arkasına geçip iki rek´at namaz kılmaktır. Birinci rek´atın Fâtihasından sonra Kâfirûn sûresini, ikinci rek´atta da İhlâs sûresini okumalıdır. Bu namaza tavâf namazı denir.
Zührî şöyle buyurmuştur: Sünnet-i seniyye olarak devam edegelen, yedi tur tavâftan sonra iki rek´at namaz kılmaktır.45

Eğer birkaç defa üst üste tavâf ederse hepsinin sonunda iki rek´at namaz kılarsa caizdir.46

Her yedi tur bir tavâftır. Tavaftan sonra kılınan iki rek´at namazı müteâkip şöyle demelidir:
Ey Allahım! En kolay yolu müyesser eyle. Beni en zor yoldan uzaklaştır. Dünya ve âhirette beni bağışla. Lûtuflarınla beni koru ki, sana isyan etmeyeyim. İbadetlerimi yapmakta tevfîkinle bana yardım et. Beni sana karşı isyan sayılan hareketlerden koru. Seni, meleklerini, râsûllerini ve sâlih kullarını sevenlerden eyle.

Ey Allahım! Beni meleklerine, resûllerine ve sâlih kullarına sevdir.

Ey Allahım! Beni İslâm dinine hidâyet ettiğin gibi, lüftunla ve himayenle beni İslâm dini üzerinde sabit kıl. Beni Allah ve Rasûlünün tâatinde çalışmaya muvaffak kıl. Beni fitnelerin saptırmasından koru.

Bundan sonra Hacer´ul-Esved´e dönmeli, onu yemden istilâm etmeli ve böylece tavâfını Hacer´ul-Esved´i istilâm ederek sonuçlandırmalıdır.

Çünkü Hz. Peygamber (s.a) şöyle buyurmuştur:
Kim Kâbe-i Muazzama´yı yedi tur tavâf eder, sonunda iki rek´at namaz kılarsa onun için bir köle âzâd etmiş gibi ecir vardır.47

İşte tavâfın keyfiyeti böyledir. Bu yapılanların içinde namaz şartlarından başka, turları yediye tamamlamak, Hacer´ul-Esved´den başlamak, Kâbe´yi soluna alarak turlara devam etmek, mescidin içinde ve Kâbe´nin dışında tavâfa devam etmek de vaciblerdendir. Şazırevan denilen temelin üzerinde yürüyerek veya Hicr-i İsmâil´den geçerek tavâf etmek tavâf sayılmaz.

Turlara normal denmeyecek kadar uzun aralık vermemelidir. Zira turları normal olarak arka arkaya yapmak da vâcibtir. Bunların dışında kalan hareketlerin ise kimisi sünnet, kimisi de haccın âdetlerindendir.

V. Tavafı bitirdikten sonra, Rükn-i Yemânî ile Hacer´ul-Esved´in tam ortasındaki duvarın hizasına düşen Safâ kapısından çıkmalıdır. O kapıdan çıkıp Safâ dağına vardığı zaman, bir insan boyu kadar Safâ dağına tırmanmalıdır.

Çünkü Hz. Peygamber (s.a), kendisine Kâbe görünecek derecede Safâ dağına tırmanmış ve yukarı doğru çıkmıştır.48

Sa´yin başlangıcı, dağın tam eteğinden yapılırsa yine kâfidir. Fakat bir insan boyu kadar dağa tırmanmak müstehabdır. Ancak unutulmamalıdır ki, dağda yapılan merdivenlerin bazıları sonradan icat edilmiştir. Bu bakımdan dağı arkasında bırakmamalıdır. Zira böyle yaptığı takdirde sa´yi tamamlanmış sayılmaz. Safâ dağından başladığı zaman. Safâ ile Merve arasında yedi defa sa´y etmelidir. Safa´ya bir insan boyu kadar çıkınca yüzünü Kâbe´ye doğru çevirip şu duâyı okuması uygundur.Allah herşeyden daha yücedir. Allah herşeyden daha yücedir. Bizi hidâyete ulaştırdığından dolayı hamd Allah´a mahsustur. Bütün nimetine karşılık bütün hamdleriyle hamdetmek Allah´a mahsustur. Allah´tan başka ilah yoktur. Ulûhiyette Allah birdir. Onun ortağı yoktur. Mülk onundur, hamd onundur. O, diriltir ve öldürür. Hayır, O´nun kudretindedir. O herşeye kâdirdir. Ondan başka ilâh yoktur. O biricik Allah´tır. Va´dinde doğrudur. Kuluna yardım etti. Ordusunu galip kıldı. Tek başına düşmanları püskürttü ve mağlup etti. Ondan başka ilâh yoktur. İhlâs ile O´na itâat ederiz, kâfirler bizim bu itâatimizi hoş görmeseler de. Ondan başka ilâh yoktur. Biz ihlâs ile O´na itâat ederiz. Hamd âlemlerin rabbi olan Allah´a mahsustur. Akşamladığınızda ve sabahladığınızda Allah´ı her türlü eksikliklerden tenzih ediniz (ve ederiz). "Yerde ve göklerde, akşam ve sabah (ikindi ve öğle namazları vaktinde) Allah´ı tesbih edin. O, ölüden diriyi çıkarır ve diriden de ölüyü çıkarır. Toprağa ölümden sonra hayat verir. Siz de kabirle-rinizden böyle çıkarılacaksınız. Sizi topraktan yaratması onun varlığının delillerindendir. Ondan sonra ansızın sizler beşer olarak yeryüzüne yayılıp haşrolursunuz".

Daha sonra şu duayı okur:
Ey Allahım! Senden daimî iman, dosdoğru yakîn, yararlı ilim, korkan kalp ve zikredici bir dil isterim! Senin affını, âfiyetini, dünya ve ahiretteki daimî mükâfâtını dilerim!
Bu duâdan sonra, Hz. Muhammed Mustafa´ya salât ü selâm okur, istediği ihtiyaçları Allah´tan diler. Bunlardan sonra Safâ dağından iner, sa´ya başlar.

Sa´ya başlarken şu duâyı okumalıdır:
Yârab! Affeyle, rahmet eyle, sence malûm olan günah-larımın cezasından vazgeç. Çünkü en aziz ve en güçlü sadece sensin. Yârab! Dünya ve âhirette bize iyilik ihsân eyle. Bizi ateş azâbından koru.

Normal olarak yürüyüşe devam etmelidir, tâ ki yeşil Mil´e varıncaya kadar. Safâ ´dan inince ilk rastladığı mildir bu... Bu mil, mescid-i harâmın bir zâviyesine düşer. Mil ile arasında altı zira´lık bir mesafe kalınca remel yapıp süratle yürümelidir, tâ ki, ikinci yeşil mil´e varıncaya kadar. Oraya vardı mı, normal yürüyüşüne dönüp devam etmelidir. Ne zaman ki, Merve tepesine varırsa, Safâ´ya çıktığı gibi, oraya da çıkmalıdır. Yüzünü Safa´ya çevirip, Safa´da yaptığı duâyı orada da yapmalıdır. İşte böylece bir defa sa´yetmiş sayılır. Merve ´den Safa´ya varınca iki sa´y yapmış sayılır.

Bu sa´yları yediye kadar devam ettirmeli her defasında remel yeri bulunan yeşil direkler arasında koşar adımlarla yürümelidir. Daha önce geçtiği gibi normal yerlerde de normal şekilde yürümelidir. Her defasında gerek Safâ ve gerekse Merve tepelerine çıkmalıdır. Ne zaman ki bu şekilde sa´yı bitirirse işte o zaman Tavâf-ı Kudûm ve sa´yı bitirmiş olur. Gerek Tavâfı Kudûm, gerek sa´y ikisi de sünnettir. Sa´y yaparken abdestli olması müstehabdır. Vâcib değildir. Fakat tavâf tam bunun aksinedir.

Tavâf-ı Kudûm´dan sonra sa´y yapmışsa Arefe vakfesinden sonra ikinci bir defa sa´yın tekrarı uygun değildir. Ancak Tavâf-ı Kudûm´den sonra yapılan sa´y rük^ün olan sa´yin yerine geçer ve yeterlidir. Zira rükûn olan sa´yin Arefe vakfesinden sonra yapılması şart değildir. Vakfeden sonra yapmak ancak farz olan tavâfta şarttır. Evet, sa´yın hangisi olursa olsun, tavâftan sonra yapılması şarttır.

VI. Hacı, ancak Arefe gününde Arafat´a varırsa, artık ondan Mekke´ye gidip Arafat vakfesinden evvel Tavâf-ı Kudûm yapması mümkün değildir.

Ancak Arafat´a çıkmazdan birkaç gün önce, Mekke´ye varırsa, o zaman Tavâf-ı Kudûm yapar, eğer Hacc-ı İfrad´a niyet etmişse ihramlı olarak Zilhicce´nin yedinci gününe kadar Mekke´de durur. O gün öğle namazından sonra imam (devlet başkanı) Kâbe´nin yanında durarak bir hutbe okur. Halka Terviye (Zilhicce´nin sekizinci) gününde Minâ´ya gitmek ve Arefe gecesi Minâ´da yatmak için hazırlanmayı emreder. Minâ´da yatanlar arefe sabahı öğleden sonraki arefe vakfe´sinin farziyetini yerine getirmek için Minâ´dan Arafat´a doğru yola çıkarlar. Zira Arafat´ta vakfe zevalden başlar, tâ Kurban Bayramı gününün fecri doğuncaya kadar devam eder. Bu bakımdan Minâ´ya giderken Lebbeyk´i okuması uygundur.

Müstahab odur ki, Mekke´den hac bitinceye kadar eğer kudreti varsa her ibadet yerine yaya gitmelidir. İbrahim Mescidi diye bilinen (nâm-ı diğer Mescid-i Nemre)den Arafat vakfesinin yerine kadar yaya gitmek en efdal ve en uygun şekildir.

Kişi Minâ ya vardığı gün şöyle duâ etmelidir:
Yârabbi! Şurası Minâ´dır. Tâat ve ibâdet ehline ve velî kullarına neyi minnet edip ihsan etmişsen bana da onu ihsân eyle. O gece Minâ da sabahlamalıdır. Bu sadece bir konaklama gecesi olmaktadır. Hacc´ın ibâdet kısmıyla ilgisi yoktur. Arefe günü sabahladığı zaman Minâ´da sabah namazını kılar, güneş Sabir denilen Minâ dağında görülür görülmez Arafat´a doğru yola çıkar ve şu duâyı okur:

Ey Allahım! Bu sabahı gördüğüm sabahların hepsinden daha hayırlı, rızâna daha yakın ve öfkenden daha uzak kıl.

Ey Allahım! Senin kapında sabahlarım. Senden umar, sana güvenir ve senin cemâlini isterim. Bugün beni, benden daha hayırlı ve üstün bulunan kimselerin yanında iftihar edeceğin kullarından eyle.

Arafat´a. vardığı zaman çadırını mescide yakın Nemre muhitinde kurmalıdır. Çünkü Hz. Peygamber (s.a), çadırını orda kurmuştur.49

Nemre, Ürene denilen vâdinin iç kısmıdır. Ne Mevkıftan, ne de Arafat´tandır. Vakfesini yapmak için gusletmelidir. Güneş zevale geldiği zaman imam kısa ve veciz bir hutbe okur. Birinci hutbenin sonunda imam oturur, müezzin kalkar ezana başlar. İmam da müezzin ezana devam ederken ikinci hutbeyi okur. Müezzin, hemen ezanın arkasından kamet getirir. Müezzin, kameti bitirince imam da ikinci hutbeyi bitirmelidir. Hutbeden sonra imam öğle ve ikindi namazlarını bir ezan ve iki kametle kasr yaparak (kısaltarak) bir arada...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın